W katalogu świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, które przewiduje ustawa z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, figuruje renta rodzinna. Świadczenie to przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego emeryta lub rencisty, który miał ustalone prawo do rolniczej emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Renta rodzinna przysługuje też najbliższym członkom rodziny zmarłego ubezpieczonego (rolnika, domownika), który spełniał warunki wymagane do uzyskania rolniczej emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Wymienieni w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników członkowie rodziny zmarłego (np. dzieci, małżonek, rodzice) mogą uzyskać prawo do renty rodzinnej, jeżeli zmarły miał ustalone prawo do rolniczej emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy bądź spełniał warunki wymagane do przyznania tych świadczeń, oraz jeżeli członkowie rodziny zmarłego spełniają warunki wymagane do uzyskania takiej renty w myśl przepisów ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z przepisami tej drugiej ustawy, wdowa nabywa prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełnia jeden z następujących warunków: w chwili śmierci męża osiągnęła 50 lat, jest niezdolna do pracy, wychowuje dziecko uprawnione do renty rodzinnej (które nie osiągnęło 16 lat lub 18 lat, jeżeli uczy się w szkole), sprawuje opiekę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej nabywa też wdowa, która osiągnęła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża nie później niż w ciągu 5 lat od jego śmierci, lub od zaprzestania wychowywania dziecka, o którym mowa wyżej. Takie same warunki (również dotyczące wieku) musi spełnić mąż, który ubiega się o przyznanie prawa do renty rodzinnej po zmarłej żonie.

W przypadku przyznania prawa do renty rodzinnej rolniczej przy jednoczesnym prawie do własnej renty z tytułu niezdolności do pracy (przyznanej przez KRUS czy przez inny organ rentowy) osoba zainteresowana musi wybrać jedno z tych świadczeń, bowiem przepisy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie przewidują wypłaty renty rodzinnej rolniczej z innym świadczeniem o charakterze rentowym (wyjątek stanowi renta socjalna).

Kilka lat temu zmarł mój mąż, który był rolnikiem. Miałam wtedy 40 lat i wychowywałam 15-letnią córkę. KRUS przyznał nam łącznie jedną rentę rodzinną. W tym roku córka ukończyła 18 lat i KRUS wydał decyzję, z której wynika, że ja nie mam już prawa do renty rodzinnej i jest ona wypłacana tylko mojej córce. Dlaczego KRUS wstrzymał wypłatę mojej renty rodzinnej?

Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli w chwili śmierci męża osiągnęła 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno dziecko, wnuka lub rodzeństwo uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu (które nie osiągnęło 16 lat lub 18 lat, jeżeli kształci się w szkole), albo jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci, lub od zaprzestania wychowywania wyżej wymienionych osób.

Z przedstawionej sytuacji wynika, że nie nabyła Pani prawa do stałej renty rodzinnej, bowiem w chwili śmierci męża nie osiągnęła Pani 50 lat ani też nie osiągnie Pani tego wieku w ciągu 5 lat od jego śmierci. KRUS przyznał więc prawo do renty rodzinnej tzw. okresowej, która przysługiwała wyłącznie do czasu osiągnięcia przez córkę 18 lat. Po ukończeniu przez nią tego wieku KRUS prawidłowo wstrzymał Pani prawo do renty rodzinnej, która przysługuje teraz wyłącznie Pani córce i będzie wypłacana do ukończenia przez nią nauki w szkole, ale nie dłużej niż do osiągnięcia przez nią 25 lat.

W lipcu przyszłego roku ukończę 25 lat. W przyszłe wakacje chciałabym wyjechać do pracy za granicę i w związku z tym będę się starała w czerwcu zdać wszystkie egzaminy. Pozostanie mi jeszcze rok do ukończenia studiów. Czy gdy zdam w tym terminie wszystkie egzaminy, mimo że ukończę 25 lat, będę nadal miała prawo do renty rodzinnej?

