• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 03/2006

PLEKTRANTUS - POPULARNA ROŚLINA TŁA

W produkcji roślin balkonowo-rabatowych stałą pozycję zajmują gatunki i odmiany ozdobne z liści. Wybór jest zadecydowanie mniejszy niż w przypadku kwitnących roślin, ale co roku hodowcy prezentują nowości. Przykładem rośliny, której asortyment odmianowy ostatnio wzbogacono, jest plektrantus (Plectranthus sp.).

Różne gatunki i odmiany

Rodzaj Plectranthus obejmuje ponad 250 gatunków, ale zaledwie kilka jest uprawiane jako rośliny w doniczkach lub w gruncie. Do dekoracji pomieszczeń nadają się plektrantus krzewiasty (P. fruticosus) oraz plektrantus madagaskarski (P. madagascarensis). Latem oba gatunki z powodzeniem można uprawiać w gruncie, podobnie jak plektrantus Oertendahla (P. oertendahlii) i plektrantus drobnokwiatowy (P. parviflorus, syn. P. australis). Największą popularnością cieszy się jednak plektrantus Forstera (P. forsteri, syn. P. coleoides), który w naszych warunkach klimatycznych jest rośliną jednoroczną (w naturze — byliną) i, aby przetrzymał zimę, musi być wniesiony na kilka miesięcy do pomieszczenia.

Na początku wzrostu młode rośliny plektrantusa Forstera wytwarzają gęstą kopułkę krótkich, sztywnych i obficie ulistnionych pędów, których ostateczna długość może wynosić nawet 1,5 m (pod wpływem ciężaru liści przewieszają się, tworząc kaskadę). Wargowe kwiaty, białe lub bladoróżowe, pojawiają się pod koniec lata w drugim roku uprawy, są drobne i tworzą mało ozdobne grona długości 10–15 cm (wyjątek — odmiana 'Blue Spire' o ładnych niebieskich kwiatostanach, fot. 1).

Odmiany P. forsteri, o niewielkich liściach, dostępne od dłuższego czasu w sprzedaży różnią się między sobą przede wszystkim barwą lub rysunkiem liści:

'Elf'— ma stosunkowo grube, drobne i gęsto osadzone na pędzie blaszki liściowe w dwóch odcieniach zieleni (fot. 2). Wymaga regularnego podlewania. Często podczas dalszej uprawy powraca do formy wyjściowej wytwarzając silnie rosnące pędy z dużymi, matowymi i ciemnozielonymi liśćmi.


Fot. 2. Odmiana 'Elf'

'Marginatus' (niektóre firmy oferujące plektrantus używają nazwy 'Variegated' lub 'Variegata') — odmiana bardzo popularna, silniej rosnąca, mniej zwarta i nie tak wrażliwa na niedobór wody, jak 'Elf', odporna na szkodniki. Liście długości około 5 cm są ciemnozielone, a na brzegach białe i delikatnie karbowane (fot. 3).


Fot. 3. 'Marginatus' — najpopularniejsza odmiana plektrantusa Forstera

'Variegated Meantleaf' — odmiana o liściach w białe plamy, niedostępna w Polsce w sprzedaży.

Ostatnio pojawiły się nowe odmiany — oprócz ciekawej barwy czy rysunku na liściach, różnią się od dotychczasowych również wielkością blaszki liściowej, która może być dwa razy większa. Polskie firmy proponują trzy odmiany tego typu ('Cilatus', 'Nico' i 'Two Tone'), podczas gdy holenderskie czy izraelskie — dwa razy tyle:

'Cilatus' — ma liście, oprócz nasady, zielone z białymi przebarwieniami, z nieregularnie powcinanym lub karbowanym brzegiem (fot. 4). Pędy są wyprostowane, wysokość roślin wynosi 40–60 cm.


Fot. 4. 'Cilatus'

'Cuban Oregano' — odmiana o liściach szeroko owalnych, ciemnozielonych, pokrytych delikatnymi srebrnymi włoskami (fot. 5). Brzegi liści są regularnie i wyraźnie karbowane, pokryte włoskami. Ogonki liściowe i nasada nerwów głównych jest purpurowo zabarwiona. Pędy są giętkie i przewieszają się, wysokość roślin wynosi 30–40 cm.


Fot. 5. 'Cuban Oregano'

'Green Mountain' — jest podobna do odmiany 'Elf', jednak liście ma szersze i większe. Brzegi są karbowane, a całe blaszki pofalowane. Od brzegu ku środkowi biegną trzy plamy barwne: ciemnozielona, jasnozielona i żółta. Pędy są wyprostowane, wysokość rośliny sięga 40–60 cm.

