Fot. 1. Tibuchina wykwintna to jedna z najefektowniejszych roślin tarasowych

Rodzaj Tibouchina obejmuje ponad 350 gatunków roślin należących do rodziny Melastomataceae, wśród których znajdują się zimozielone byliny, pnącza oraz krzewy i drzewa dziko rosnące na terenie Ameryki Południowej, Antyli i w dżunglach równikowych Meksyku.

Tibouchina została po raz pierwszy opisana w 1775 roku przez Aubleta w "Historie des plantes de la Guiane Franoise". Nazwa rodzajowa pochodzi z Gujany, natomiast nazwę gatunkową tibuchina wykwintna (T. urvilleana) zawdzięcza francuskiemu oficerowi marynarki i przyrodnikowi Julesowi D'Urville, który zgromadził jej materiał roślinny.

Egzotyczny wygląd nadają tibuchinie wykwintnej oryginalne pędy, aksamitne liście i atrakcyjne kwiaty (fot. 2). Princess Flower, Glory Bush, Glory Bower, Spider Flower, Purple Glory Tree to najczęściej używane angielskie nazwy zwyczajowe tego gatunku.

Fot. 2. O walorach rośliny decydują przede wszystkim oryginalne, okazałe kwiaty

Wzniesione, czterokanciaste, owłosione pędy są często czerwonawo zabarwione. Intensywnie zielone liście dorastają do długości 15 cm, mają owalny lub wydłużony kształt i wyróżniają się wypukłym unerwieniem. Blaszki pokryte są po obu stronach miękkimi białymi włoskami, które nadają liściom jedwabisty wygląd, i sprawiają, że są bardzo delikatne w dotyku. Starsze liście jesienią przebarwiają się na pomarańczowoczerwony kolor. Duże, 10–12-centymetrowej średnicy, lśniące kwiaty o niebieskopurpurowej barwie zebrane są po kilka na końcach pędów i rozwijają się stopniowo. Mają pięć zaokrąglonych płatków (fot. 3) i długie, charakterystycznie wygięte purpurowe pręciki, które przypominają pajęcze nogi. Rozwinięte kwiaty utrzymują się zaledwie dwa lub trzy dni, jednak atrakcyjne liście i pąki kwiatowe sprawiają, że roślina wygląda efektownie również bez kwiatów.

Fot. 3. Pojedynczy kwiat tibuchiny wykwintnej

Wadą tibuchiny wytwornej jest luźny pokrój i słabe rozkrzewianie się, które można pobudzić przez regularne uszczykiwanie pędów czy też użycie regulatorów wzrostu.

Tibuchinę rozmnaża się z pędowych sadzonek wierzchołkowych — które nie powinny być zdrewniałe — najlepiej wiosną lub latem. Niektórzy zalecają jednak też zimowy termin sporządzania sadzonek: od listopada do stycznia. Umożliwia on skrócenie produkcji o 2, 3 miesiące. Sadzonki najczęściej ukorzenia się w substracie torfowym, w temperaturze 22°C. Odczyn pH podłoża powinien wynosić ok. 5,5–6,5; tibuchina nie toleruje odczynu zasadowego, który powoduje chlorozę i opadanie liści. Sadzonki przygotowane latem ukorzenia się (w doniczkach o średnicy 9 cm) w sierpniu, następnie po upływie 2–3 tygodni przycina się wierzchołki pędów. Zabieg ten powtarza się jeszcze raz lub dwa razy zimą, aby poprawić pokrój roślin. Rośliny otrzymane z sadzonek sporządzanych w zimowym terminie sadzi się w lutym i marcu do doniczek 12-centrymetrowych. Po kilku tygodniach dwukrotnie uszczykuje się wierzchołki pędów. Rośliny rozmnażane w lecie zakwitają w czerwcu następnego roku, natomiast rozmnażane zimą kwitną w sierpniu, jednak rośliny są w tym przypadku mniejsze.

Podłoże do uprawy tibuchiny powinno być próchniczne, żyzne i przepuszczalne, może to być np. substrat torfowy. Wraz ze wzrostem roślin przesadza się je do większych pojemników. Trzeba jednak pamiętać, że prawidłowy rozwój tibuchin zależy od pielęgnacji i prawidłowego ich przechowywania zimą. Aby szybciej uzyskać kwitnącą "kępę" roślin, można umieszczać po 2 lub 3 młode okazy w większej donicy (średnica 20 cm).

W okresie wegetacji roślinę należy dokarmiać regularnie, co 7–15 dni. Zaleca się roztwory nawozów wieloskładnikowych o stężeniu 0,2–0,3%. Tibuchina jest wrażliwa na zasolenie podłoża oraz jego nadmierną wilgotność — zamierają wówczas korzenie i opadają liście.

Zbyt silny wzrost roślin ogranicza się retardantami, np. preparatem B-Nine 85 SC*, którym można tibuchinę opryskiwać (roztwór o stężeniu 0,15–0,3%) lub podlewać jeden raz lub 2-krotnie (0,5–0,8%).

Rośliny służą do dekoracji tarasów, balkonów i do ogrodów. Polecane są na stanowiska osłonięte od wiatru i słoneczne, na których mogą kwitnąć do późnej jesieni. Tibuchina wymaga obfitego podlewania (powinna mieć stale wilgotne podłoże). Nie sprzyja jej jednak nadmiar, zwłaszcza "stojącej", wody ani zraszanie liści. Przez przeniesienie rośliny do zimowego ogrodu (5–10°C) można znacznie wydłużyć jej kwitnienie i przechować do następnej wiosny.