Dzieci mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia 16 lat bądź do ukończenia nauki w szkole, ale nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat życia (nie dotyczy to dzieci, które są całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy). Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej zostaje przedłużone do zakończenia tego roku studiów. Prawo do renty rodzinnej zachowuje również student, który będąc na przedostatnim roku studiów zda wszystkie wymagane egzaminy w czerwcu, a 25 lat ukończy przed rozpoczęciem zajęć na ostatnim roku studiów. W takim przypadku uznaje się, że student osiągnął 25 lat będąc na ostatnim roku studiów i w związku z tym prawo do renty rodzinnej przysługuje mu do zakończenia ostatniego roku studiów. Jeżeli zda Pani wszystkie egzaminy w czerwcu przyszłego roku, będzie Pani studentką ostatniego roku studiów i osiągnięcie wieku 25 lat nie będzie powodem wstrzymania prawa do renty rodzinnej, która będzie Pani przysługiwać do zakończenia ostatniego roku studiów.

Od kilku lat KRUS wypłaca mi rentę rodzinną po zmarłym ojcu. W tym roku ukończyłam szkołę średnią i od października rozpoczynam studia. Co prawda, otrzymałam rentę za wrzesień, ale nie wiem, czy będzie ona wypłacana również w następnych miesiącach? Czy i jaki dokument zaświadczający, że jestem studentką, powinnam dostarczyć do KRUS?

Dzieciom, które ukończyły 16 lat i uczą się w szkole, renta rodzinna przyznawana i wypłacana jest na okres roku szkolnego, łącznie z okresem wakacji. Do końca sierpnia renta rodzinna wypłacana jest więc dzieciom, które kończą szkołę ponadpodstawową. Gdy uczą się nadal, świadczenie wypłacane jest także w następnych miesiącach.
W przypadku dzieci studiujących, które nie ukończyły 25 lat, renta rodzinna wypłacana jest do końca września, a potem — gdy dziecko nadal studiuje — KRUS może zażądać przedstawienia zaświadczenia ze szkoły o kontynuowaniu nauki, a gdy taki dokument nie wpłynie, wypłata renty rodzinnej zostanie wstrzymana.

W przypadku dzieci, które zakończyły naukę w szkole ponadgimnazjalnej, renta rodzinna za wrzesień zostanie wypłacona, jeżeli we wrześniu dziecko przedłoży zaświadczenie szkoły wyższej o przyjęciu go na uczelnię, bądź złoży oświadczenie, że taki fakt ma miejsce. Gdy do końca października zostanie nadesłane zaświadczenie szkoły wyższej o podjęciu w niej nauki (z podanym programowym terminem zakończenia nauki), renta rodzinna zostanie wypłacona również za październik i kolejne miesiące. Gdy takie zaświadczenie do KRUS nie wpłynie, zostanie wydana decyzja o wstrzymaniu wypłaty renty i o zwrocie nienależnie pobranej renty rodzinnej za wrzesień i październik. W przypadku nadesłania zaświadczenia o podjęciu nauki w szkole wyższej w późniejszym terminie renta rodzinna zostanie wypłacona od miesiąca, w którym takie zaświadczenie wpłynie do KRUS. Skoro za wrzesień renta rodzinna została wypłacona, powinna Pani w październiku dostarczyć do KRUS zaświadczenie o podjęciu nauki w szkole wyższej, w którym powinien być podany programowy termin zakończenia nauki. Gdy w tym terminie takie zaświadczenie do KRUS nie wpłynie, wypłata renty zostanie wstrzyma i KRUS zobowiąże Panią do zwrotu nienależnie pobranej renty za wrzesień i październik.

Moja córka, która w tym roku ukończyła 20 lat, od kilku lat pobiera rentę rodzinną po ojcu. W kwietniu tego roku córka przerwała naukę w szkole policealnej, ale od października rozpocznie studia. We wrześniu córka złożyła w KRUS zaświadczenie potwierdzające przyjęcie na studia, ale KRUS naliczył nadpłatę świadczenia za okres od maja do września i nakazał jego zwrot. Dlaczego, przecież za okres wakacji renta rodzinna też przysługuje?

