• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 07/2006

OCHRONA WARZYW WCZESNYCH W UPRAWACH POD OSŁONAMI (CZ. II). PROBLEMY W UPRAWIE PAPRYKI

,
Uprawa papryki w tunelach jest popularna m.in. w rejonach Radomia i Krakowa. Znajduje się tam wiele wyspecjalizowanych gospodarstw, w których często z konieczności prowadzona jest uprawa monokulturowa lub, w najlepszym przypadku, papryka sadzona jest przemiennie z ogórkami, pomidorami albo sałatą. Prowadzi to nieuchronnie do zjawiska zmęczenia gleby, polegającego na sukcesywnym nagromadzeniu się w podłożu organizmów chorobotwórczych, zwłaszcza grzybów i nicieni.

Werticilioza papryki

W wielu gospodarstwach, w których uprawia się paprykę pod osłonami, największe zagrożenie stanowi werticilioza, powodowana przez Verticillium dahliae i V. albo-atrum. Stopień zagrożenia uzależniony jest głównie od tego, jak długo papryka (lub inny żywiciel patogenów — pomidory, ogórki) jest uprawiana na tym samym stanowisku w tunelu foliowym, szklarni czy w polu. Najczęściej choroba występuje na glebach lekkich, obficie wzbogacanych torfem ogrodniczym lub korą. Rozwojowi sprawcy werticiliozy sprzyja temperatura podłoża niższa niż 20°C.

Początkowo brzegi dolnych liści porażonych roślin stopniowo więdną, brązowieją, zamierają i odpadają. Wiązki naczyniowe u podstawy łodygi brązowieją. Brązowienie to postępuje do góry rośliny i niekiedy obejmuje boczne pędy. Straty spowodowane werticiliozą ograniczyć można obficie nawożąc glebę obornikiem przed rozpoczęciem uprawy lub podlewając rośliny rozcieńczonym krowieńcem czy gnojowicą. Najskuteczniejszą metodą ochrony papryki przed tą choroba jest unikanie monokulturowej uprawy i prawidłowy płodozmian oraz częste chemiczne odkażanie gleby środkiem Basamid 97 GR w dawce 40–50 g/m2.

Fuzarioza zgorzelowa papryki

Sprawcą choroby jest grzyb Fusarium oxysporum f. sp. radicis-lycopersici, występujący często w uprawach warzyw psiankowatych pod osłonami. Atakuje rośliny w niskiej temperaturze gleby — 10–20°C — przy optimum około 8°C, a powyżej 25°C staje się nieszkodliwy dla roślin. Grzyb długo rozwija się w roślinie, dlatego objawy choroby są widoczne dopiero w okresie pełni owocowania, choć do porażenia mogło dojść już w trakcie produkcji rozsady. Pierwszym symptomem choroby jest silne więdnięcie dolnych liści i ich zasychanie. Na szyjce korzeniowej pojawia się najczęściej pierścień zgorzelowy, zamierają również korzenie boczne — w efekcie ginie cała roślina.

Zwalczanie tej choroby jest podobne, jak w przypadku werticiliozy. Nie należy zbyt obficie podlewać roślin.

Korkowatość korzeni

Sprawcą choroby jest grzyb Pyrenochaeta lycopersici, wywołujący również korkowatość korzeni pomidorów. Choroba występuje najczęściej w monokulturowej uprawie papryki i pomidora na glebach lub podłożach o niskiej temperaturze (poniżej 16–17°C). Przebieg choroby u papryki jest łagodniejszy niż u pomidorów. Jeżeli choroba wystąpi we wczesnej fazie uprawy, może jednak dojść do silnego zahamowania wzrostu roślin, czego efektem jest wyraźny spadek plonu oraz pogorszenie się jakości owoców.

Należy uprawiać paprykę na glebach (w podłożach) przepuszczalnych i ciepłych. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania chorobie jest chemiczne odkażanie podłoża preparatem Basamid 97 GR (40 g/m2). Najbardziej dogodnym terminem stosowania tego środka jest wczesna jesień — do końca października.

Zgnilizna twardzikowa

Sprawcą choroby jest grzyb Sclerotinia sclerotiorum. Na wielu plantacjach papryki uprawianej w tunelu choroba ta powoduje większe straty w plonie niż szara pleśń. Pierwszym objawem zgnilizny twardzikowej jest częściowe więdnięcie pojedynczych pędów i stopniowe zamieranie całej rośliny (fot.). Miejsca porażenia ulegają nekrozie i pokrywają się białym, watowatym nalotem.
W obrębie porażonej tkanki widoczne są czarne sklerocja.

