• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 11/2005

EUREPGAP - PROBLEMY NA PLANTACJACH OWOCÓW MIĘKKICH

EUREPGAP jest systemem zapewnienia bezpieczeństwa żywności stworzonym dla jej bezpośrednich wytwórców, w tym producentów owoców i warzyw. Plantatorzy borówki wysokiej jako jedni z pierwszych dostrzegli w tym systemie certyfikacji skuteczny i dość łatwy sposób potwierdzenia wymaganego przez odbiorców sposobu prowadzenia plantacji. Przystosowanie jej do spełnienia wymagań EUREPGAP pozwala uregulować wiele problemów. Zapisy tego systemu certyfikacji dotyczące nawożenia oraz ochrony roślin są jednak obszerniejsze od tych, które obowiązują w ramach Integrowanej Produkcji.

Identyfikacja produktu

Jednym z najpoważniejszych problemów producentów owoców miękkich dotyczących systemu EUREPGAP jest wykazanie posiadania w gospodarstwie systemu identyfikacji produkcji, który umożliwia prześledzenie historii towaru — od okresu produkcji w zarejestrowanym gospodarstwie do czasu, gdy owoce trafią do odbiorcy. W tym przypadku podstawową kwestią, którą trzeba rozwiązać, jest wprowadzenie opisu produktu na etykietach umieszczanych na opakowaniach.

Higiena zbiorów

Kłopoty sprawia często spełnienie w gospodarstwie wymagań dotyczących higieny zbioru, przechowywania oraz sortowania owoców. Nasze zwyczaje są jeszcze często sprzeczne z zapisami systemu EUREPGAP dotyczącymi higieny zbiorów. Przede wszystkim spełnienie tych wymagań musi być udokumentowane (w gospodarstwie powinna być dostępna procedura higieniczna prowadzenia zbiorów — fot. 1). Producent powinien przeprowadzić analizę ryzyka zbioru, której wynikiem jest stworzenie na piśmie procedury (przykład w ramce) zawierającej zakres wymagań stawianych pracownikom podczas zbioru i transportu owoców. W dokumencie należy opisać, między innymi, sposób zachowania się pracowników zbierających owoce, postępowania z opakowaniami oraz czyszczenia i obsługi narzędzi.


Fot. 1. Procedury dotyczące higieny zbioru muszą być sporządzone na piśmie i łatwo dostępne dla pracowników

Podczas certyfikacji gospodarstw często okazuje się, że toalety i punkty mycia są na plantacji niedostępne lub zlokalizowane dalej niż 500 m od miejsca zbiorów (fot. 2). Rozwiązaniem tego problemu jest postawienie przenoś­nych toalet wraz z umywalkami oraz przeszkolenie pracowników w zakresie wymaganego sposobu korzystania z tych punktów (na przykład mycia rąk wodą z mydłem po każdorazowym skorzystaniu z toalety).


Fot. 2. Toalety i punkty mycia rąk powinny być dostępne nie dalej niż 500 m
od miejsca zbioru owoców

Sortowanie i magazynowanie

Dostosowanie gospodarstwa do spełnienia wymagań systemu EUREPGAP wiąże się także z wprowadzeniem zmian na etapach sortowania i magazynowania owoców. Zarówno sortownię, jak i komory chłodnicze, należy wyposażyć w lampy w osłonach plastikowych (fot. 3). Częs­to spotykane w takich miejscach lampy — świetlówki lub nawet nowoczesne oświetlenie halogenowe — mają niezgodne z wymaganiami EUREPGAP szklane obudowy.


Fot. 3. Wszystkie lampy w sortowni muszą mieć osłony z tworzywa sztucznego

Analiza ryzyka w miejscu sortowania powinna także udowodnić brak możliwości skażenia produktów podczas ich przygotowania i magazynowania. Z tego powodu należy wyeliminować przechowywanie ciał obcych mogących trafić do opakowań z owocami na terenie sortowni, magazynu oraz pakowni. Przede wszystkim dotyczy to usunięcia z tych pomieszczeń szklanych pojemników, gwoździ, śrub i innych części metalowych, a także takich środków chemicznych, jak smary, środki myjące czy rozpuszczalniki.

