• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 03/2006

O PRODUKCJI CEBULI I ODPORNOŚCI MĄCZNIAKA

Firma Bejo Zaden Polska 19 stycznia br. w Ożarowie Mazowieckim zorganizowała konferencję dotyczącą poprawy jakości i kierunków rozwoju uprawy cebuli w Polsce. Szansą na zwiększenie eksportu polskiej cebuli jest poprawa jakości i lepsza logistyka — powiedział Siem Beers, przedstawiciel tej firmy z Holandii.

Według doniesień S. Beersa (fot. 1), powierzchnia uprawy cebuli w Europie w roku 2005 była mniej więcej o 15% mniejsza niż w poprzednim sezonie, a plony — o prawie 10% niższe. Spadek plonów był skutkiem, między innymi, suszy w Hiszpanii i powodzi na Bałkanach. W krajach wschodniej Europy i w Azji powierzchnia przeznaczana pod uprawę cebuli jest znaczna (tab. 1), jednak plony z hektara są nawet pięciokrotnie niższe od tych, które uzyskują holenderscy producenci. W Holandii w 2005 roku powierzchnia uprawy cebuli wynosiła 18 tys. ha, a produkcja — 890 tys. ton. Zdaniem prelegenta, w najbliższych latach nie należy się spodziewać wzrostu powierzchni uprawy cebuli we wschodniej Europie, ale wraz ze zwiększaniem się poziomu specjalizacji oczekiwać można wzrostu plonów. Trudne do określenia są natomiast, według niego, koszty robocizny i możliwości zagospodarowania cebuli przez przemysł.


Fot. 1. Siem Beers — koordynator Bejo Zaden w Europie centralnej i Skandynawii — przedstawił nowe możliwości uprawy cebuli z dymki

Tabela 1. Areał uprawy i plony cebuli w wybranych krajach Europy i Azji w 2005 roku1

Największym eksporterem tego warzywa w Europie jest Holandia (około 750 tys. ton rocznie, co stanowi 85% holenderskiej produkcji — tab. 2). Odbiorcami tej cebuli są głównie Niemcy, Anglia i Francja, a także, nabierające coraz większego znaczenia, kraje zachodniego wybrzeża Afryki. Polska, z racji korzystnego położenia geograficznego, może konkurować pod względem eksportu z Holandią. Polscy producenci mają olbrzymie możliwości, mogliby eksportować cebulę na rynki zachodnie, do sieci supermarketów. By to uczynić, potrzebna jest współpraca i produkcja cebuli jak najwyższej jakości — mówił Siem Beers.

Tabela 2. Najważniejsi eksporterzy i importerzy cebuli 1

* w tym reeksport
1 według Siema Beersa

Możliwości uprawy poszczególnych typów cebuli przedstawił hodowca z Holandii Timo Petter (fot. 2). Spośród czterech grup odmianowych (patrz HO 12/2005) do uprawy w Polsce nadają się te tworzące cebule przy długim dniu (14–16 godzin), czyli typ rijnsburger i amerykański. Gdy odmiana wymagająca 16-godzinnego dnia będzie uprawiana w rejonie o krótszym dniu, rośliny utworzą jedynie szczypior. Przy wysiewie w naszych warunkach nasion odmian typu włoskiego czy hiszpańskiego, wymagających krótkiego 12–14-godzinnego dnia, należy się spodziewać, że rośliny zaczną tworzyć cebule już w fazie młodocianej — otrzymamy w ten sposób niewielkie rośliny z małymi cebulami.


Fot. 2. Timo Petter, hodowca Bejo
Zaden z Holandii, mówił, jak powstaje nowa odmiana mieszańcowa

Hodowca przedstawił także proces powstawania linii wyjściowych do produkcji odmian mieszańcowych, który rozpoczyna się od poszukiwania wyjściowych linii — rodzicielskich, mających cechy, jakie chcemy wprowadzić do nowej odmiany. Linie rodzicielskie oceniane są w czasie wzrostu pod względem odporności na choroby, jaryzację, suszę. W trakcie zbiorów ocenia się wyrównanie cebul, kształt, twardość, strukturę wnętrza, wybarwienie i budowę łusek. Następnie sprawdzana jest przydatność do przechowania. Na każdym z tych etapów prowadzona jest selekcja roślin i cebul — do kolejnych przechodzą tylko te o najkorzystniejszych dla hodowli i uprawy właściwościach. Z wartościowych linii pozyskuje się najpierw odpowiednią ilość nasion. Wreszcie dochodzi do krzyżowania — cebule linii matecznych są sadzone obok cebul linii ojcowskich. Po zakwitnięciu i zapyleniu usuwane są kwiatostany linii ojcowskich, a nasiona zbierane są z roślin matecznych. Uzyskane mieszańce są poddawane ostatecznej ocenie, a następnie testowane w warunkach uprawowych w różnych krajach. Nasiona mieszańcowych odmian cebuli firmy Bejo Zaden produkowane są we Francji, ze względu na panujące tam korzystne warunki — odpowiednią ilość wody, ale suchą i ciepłą pogodę w czasie zawiązywania się, dojrzewania i zbioru nasion. Cały proces — od znalezienia interesujących linii wyjściowych do wprowadzenia na rynek odmiany mieszańcowej — trwa około 15 lat.