W przypadku dziecka, które ukończyło 16 lat, renta rodzinna przysługuje, jeżeli uczy się ono w szkole (chyba że jest całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy). Przerwanie nauki w trakcie roku szkolnego (akademickiego) powoduje, że dziecko nie ma prawa do renty rodzinnej od następnego miesiąca przypadającego po tym, w którym przestało się uczyć. O przerwaniu przez dziecko nauki w szkole organ rentowy powinien być niezwłocznie poinformowany. W przypadku córki prawo do renty rodzinnej ustało od maja, a zatem w jej przypadku nie można mówić o prawie do świadczenia w okresie wakacji. Gdyby nie przerwała nauki w kwietniu, miałaby prawo do tej renty również w lipcu i w sierpniu, a także we wrześniu i w następnych miesiącach, gdyby we wrześniu poinformowała KRUS, że od października będzie studentką (a w październiku przedstawiła zaświadczenie o podjęciu nauki). Z uwagi na przerwanie przez córkę nauki w kwietniu, KRUS prawidłowo naliczył nadpłatę renty za okres maj–wrzesień. Prawo do renty rodzinnej przysługuje więc córce dopiero od października po spełnieniu wymienionych wyżej warunków.

Mam 24 lata i jestem studentką czwartego roku 5-letnich studiów magisterskich. Od kilku lat pobieram rentę rodzinną. W tym roku w grudniu wstępuję w związek małżeński. Czy po ślubie nadal będę miała prawo do renty rodzinnej?

Wstąpienie w związek małżeński nie ma wpływu na prawo do renty rodzinnej. Jeżeli nie przerwie Pani nauki, renta rodzinna będzie Pani przysługiwała do ukończenia 25 lat.

Tak. Prawo do renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników ulega zawieszeniu na zasadach określonych w przepisach emerytalnych. W takim przypadku nie zawiesza się części składkowej renty rodzinnej rolniczej. Zgodnie z przepisami ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do emerytury lub renty (również rodzinnej) ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za taką działalność uważa się zatrudnienie, służbę i inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności, również w przypadku osiągniętego przychodu za granicą. Gdy osoba uprawniona do renty rodzinnej osiągnie miesięczny przychód wyższy niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS (wrzesień–listopad 2006 — 3155,50 zł), KRUS zawiesi wypłatę części uzupełniającej renty rodzinnej rolniczej. Jeżeli miesięczny przychód, jaki Pan osiągnie w Anglii, po przeliczeniu na złotówki przekroczy dopuszczalną kwotę przychodu, który rencista może osiągnąć, KRUS zawiesi wypłatę części uzupełniającej renty rodzinnej.

Mam 24 lata, jestem studentem i otrzymuję z KRUS rentę rodzinną. Mam zamiar podjąć zatrudnienie na umowę zlecenia. Jaką kwotę mógłbym zarobić, by nie utracić tej renty?

W przypadku osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, prawo do renty rodzinnej przysługującej z ubezpieczenia społecznego rolników ulega zawieszeniu na zasadach określonych w przepisach ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia nie podlegają jednak ubezpieczeniu społecznemu, jeżeli są studentami i nie ukończyły 26 lat. Jeżeli zatem będzie Pan zatrudniony na podstawie umowy zlecenia, przychód uzyskiwany z takiego zatrudnienia, bez względu na jego wysokość, nie będzie miał wpływu na pobieraną rentę rodzinną. Gdyby natomiast podjął Pan zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, renta rodzinna (część uzupełniająca) nie zostanie zawieszona, jeżeli osiągnięty przez Pana miesięczny przychód nie przekroczy 70% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS. W razie osiągnięcia przychodu przekraczającego 70% tego wynagrodzenia, ale nieprzekraczającego 130% tej kwoty, renta rodzinna (część uzupełniająca) zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia tego wynagrodzenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia, natomiast przekroczenie kwoty 130% powoduje zawieszenie części uzupełniającej renty rodzinnej.