• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 10/2006

UPRAWA ŻURAWINY (CZ. II).

W pierwszej części artykułu (HO 6/2006) Autor przedstawił m.in. informacje na temat warunków wzrostu i charakterystykę roślin żurawiny. Podał zalecenia związane z wyborem i przygotowaniem stanowiska dla tej rośliny, przydatne przed przystąpieniem do zakładania jej plantacji. (red.)

Odmiany

Z moich obserwacji oraz danych ze stanu Wisconsin w USA i informacji białoruskich wynika, że do najcenniejszych odmian żurawiny należą: 'Ben Leer', 'Stevens' i 'Pilgrim'.

'Ben Leer' (otrzymana w stanie Wisconsin) jest wczesna, bardzo plenna. Wzrost jest średnio silny, liście są średniej wielkości, ciemnozielone. Owoce są duże, lekko wydłużone o ciemnoczerwonej skórce.

'Stevens' jest odmianą średnio późną, plenną, a nawet bardzo plenną. Rośliny o silnym wzroście mają liście duże, o średnio intensywnym odcieniu zieleni. Owoce są przeciętnej wielkoś-
ci, i drobne, owalne, o intensywnie czerwonej skórce, przechodzącej prawie w czarną (fot. 1).


Fot. 1. 'Stevens'

'Pilgrim' — późna, bardzo plenna odmiana. Rośliny wyróżnia silny wzrost, pędy wegetatywne są grube, niezbyt liczne, liście — intensywnie zielone. Owoce (fot. 2) są bardzo duże, owalne, pokryte intensywnym nalotem woskowym, cenione w przetwórstwie.


Fot. 2. 'Pilgrim'

W USA od wielu lat uprawiana jest również odmiana 'Early Black' o intensywnie ciemnoczerwonych owocach z błyszczącą skórką. Ostatnio nie jest jednak rozpowszechniana z powodu drobnych owoców. 'Searles' jest odmianą średnio późną, plenną, o owocach najwyżej średniej wielkości. 'Howes' — późna, średnio plenna, ma czerwone owoce (fot. 3), średniej wielkości, a 'McFarlin' — dość późna — duże, czerwone, błyszczące. Jest jeszcze wiele innych odmian, jednak przed poznaniem ich wartości produkcyjnej trudno oceniać ich przydatność do dalszej uprawy.


Fot. 3. 'Howes

Zakładanie i prowadzenie plantacji

Ukorzenione sadzonki (fot. 4) żurawiny najlepiej kupować w renomowanych szkółkach, których liczba w miarę wzrostu zapotrzebowania na ten materiał będzie zapewne wzrastać. Żurawina rozmnaża się bardzo łatwo i na początek można nabyć niewielka partię roślin, a następnie rozmnożyć je we własnym zakresie (czyt. "Szkółkarstwo" 6/2005).


Fot. 4. Ukorzenione sadzonki żurawiny

W pierwszym roku po posadzeniu żurawiny wytwarzają płożące się pędy (fot. 5), między którymi niszczenie chwastów jest pracochłonne. Dlatego w czasie przygotowywania poletka pod plantację należy dokładnie zniszczyć chwasty, zwłaszcza trwałe, stosując, w zależności od ich gatunku, jeden z herbicydów o krótkim okresie zalegania w glebie.


Fot. 5. Plantacja żurawiny późnym latem w pierwszym roku po posadzeniu

Najbezpieczniej użyć preparatu o działaniu systemicznym, wnikającego do rośliny przez jej zielone części. W przypadku chwastów jednoliściennych można wykorzystać np. Fusilade Forte 150 EC, a gdy występują chwasty jedno- i dwuliścienne, herbicydy zawierające glifosat. Jeśli okaże się, że kiełkują kolejne chwasty, zabieg należy powtórzyć.

Zwalczanie chwastów należy prowadzić głównie na młodych jednorocznych plantacjach. Odchwaszczanie takich plantacji, z uwagi na młode niewyrośnięte rośliny, przeprowadza się ręcznie. Na starszych plantacjach używa się Casoronu 6,75 GR (4 kg/ha). Ważne jest również czyszczenie rowów odwadniających, które bardzo szybko zarastają roślinami trudnymi do zwalczania.

