• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 02/2006

WARUNKI UPRAWY A PLON I JAKOŚĆ POMIDORÓW

,
Owoce pomidora szklarniowego są chętnie kupowane przez cały rok. Na ich atrakcyjność ma wpływ głównie smak, zapach oraz intensywnie czerwona lub żółta barwa, a także wielkość i kształt owoców. Ponadto pomidory są źródłem wielu soli mineralnych, kwasów organicznych, cukrów, witaminy C oraz karotenoidów — naturalnych barwników.

Dlaczego warto jeść pomidory?

Zarówno beta-karoten — prekursor witaminy A, likopen, jak i witamina C są związkami antyutleniającymi. Badania potwierdziły właściwości antyrakowe związków przeciwutleniających, które przeciwdziałają powstawaniu szkodliwych cząsteczek określanych jako wolne rodniki. Ponadto stwierdzono wpływ beta-karotenu na obniżenie poziomu cholesterolu, przez co zmniejsza się ryzyko chorób serca. Wzras­tające zagrożenie chorobami cywilizacyjnymi wpływa na zainteresowanie konsumentów produktami zawierającymi te związki. Jednocześnie obserwuje się wzrost znaczenia jakości kupowanych warzyw. O dobrej jakości owoców pomidora decyduje nie tylko prawidłowa ich jędrność, twardość, odpowiedni kształt i wielkość, barwa, zapach i smak, ale również wysoka zawartość substancji biologicznie czynnych.

Producenci wychodzą naprzeciw żądaniom rynku i wprowadzają zróżnicowaną ofertę odmian pomidora szklarniowego i nowoczesne technologie uprawy. Największy udział w uprawach szklarniowych mają pomidory średnio- i wielkoowocowe, uprawiane na zbiór pojedynczych owoców lub całych gron. Coraz większe znaczenie zdobywają również pomidory koktajlowe, których odmiany, poza zróżnicowaniem barwy, odznaczają się także różnymi kształtami i wielkością owoców. Ponadto w każdym z typów pomidora firmy wprowadzają do uprawy coraz nowsze odmiany, lepiej przystosowane do warunków produkcji szklarniowej, lecz informacje na temat jakości ich owoców są często niewystarczające.

Porównanie plonu i jakości wybranych odmian

W Katedrze Roślin Warzywnych i Leczniczych SGGW porównano plonowanie i jakość owoców czterech odmian pomidora z firmy De Ruiter Seeds w uprawie w wełnie mineralnej,
w dwóch terminach produkcji — wiosennym (od 23.02. do 20.07.2005 r.) i jesiennym (od 23.07. do 17.12.2005 r.).
W uprawie wiosennej nasiona wysiano 3 stycznia, natomiast w jesiennej — 15 czerwca. Rozsadę na miejsce stałe sadzono, odpowiednio, 23 lutego i 23 lipca, w zagęszczeniu 2,7 rośliny na m2. Badano odmiany pomidora średnioowocowego Ladiva F1 (DRW 7206, fot. 1), mięsistego — Cantona F1 (DRW 7260, fot. 2) i Azarro F1 (DRW 7309, fot. 3) oraz jedną typu drobnoowocowego, o owocach kształtu śliw­kowego i o jasnopomarańczowej skórce — Organza F1 (DRK 916, fot. 4).


Fot. 1. Ladiva F1


Fot. 2. Cantona F1


Fot. 3. Azarro F1


Fot. 4. Organza F1

Plon. Uzyskane wyniki wskazują, że wyższe plony i owoce o większej masie otrzymano w wiosennym terminie uprawy (tab. 1 i 2). W tym cyklu najwyższy plon dała odmiana Azarro F1, która jesienią plonowała jednak znacznie słabiej. W jesiennym cyklu jedynie u odmiany Cantona F1 nie obserwowano drobnienia owoców (tab. 2). Jednocześnie miała ona jesienią najwyższy plon. Również, jeśli wziąć pod uwagę dwa cykle w roku, Cantona F1 w sumie uzyskała plon wyższy od pozostałych odmian. Najsłabiej plonowała odmiana drobnoowocowa Organza F1. Warto jednak zauważyć, że w cyklu jesiennym plon tej odmiany był bardzo zbliżony do plonu pozostałych odmian (tab. 1).