'Nico' — odmiana o ciemnozielonych (na brzegach nieco jaśniejszych), soczystych, prawie całobrzegich liściach (fot. 6), z bardzo widocznym łki, starsze są owalne, o zaokrąglonych wierzchołkach. Nasada nerwów głównych może być purpurowo zabarwiona. Pędy są wyprostowane lub lekko się przewieszające, wysokość rośliny sięga 30–50 cm.


Fot. 6. 'Nico'

'Silver Foil' — ma liście pokryte delikatnymi włoskami (fot. 7), które nadają blaszce barwę niebieską lub stalową (efekt szczególnie widoczny na młodych liściach). Pędy są wyprostowane, wysokość rośliny wynosi od 50 do 70 cm.


Fot. 7. 'Silver Foil'

'Two Tone' — odmiana o liściach owalnych (prawie okrągłych), ciemnozielonych i gładkich (fot. 8). Pędy są purpurowe, podobnie jak spód blaszek liściowych. Pędy pokładają się, wysokość rośliny wynosi 30–40 cm.


Fot. 8. 'Two Tone' — z prawej fioletowa dolna strona liści

Rozmnażanie i uprawa

Wszystkie odmiany plektrantusa Forstera można rozmnażać za pomocą sadzonek wierzchołkowych (rzadziej śródpędowych), najlepiej dwuwęzłowych, przez cały rok, z wyjątkiem listopada i grudnia. Odmianę 'Cuban Oregano' rozmnaża się również w kulturach in vitro.

Sadzonki (a nawet same blaszki liściowe) umieszczone w luźnym podłożu ukorzeniają się w temperaturze 18–20°C oraz przy wysokiej wilgotności powietrza bardzo łatwo w krótkim czasie, nawet bez ukorzeniaczy. Ich użycie polepsza jednak jakość systemu korzeniowego.

Aby skrócić uprawę i rozpocząć ją już na początku lutego, marca lub kwietnia, można zakupić ukorzenione sadzonki. Podłoże w doniczkach (12-centymetrowych w przypadku wczesnych terminów uprawy albo 10-cm, gdy jest ona późniejsza) powinno być luźne i przepuszczalne, gdyż w ciężkim i gliniastym substracie plektrantus wolniej rośnie. Zaleca się, na przykład, torf z dodatkiem ziemi kompostowej, drobno zmielonej kory lub włókien kokosowych, o pH 5,8–6,2. Do nawożenia podstawowego nadają się nawozy o spowolnionym działaniu, na przykład Osmocote (3-4 M), Hydrocote (3-4 M), itp. Po 4 tygodniach od rozpoczęcia uprawy warto rozpocząć nawożenie pogłówne 0,1-procentowym roztworem nawozów rozpuszczalnych w wodzie, w dawce 50 ml na doniczkę — powinno się dokarmiać rośliny co 2 tygodnie.

Niektórzy producenci zalecają, aby podczas uprawy plektrantusa temperatura w dzień wynosiła 18–22°C, jednak jest ona niezbędna jedynie w okresie od posadzenia roślin do czasu wyrastania młodych pędów po przycięciu, później można ją obniżyć do 16–18°C, a w nocy nawet do 13–15°C. Po 2 tygodniach od posadzenia wskazane jest przycięcie roślin nad drugim lub trzecim węzłem — wystarczy to zrobić jeden raz, aby uzyskać dobrze rozkrzewione okazy, dwukrotne przycięcie wydłuża bowiem uprawę. Aby poprawić pokrój, stosuje się również retardanty, na przykład B-Nine 85 SP* w stężeniu 0,2–0,3%, raz lub dwukrotnie podczas uprawy.

Plektrantusy wymagają regularnego i umiarkowanego podlewania. Trzeba jednak pamiętać, że lepiej znoszą przejściową suszę niż nadmiar wody w podłożu (zwłaszcza odmiana 'Elf'), który powoduje pękanie, a potem zamieranie pędów. Rośliny te rzadko chorują i tylko sporadycznie pojawiają się na nich szkodniki — mszyce, przędziorki czy wełnowce.

Najlepsze dla plektrantusa jest stanowisko półcieniste, na słonecznym może dochodzić do poparzeń liści. Rodzaj gleby na miejscu stałym nie ma większego znaczenia.