Numer 03/2006
Chryzantemy sprzedawane w doniczkach cieszą się z roku na rok coraz większym zainteresowaniem. Ze względu na możliwość sterowania uprawą tych roślin, dostępne są one na naszym rynku prawie przez cały rok, a nie wyłącznie — jak to bywało dawniej — na Wszystkich Świętych. Są bowiem wykorzystywane nie tylko do dekoracji grobów, ale również pomieszczeń, balkonów, tarasów, itp. Za granicą mają jeszcze większe znaczenie — na giełdach holenderskich chryzantemy zajmują 4. miejsce w rankingu najpopularniejszych kwitnących roślin doniczkowych. W roku 2004 sprzedano tam 37 mln doniczkowych chryzantem, z czego 80% stanowiły odmiany drobnokwiatowe.
Większe możliwości wykorzystania tunelu
W Polsce wysokie nieogrzewane tunele foliowe przeznacza się dla chryzantem tylko późnym latem i jesienią, najwcześniej od lipca. Kontrolę fotoperiodu przeprowadza się zwykle od połowy sierpnia do końca września zaciemniając rośliny w celu skrócenia dnia do 10 godzin. Okres uprawy na kwiat cięty odmian standardowych i gałązkowych zostaje wówczas skrócony do 3 miesięcy, a czas trwania uprawy odmian doniczkowych — do, zaledwie, 2 miesięcy. Możliwe staje się, w świetle tych danych, przeznaczenie tunelu foliowego pod uprawę chryzantem już od wiosny i zebranie z tej samej powierzchni drugiego, a nawet trzeciego plonu roślin w doniczkach. Okresowe dogrzewanie tunelu foliowego przystosowanego do sterowanej uprawy chryzantem nie jest przy tym konieczne, ponieważ kurtyny zaciemniające cały tunel wykorzystywane są nie tylko do kontroli fotoperiodu, lecz również do ochrony roślin przed wiosennymi i jesiennymi przymrozkami. Wykazanie takiej możliwości było celem badań przeprowadzonych w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu.
Odmiany oraz warunki uprawy
Do badań wybrano osiem doniczkowych, drobnokwiatowych odmian chryzantemy wielkokwiatowej (Chrysanthemum x grandiflorum), w tym cztery odmiany o 7-tygodniowej reakcji fotoperiodycznej — 'Glacier Time' (fot. 1), 'Hi Time', 'Jewel Time', 'Radiant Time' (fot. 2) oraz cztery o 8-tygodnowej reakcji fotoperiodycznej — 'Desire Time', 'Festival Time Improved' (fot. 3), 'Solar Time' (fot. 4), 'Stellar Time'.
Fot. 1. 'Glacier Time'
Fot. 2. 'Radiant Time'
Fot. 3. 'Festival Time Improved'
Fot. 4. 'Solar Time'
Rośliny uprawiano po sobie w tunelu foliowym o wymiarach 7 x 30 m w trzech terminach: wiosennym — od 11 kwietnia, letnim — od 20 czerwca i jesiennym — od 29 sierpnia 2005 roku. Dla uprawy w każdym z tych terminów przeznaczono okres nieprzekraczający 10 tygodni.
Ukorzenione sadzonki sadzono po 5 do doniczek o średnicy 14 cm, które umieszczono na podwyższonych zagonach w rozstawie 30 x 30 cm (fot. 5). Jako podłoża użyto gotowego substratu torfowego TS 1 o pH 6,0. Po pięciu dniach rośliny uszczykiwano nad 5. liściem (licząc od nasady pędu), a gdy pędy boczne osiągnęły długość 10–15 mm, po raz pierwszy opryskiwano rośliny preparatem B-Nine 85 SP w stężeniu 0,3%. Drugi i trzeci raz zabieg ten przeprowadzono — odpowiednio — 7 i 10 dni później. Dwie odmiany, 'Glacier Time' i 'Hi Time' — wyróżniające się nieco silniejszym wzrostem od pozostałych — retardowano jeszcze czwarty raz, po tygodniu od 3. opryskiwania. Rośliny podlewano za pomocą linii kroplujących 2 razy na dobę. Począwszy od drugiego tygodnia po posadzeniu roślin do doniczek nawadnianie łączono z nawożeniem — do fertygacji używano nawozu Superba Brązowa w stężeniu 0,1%. 00–800, służył dwuwarstwowy materiał typu Obscura AB/V.
Fot. 5. Zaciemnianie roślin służyło skróceniu dnia, a zarazem pozwalało ograniczyć straty ciepła
Zadowalający czas trwania uprawy, dobra jakość roślin
Reakcja fotoperiodyczna roślin — czas, jaki upływał od rozpoczęcia uprawy w tunelu do pełni kwitnienia roślin — była we wszystkich terminach podobna u większości odmian. Zawsze jednak odbiegała od nominalnej reakcji fotoperiodycznej 7- i 8-tygodniowych odmian, wykorzystanych w doświadczeniu. Decydowały o tym warunki uprawy pod folią, zawsze gorsze od tych, jakie panują w uprawie chryzantem pod szkłem. W cyklu wiosennym temperatura wewnątrz tunelu foliowego nocą wynosiła 8–22°C, w cyklu letnim 12–25°C, a w cyklu jesiennym 7–22°C.
We wszystkich cyklach uprawy, trwających — odpowiednio — od 11 kwietnia do 19 czerwca, od 20 czerwca do 28 sierpnia oraz od 29 sierpnia do 6 listopada, wszystkie odmiany o 7-tygodniowej reakcji fotoperiodycznej, a także dwie z odmian o 8-tygodniowej reakcji fotoperiodycznej ('Desire Time' oraz 'Festival Time Improved') zakwitły średnio po 8,5 tygodniach (tj. 60 dniach). Dwie pozostałe odmiany ('Solar Time' i 'Stellar Time') w pierwszym cyklu uprawy zakwitły po 10 tygodniach (tj. 70 dniach), natomiast drugi i trzeci cykl uprawy okazał się dla tych odmian krótszy o 9 dni, ponieważ ich reakcja fotoperiodyczna wyniosła 8,5 tygodnia.
W dwóch pierwszych terminach uprawy nie stwierdzono większego wpływu opisanego sposobu uprawy na jakość roślin, czyli na średnicę koszyczków kwiatowych oraz wysokość i szerokość roślin (jedynie latem — w 2. terminie uprawy — rośliny tworzyły więcej koszyczków kwiatowych). W trzecim terminie uzyskano niższe rośliny, o bardziej zwartym pokroju, jednocześnie o mniejszej liczbie koszyczków kwiatowych, niż roślin z wcześniejszych terminów uprawy (tab. 1–3). Jakość handlowa roślin we wszystkich terminach była bardzo dobra, zatem wykazano, że możliwe jest uzyskanie w ciągu roku — od kwietnia do października — w odstępach 10-tygodniowych, trzech plonów chryzantem (wczesnych odmian z grupy Time, o 7- i 8-tygodniowej reakcji fotoperiodycznej) z tej samej powierzchni uprawnej tunelu foliowego, bez ogrzewania.
Tabela 1. Czas trwania uprawy i jakość kwitnących roślin
w uprawie w i o s e n n e j
Tabela 2. Czas trwania uprawy i jakość kwitnących roślin
w uprawie l e t n i e j
Tabela 3. Czas trwania uprawy i jakość kwitnących roślin
w uprawie j e s i e n n e j