Na tak przygotowanym terenie przystępujemy do sadzenia roślin w rozstawie 0,25 m w rzędach i 0,50 m między rzędami. Gdy dysponuje się dużą liczbą ukorzenionych sadzonek, można sadzić je w rozstawie 0,25 m x 0,25 m i, dzięki temu, uzyskać szybkie pokrycie całej powierzchni uprawy pędami żurawiny. Rośliny poleca się sadzić o 2–3 cm głębiej niż rosły na "rozsadniku" czy w pojemnikach. Zapewni to korzeniom lepszą wilgotność w okresach niedoboru wody w glebie. Posadzone rośliny należy obficie podlać kilka razy, najlepiej wodą zakwaszoną np. Insolem pH. Nawóz ten zawiera również niewielką ilość azotu, dostateczną jednak w okresie powstawania nowych korzeni.

Posadzone wiosną i dobrze pielęgnowane rośliny powinny do jesieni wytworzyć wiele pędów wegetatywnych, płożących się po powierzchni gleby. Na tych pędach w następnym roku powstaną liczne krótkie pędy zakończone pąkami kwiatowymi, a w trzecim roku — pierwsze owoce (fot. 6). W pełnię owocowania rośliny powinny wejść w 5. lub 6. roku po założeniu plantacji, a na wyjątkowo dobrze prowadzonych plantacjach już nawet w czwartym.


Fot. 6. Długopęd z owocami

Nawożenie i nawadnianie

Żurawina należy do roślin o małych wymaganiach pokarmowych, a dane z literatury przestrzegają przed nadmiernym nawożeniem azotowym, gdy plantacja jest zlokalizowana na torfowisku wysokim. W uprawach na lekkich glebach mineralnych należy stosować do 20 kg N/ha. W doświadczeniu przeprowadzonym w Skierniewicach na glebie IV klasy przy zróżnicowanym nawożeniu azotowym najwyższy plon uzyskiwano na poletkach kontrolnych, na których nie podawano azotu. Przy dawce 120 kg N/ha rośliny zaczęły zamierać w drugim roku badań, a w czwartym roku na tych poletkach pozostały już tylko pojedyncze okazy żurawiny, na poletkach kontrolnych zachowały dobrą kondycję.

Żurawina toleruje nadmiar wody, gdy znajduje się w okresie spoczynku zimowego. Podobnie jak wszystkie rośliny sadownicze, nie znosi natomiast nadmiaru wody przez cały okres wegetacyjny. Z tych względów nie powinno się zakładać plantacji na terenach słabo zmeliorowanych, na których po obfitych opadach woda utrzymuje się na powierzchni przez okres kilku dni. Również nawadnianie nie powinno być intensywniejsze niż przy uprawie innych płytko się korzeniących roślin sadowniczych.

Ochrona przed chorobami i szkodnikami

Żurawina atakowana jest przez chorobę, która powoduje zamieranie pojedynczych pędów, a nawet całych roślin oraz mięknięcie owoców. Zamieranie jednorocznych pędów widoczne jest w drugiej połowie lata. Mięknięcie owoców sporadycznie występuje w czasie zbioru, a masowo ujawnia się podczas ich przechowywania. Przyczyna choroby nie została dotychczas poznana. Z danych z literatury wynika, że może się ujawniać w okresach stresowych, np. latem przy nadmiernym przesuszeniu gleby, w okresie bardzo wysokiej temperatury, dużej wilgotności gleby, itp. (więcej o chorobach żurawiny napiszemy w kolejnych numerach HO).

Zbiór i przechowywanie owoców

Na małych poletkach owoce zbiera się ręcznie. Na większych można wyczesywać owoce za pomocą tzw. grzebieni (większych i o szerszych szczelinach niż w narzędziach przystosowanych do zbioru owoców borówki brusznicy lub borówki czernicy — czarnej jagody).
W przyszłości na plantacjach, których nie da się zalewać wodą, będą wykorzystywane małe, samobieżne i bardzo proste w konstrukcji urządzenia wyczesujące owoce i przenoszące je do pojemników (fot. 7). Na plantacjach zalewanych wodą na okres zbioru owoców będzie można używać prostych i łatwych w obsłudze samobieżnych maszyn.


Fot. 7. Maszyna do zbioru owoców żurawiny "na sucho"