Co warunkuje kwitnienie?

Warunkiem uzyskania kwitnienia tulipanów jest zagwarantowanie cebulom okresu chłodu (temperatura 9°C lub niższa przez co najmniej 8–10 tygodni), a wcześniej prawidłowe wykształcenie się kwiatu wewnątrz cebuli i zastosowanie temperatury pośredniej (20°C). Końcowym etapem formowania się kwiatu jest wykształcenie słupka, czyli tak zwanego stadium G (od greckiego słowa Gynoecium — słupek).
W normalnych warunkach formowanie się kwiatu kończy się w przechowalni w trzeciej dekadzie sierpnia, ale nigdy nie można z góry podać dokładnej daty. Zmienia się ona bowiem z sezonu na sezon i zależy od wielu czynników: warunków uprawy, przebiegu pogody, terminu wykopywania cebul, temperatury przechowywania cebul po zbiorze, cech odmianowych i wielkości cebul.

Możliwość uzyskania kwitnących tulipanów na najwcześniejsze terminy (grudzień) z cebul z tego samego sezonu daje przyspieszenie uzyskania stadium G (rys.), co osiąga się przez wcześniejsze wykopanie cebul i ich preparowanie, czyli traktowanie zaraz po zbiorze temperaturą 34°C przez 7 dni. Bardzo ważna jest umiejętność samodzielnego sprawdzania stadiów rozwojowych kwiatów. W tym celu należy ostrożnie rozkroić cebulę, odsłonić merystem wierzchołkowy nie uszkadzając go i obejrzeć go dokładnie pod binokularem (powiększenie 25–30-krotne) lub, jeśli kwiat jest już wykształcony — pod lupą (powiększenie 10-krotne). Umiejętność ta przydatna jest zarówno w przypadku, gdy produkuje się kwiaty z cebul z własnej plantacji, jak i z cebul kupowanych. Od dostawcy cebul należy bezwzględnie wymagać podania daty osiągnięcia stadium G.

Stadium G (powiększone)

Różne plantacje, różne cebule

W doświadczeniach przeprowadzonych w sezonach 2002/03 i 2003/04 ocenialiśmy, między innymi, wpływ warunków uprawy podczas produkcji cebul tulipanów na różnych plantacjach w Polsce na jakość kwiatów ciętych, uzyskanych w wyniku pędzenia.

Do doświadczeń tych wybrano cebule dwóch odmian tulipanów 'Leen van der Mark' (fot. 1) i 'Yokohama' (fot. 2), pochodzące z dwóch plantacji — na Żuławach Wiślanych (uprawa na madzie wiślanej) oraz w okolicach Białej Podlaskiej (gleba bielicowa). Na plantacji żuławskiej jesienią podano nawozy mineralne w dawce 100 kg P₂O₅, 200 kg K₂O i 50 kg N/ha, a wiosną — 100 kg N/ha. Na plantacji koło Białej Podlaskiej uprawiana była pszenica, a następnie gorczyca na przyoranie, po czym jesienią ograniczono się tylko do nawożenia azotem (120 kg N/ha).
Na tej plantacji posadzone cebule były ściółkowane słomą. Cebule były wykopywane w stadium wczesnej dojrzałości, preparowane, chłodzone przez 10 tygodni w temperaturze 5°C "na sucho", a następnie ukorzeniane i pędzone w skrzynkach na kwitnienie w końcu grudnia 2002 r. i 2003 r. oraz w lutym 2004 roku.

Fot. 1. 'Leen van der Mark'

Fot. 2. 'Yokohama'

Zarówno w 2002 r., jak i w 2003 roku cebule obu odmian pochodzące z Żuław osiągnęły stadium G trzy dni wcześniej niż cebule z okolic Białej Podlas­kiej, przy czym wcześniejsza o 2, 3 dni była odmiana 'Leen van der Mark'. Prawdopodobną tego przyczyną było ściółkowanie plantacji pod Białą Podlaską, które obniża temperaturę gleby, przedłuża wegetację roślin i opóźnia dojrzewanie cebul. W 2003 r. stadium G w cebulach obu odmian zanotowano później o 2–5 dni niż w poprzednim roku, co skutkowało analogicznym opóźnieniem rozpoczęcia kwitnienia w pędzeniu (tabela). Prawdopodobną przyczyną tego opóźnienia w sezonie 2003/2004 była stosunkowo sroga i długa zima. Długość okresu pędzenia wynosiła średnio dla odmiany 'Yokohama' 32 dni w 2002 roku i 37 dni w 2003 r. oraz dla odmiany 'Leen van der Mark', odpowiednio — 31 i 33,5 dnia. Okres uprawy w szklarni zależał od odmiany oraz od pochodzenia cebul: wcześniej niż 'Yokohama' zakwitała odmiana 'Leen van der Mark', wcześniej też zakwitały rośliny uzyskane z cebul z nieściółkowanej plantacji na Żuławach.

Wpływ rejonu uprawy i terminu zbioru cebul na datę osiągnięcia stadium G i na początek kwitnienia podczas wczesnego pędzenia

* Cebule po wykopaniu traktowane były temperaturą 34°C przez 7 dni, następnie 20°C, a po otrzymaniu wymaganego okresu chłodu "na sucho" w 5°C, zostały posadzone do skrzynek 4 listopada

W obu badanych terminach pędy kwiatowe odmiany 'Yokohama', które uzyskano z cebul pochodzących z Żuław miały większe pąki kwiatowe i większą masę. W przypadku odmiany 'Leen van der Mark' pędzonej w pierwszym terminie nie zanotowano różnic w długoś­ci pędu kwiatowego, długości pąka kwiatowego i masie kwiatów ciętych, w zależności od miejsca produkcji cebul. Podczas pędzenia na kwitnienie w początkach lutego 2004 roku uzyskano u odmiany 'Leen van der Mark' wyższe niż we wszystkich pozostałych terminach pędy kwiatowe z cebul żuławskich. Nie zanotowano różnic w długości pąka kwiatowego.