Pierwotnie rośliny zakażane są zazwyczaj odglebowo, natomiast wtórnych infekcji dokonuje grzybnia oraz zarodniki workowe rozsiewane z owocników grzyba — apotecjów. W uprawach pod osłonami zgnilizna twardzikowa występuje zazwyczaj jednocześnie z szarą pleśnią. Zwalczanie tych chorób, zwłaszcza zgnilizny twardzikowej, jest uciążliwe. Ochrona polega na podlewaniu rozsady preparatem Polyversum (0,05%) lub opryskiwaniu roślin jednym ze środków: Amistar 250 SC (0,1%), Rovral Flo 255 SC (0,2%), Sumilex 500 SC (0,1%).

Szara pleśń

Występuje ona dość powszechnie, zwłaszcza w uprawie papryki w tunelu. Grzyb Botrytis cinerea poraża wszystkie organy roślin. Sprawcy choroby sprzyjają zbyt wysoka wilgotność powietrza i niska temperatura, a zwłaszcza jej wahania pomiędzy dniem i nocą. Występowaniu szarej pleśni sprzyja również duże zagęszczenie roślin i brak dostatecznego wietrzenia. Na infekcje najbardziej podatne są zawiązki owoców i młode owoce, zwłaszcza o cienkiej ściance. Porażeniu mogą ulec również wszelkie miejsca mechanicznych uszkodzeń roślin, powstałe w efekcie np. usuwania zawiązków owoców lub bocznych pędów. Występowaniu choroby sprzyja także niedostateczne nawożenie azotem, potasem i wapniem.

Zapobieganie szarej pleśni polega na wietrzeniu tuneli foliowych, sadzeniu roślin w optymalnej rozstawie oraz prowadzeniu chemicznej ochrony. Do ochrony papryki zalecane są np.: Amistar 250 SC (0,1%), Mythos 300 SC (0,3%), Gwarant 500 SC (0,3–0,4%) oraz Grevit 200 SL (0,15%). Środki te, głównie Amistar 250 SC, chronią rośliny kompleksowo — także przed zgnilizną twardzikową i innymi chorobami pochodzenia grzybowego.

Choroby wirusowe papryki

Jedną z najczęstszych dróg przenoszenia wielu chorób, w tym głównie wirusowych, jest samodzielne pozyskiwanie przez wielu producentów nasion papryki. W czasie uprawy wirusy przenoszone są mechanicznie i przez owady. Do najgroźniejszych wirusowych chorób papryki należą: wirus mozaiki tytoniu (TMV), wirus mozaiki pomidora (ToMV), wirus Y ziemniaka (PVY) oraz wirus mozaiki ogórka (CMV). Dostępne są obecnie odmiany odporne na niektóre wirusy, w tym na TMV i PVY. Zapobieganie wirozom jest uciążliwe, polega ono głównie na zwalczaniu owadów przenoszących wirusy, dobre efekty daje np. opryskiwanie roślin preparatami olejowymi — w stężeniu 1–2%.

Inne choroby papryki
  • Fytoftoroza (pierścieniowa zgnilizna podstawy pędu). Grzybopodobny organizm bytujący w glebie — Phytophthora spp. — może porażać wszystkie organy papryki. Najgroźniejszy jest jednak dla młodych roślin, atakuje bowiem kiełki i siewki wywołując zgnilizny przed- i powschodowe, a na późniejszym etapie wzrostu rozsady papryki poraża szyjkę korzeniową lub łodygę w miejscu stykania się z podłożem. Patogen wnika do rośliny i niszczy jej komórki, w efekcie papryka więdnie, z czasem nawet zamiera. Infekcji sprzyjają umiarkowana temperatura (optimum 18–22°C) oraz wysoka wilgotność podłoża i powietrza. Aby ochronić paprykę przed tą chorobą, rozsadę należy produkować w odkażonym podłożu, a rośliny sadzić nie głębiej niż rosły w okresie produkcji rozsady.


Fot. 1. Owoc wypełniony płynem zawierającym bakterie


Fot. 2. Pozostałości z owocu papryki

  • Mokra zgnilizna. Jej sprawca — bakteria Erwinia carotovora subsp. carotovora — poraża owoce papryki. W miejscu infekcji tkanka miękiszowa ulega maceracji i gnije, ale skórka owocu pozostaje nienaruszona. Z czasem całe wnętrze owocu wypełnia śluzowata maź i mętny, bezzapachowy płyn (fot. 1). Po uszkodzeniu skórki zawartość wypływa, a z owocu pozostaje tylko skórka, która z czasem zasycha zwisając z rośliny (fot. 2). Do infekcji dochodzi przy wysokiej wilgotności środowiska. Aby zapobiec chorobie, należy nie dopuszczać do nadmiernego zagęszczenia roślin oraz systematycznie wietrzyć obiekty uprawowe. Zalecane jest opryskiwanie papryki 0,15% roztworem wyciągu z grejpfruta. (KK)