Tabela 1. Plon owoców pomidora (kg/m2 )

Tabela 2. Średnia masa owocu (g)

Zawartość składników. Termin uprawy nie wpłynął wyraźnie na zawartość zarówno likopenu, jak i -karotenu w owocach typu średnio- i wielkoowocowego. Jedynie w owocach typu koktajlowego u odmiany Organza F1 odnotowano w terminie jesiennym wzrost zawartości likopenu i zmniejszenie o około 35% ilości beta-karotenu. Owoce wszystkich odmian z uprawy wiosennej miały ponaddwukrotnie więcej witaminy C niż owoce zbierane jesienią (tab. 3).

Tabela 3. Zawartość w owocach pomidora likopenu, beta-karotenu i witaminy C

Najwięcej likopenu zawierały owoce pomidora Cantona F1, a najmniej — odmiany Organza F1. Druga z tych odmian — o jasnopomarańczowej skórce — charakteryzowała się największą zawartością beta-karotenu, witaminy C oraz cukrów ogółem i najwyższą kwasowością. Lepsze warunki świetlne wpłynęły również korzystnie na zawartość w owocach cukrów ogółem. Natomiast kwasowość ogólna nie zależała od terminu uprawy (tab. 4).

Tabela 4. Zawartość cukrów ogółem oraz kwasowość ogólna w owocach pomidora

Twardość owoców. Określa się ją za pomoc aparatu Instron (fot. 5), którym mierzona jest siła potrzebna do zagłębienia się trzpienia (o średnicy 8 mm) w owocu pomidora na głębokość 5 mm. U niemal wszystkich odmian w uprawie wiosennej owoce miały większą twardość (w obu pozycjach — pionowej i poziomej) niż w cyklu jesiennym (tab. 5). Największą twardością owoców wyróżniała się Cantona F1.
Natomiast owoce odmiany Organza F1 miały najmniejszą twardość, która jednak nie pogorszyła się jesienią. Okazało się też, że owoce pomidora są twardsze w pozycji poziomej niż w pozycji pionowej (tab. 5).


Fot. 5. Ocena twardości owoców

Tabela 5. Twardość owoców pomidora ze skórką

* N — niuton, jednostka siły = 1 m x kg/s2

Jakość lepsza wiosną

Korzystniejsze warunki uprawy w wiosennym cyklu wpłynęły zarówno na plon, jak i na jakość owoców. Spośród badanych odmian za najmniej wrażliwą na pogarszające się warunki uprawy można uznać Cantonę F1, u której spośród odmian typu standardowego obserwowano najmniejszy spadek plonu jesienią. Wyróżniała się ona również większą twardością owoców niż pozostałe odmiany. Na wysoką ocenę zasługuje także odmiana typu drobnoowocowego Organza F1. Mimo zdecydowanie mniejszej masy jej owoców, w cyklu jesiennym wytworzyła plon porównywalny z plonem pozostałych badanych odmian. Owoce Organzy F1 okazały się ponadto bogatym źródłem Przedstawione wyniki wskazują, że spośród badanych cech owoców największe zmiany zachodzą w zawartości witaminy C. Są one wynikiem pogarszających się warunków świetlnych jesienią, które mają wpływ na syntezę tego związku. Warto jednak podkreślić, że mimo spadku plonów w uprawie jesiennej, w tym okresie owoce badanych odmian charakteryzują się wysoką wartością biologiczną — mają podobną zawartość likopenu, beta-karotenu, cukrów ogółem czy kwasów organicznych, jak pomidory zbierane w pełni lata.