Obecnie w hodowli dąży się do uzyskania mieszańców, które charakteryzowałyby się odpornością na choroby i szkodniki, przy zachowaniu korzystnych cech cebul. Hodowcom Bejo Zaden udało się odnaleźć dzikie formy cebuli odporne na mączniaka rzekomego i wprowadzić tę cechę do odmian uprawnych. W wyniku tego uzyskano dwie odmiany odporne na mączniaka — BGS 236 F1 (typu amerykańskiego) oraz BGS 237 F1 (typu rijnsburger).
W tym sezonie będą one testowane w Polsce i, gdy przejdą te badania pozytywnie, w kolejnym roku nasiona tych odmian zostaną wprowadzone do sprzedaży.

Na spotkaniu w Ożarowie wiele uwagi poświęcono także uprawie cebuli z dymki. Brak określonych odmian i kontroli zdrowotności wysadków dymki powodował, że tego typu produkcja kończyła się często niepowodzeniem, a producenci wprowadzali na swoje pola zarodniki grzybów Fusarium oxysporum f. sp. cepae, Penicillium spp. czy Sclerotinum cepivorum. Firma Bejo Zaden, o czym informował Siem Beers, prowadzi obecnie program pod nazwą "Quality inside", mający zapewnić dostęp do sprawdzonych, oznaczonych i wykalibrowanych wysadków dymki. Proponowane jest obecnie do uprawy kilka nowych odmian. Forum F1 to najwcześniejsza dymka, cechująca się dużą odpornością na zakwitanie. Zbiór tej cebuli ze szczypiorem lub obcinanej jest możliwy na przełomie czerwca i lipca. Wczesną odmianą jest również Troy F1. Hercules F1 to średnio wczesny mieszaniec tworzący wyrównane, okrągłe cebule z żółtą, mocną łuską, które zbierane w połowie lipca mogą być przechowywane przez 5–6 miesięcy. Hytech F1 i Hydawn F1 to odmiany w typie rijnsburger. Hytech F1 jest mało podatny na choroby, tworzy cebule o cienkiej szyjce — przydatne do długiego przechowywania. Hyred F1 jest późną odmianą typu rijnsburger, tworzącą twarde cebule o czerwonej łusce, które można przechowywać do czterech miesięcy.

W programie "Quality inside" wysadki dymki są poddawane bardzo szczegółowej kontroli już na etapie ich produkcji w polu. Bardzo ważny jest wybór stanowiska, z zachowaniem odpowiedniego zmianowania. Z każdej kierowanej do sprzedaży partii pobierane są próby, oceniane później pod względem zdrowotności w laboratorium i w uprawie w szklarni. Wysadki oferowane do sprzedaży są kalibrowane w czterech zakresach wielkości: o średnicy 10–14 mm, 14–17 mm, 17–21 mm. Sadzenie większej dymki pozwala na uzyskanie o 7–10 dni wcześniejszego i o mniej więcej 25% wyższego plonu niż w z wysadków niekalibrowanych. Uprawa cebuli z dymki umożliwia otrzymanie wczesnych plonów i zapewnienie ciągłości podaży, co może być szczególnie ważne przy dostarczaniu cebuli do supermarketów, które wymagają stałych dostaw w ciągu roku.

Spośród znanych już na rynku odmian cebuli do uprawy z nasion Paweł Łukasiak z Bejo Zaden zwracał uwagę na mieszańcową cebulę Hyfield F1 — średnio wczesną, o mocnym systemie korzeniowym, dużym wigorze i odporności na suszę. Hyskin F1 jest odmianą popularną w Holandii, Niemczech, Czechach, a także w Polsce. Ma jasne łuski, bardzo twarde cebule i nadaje się do długiego przechowywania, a także znosi długi transport. Rośliny odmiany Hybelle F1, dzięki silnemu systemowi korzeniowemu, dobrze plonują nawet w gorących latach, a jej cebule — z dobrze przylegającą twardą łuską — mogą być przechowywane do czerwca. Z cebul czerwonych firma poleca znaną już dobrze odmianę Red Baron, w ofercie znajdują się też mieszańce o białej łusce — Pueblo F1 i Albion F1. Paweł Łukasiak zwracał także uwagę, że wielu producentów decyduje się na zakup nasion precyzyjnych, które pozwalają uzyskać wcześniejsze i wyrównane wschody.