Bezpieczeństwo pomieszczeń i pracowników

EUREPGAP wymaga stworzenia systemu monitoringu oraz kontrolowania szkodników. Przede wszystkim dotyczy to gryzoni, które mogą grozić skażeniem owoców. Dokumentacja musi zawierać plan rozmieszczenia pułapek na gryzonie oraz zapisy dotyczące działań podjętych w celu eliminacji tych zwierząt. Często pomijanym przez właścicieli gospodarstw problemem jest ograniczenie dostępu zwierząt domowych do pomieszczeń, w których pracuje przy owocach. Największe zagrożenie stanowią koty i psy w miejscu sortowania.

W gospodarstwie musi być stworzona pisemna instrukcja dotycząca postępowania w razie wypadków lub awarii. Instrukcja ta powinna wyraźnie określać osoby, z którymi należy się kontaktować w sytuacjach kryzysowych, wyznaczać miejsce najbliższego środka łączności oraz zawierać aktualną listę numerów telefonu (policja, pogotowie, szpital i inne). Częstym błędem jest brak powszechnej dostępności takiej instrukcji w gospodarstwie. Powinna być ona dostępna nie dalej niż 10 metrów od obiektów, w których przechowywane są środki ochrony roślin, oraz w takiej samej odległości od wszystkich miejsc mieszania pestycydów. Należy też wspomnieć o konieczności umieszczenia znaków ostrzegawczych o zagrożeniu na drzwiach magazynu środków ochrony roślin oraz nawozów.

Najczęstszymi problemami dotyczącymi ochrony roślin jest brak właściwej (to znaczy zalecanej przez producenta danego środka na opakowaniu) odzieży ochronnej podczas zabiegów. Często odzież ta jest brudna lub całkowicie nowa (to wskazuje inspektorowi, że nie jest używana). Inną, często spotykaną niezgodnością z wytycznymi jest niewłaściwe przechowywanie opakowań po środkach ochrony roślin. Standardy EUREPGAP wymagają stworzenia bezpiecznego punktu magazynowego dla wszystkich opakowań po środkach ochrony roślin i gromadzenia ich do czasu usunięcia z gospodarstwa. Taki punkt musi być odizolowany od możliwości kontaktu z owocami lub opakowaniami dla nich.

Trzeba też wspomnieć o często zapominanej konieczności umieszczenia w miejscach pracy kompletnych apteczek, które powinny być łatwo dostępne dla pracowników (fot. 4). Apteczki należy umieścić przede wszystkim w sortowni, w kabinach ciągników oraz w stołówkach czy innych miejscach spożywania posiłków przez pracowników.


Fot. 4. W miejscach pracy należy umieścić apteczki

Przykładowa procedura higieny dla procesu zbioru owoców borówki

Cel: zapewnienie utrzymania higieny produktu w całym obszarze zbioru — od sadu do magazynu produktu sortowanego.

Zakres: ogólne czynności dotyczące zachowania higieny w miejscu zbioru.

Odpowiedzialność: wszyscy pracownicy oraz osoby odwiedzające.

Metoda:

  1. Każdy pracownik ma aktualne zaświadczenie potwierdzające stan zdrowia.
  2. Palenie papierosów dozwolone jest jedynie w wyznaczonych i oznakowanych miejscach.
  3. Przed wejściem do obszaru zbioru pracownicy zobowiązani są do umycia rąk.
  4. Do zapinania odzieży nie wolno używać szpilek ani agrafek. Zabrania się noszenia w kieszeniach przedmiotów łatwo tłukących się (szklanek, butelek, itp.).
  5. Skaleczenia i otarcia skóry należy zabezpieczyć wodoszczelnym opatrunkiem.
  6. Odzież ochronna powinna być czysta i nieuszkodzona.
  7. Każdy pracownik jest zobligowany do przestrzegania zasad higieny.
  8. Zużyte ręczniki, rękawice, folie i inne odpady należy umieszczać w oznakowanych pojemnikach.
  9. Zabrania się noszenia biżuterii.
  10. Napoje (jedynie w nietłukących się opakowaniach) można spożywać tylko w wyznaczonych miejscach.

Osoba zatwierdzająca: właściciel gospodarstwa                                                    Podpis