• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 09/2006

SIEWNIK MECHANICZNY CZY PNEUMATYCZNY?

Siewniki pneumatyczne, chociaż znacznie droższe od tradycyjnych z mechanicznym systemem siewu, zapewniają precyzję i pozwalają wysiać optymalną, z góry założoną liczbę nasion na jednostkę powierzchni. Spośród wymienionych poniżej zespołów wysiewających najbardziej rozpowszechniły się w siewnikach pneumatycznych zespoły tarczowe. Praca siewników mechanicznych oparta może być natomiast na działaniu systemów łyżeczkowego (do każdego rodzaju nasion), tarczowego lub taśmowego, które dobrze sprawdzają się, gdy nasiona są kalibrowane lub otoczkowane.
Siewniki prowadzone ręcznie...

... przeznaczone są dla gospodarstw, w których uprawy warzyw zajmują niewielkie powierzchnie lub uprawia się warzywa tylko na własne potrzeby.

Firma Rolmasz z Kutna produkuje m.in. siewniki mechaniczne o napędzie ręcznym i sprzedaje pod ogólną nazwą handlową KRUK. Wytwarzane są one w dwóch seriach: A — jednorzędowe i B — dwurzędowe. W tych siewnikach zastosowano łyżeczkowy systemem wysiewu, z możliwością wymiany tarcz o pięciu wielkościach, co pozwala na siew nasion cebuli, marchwi, rzodkiewki, sałaty, warzyw kapustnych, kopru, ogórka i pasternaku. Siewnik nie jest polecany do siewu większych nasion, np. grochu, fasoli czy bobu. Nasiona mogą być wysiewane rzędowo, gniazdowo lub punktowo. Praca w systemie łyżeczkowym polega na czerpaniu łyżeczkami z komory nasiennej jednego lub większej liczby nasion i wysypywaniu ich do bruzdy. Tarcze łyżeczkowe mogą być używane do jednorzędowego lub pasmowego siewu nasion naturalnych lub otoczkowanych. Gęstość wysiewu reguluje się przez zmianę przełożenia taśmy wysiewającej.

System łyżeczkowy wysiewu nasion wykorzystano również w siewniku szwedzkiej firmy Nibex, w którym zastosowano najważniejsze regulacje parametrów roboczych, co pozwala na wysiew naturalnych i kalibrowanych nasion warzyw polowych, roślin ozdobnych, zielarskich oraz drzew i krzewów.

Siewniki firmy Stanhay Webb z Anglii umożliwiają wysiew od bardzo drobnych nasion ziół, roślin ozdobnych i warzyw do dużych nasion, np. fasoli. Siewnik Robin 820 ma prostą budowę i jest łatwy w obsłudze. Sekcję wysiewającą zamocowano wahliwie, co zapewnia dość równą głębokość wysiewu. Cztery rodzaje przełożeń napędu paska wysiewającego, uzyskiwane przez wymianę kół pasowych, pozwalają na zmianę gęstości wysiewu w systemie pasowym 2- lub 3-rzędowym.

Ciągnikowe siewniki mechaniczne

Ta grupa maszyn obejmuje spory zestaw siewników precyzyjnych, przeznaczonych dla dużych gospodarstw specjalizujących się w produkcji warzyw. Precyzyjne siewniki mechaniczne mogą być wyposażone w łyżeczkowy system wysiewu nasion bądź w tarczowe lub taśmowe zespoły wysiewające. W siewnikach mechanicznych tarcze mają żłobki na powierzchni obwodowej. Gdy tarcze zagłębiają się do zbiornika, nasiona trafiają na wyżłobienia, a następnie są z nich wyciskane do gleby wyrzutnikiem. Liczba rzędów rowków z otworami na obwodzie tarczy może dochodzić do 4. Tarcze otworowe używane są do wysiewu nasion kalibrowanych i otoczkowanych. Jest to metoda siewu prosta i niezawodna, zapewniająca równomierne rozprowadzenie nasion i pozwalająca na większe (niż w przypadku tarcz łyżeczkowych) prędkości siewu rzędowego. Taśmowe zespoły wysiewające wyposażone są w elastyczną taśmę gumową z rzędem otworów, w które wpadają nasiona ze zbiornika, transportowane następnie do redlicy. W lepiej wyposażonych siewnikach zespoły wysiewające mają układ sygnalizujący parametry pracy, co zwiększa efektywność i poprawia jakość siewu.

Do grupy siewników mechanicznych z łyżeczkowym systemem wysiewu nasion należą zawieszane siewniki firmy Rolmasz z Kutna, które produkowane są pod nazwą KRUK, a wytwarzane są w sześciu typach: jako maszyny z sekcjami jednorzędowymi z serii A (A2, A3, A4), oraz z sekcjami dwurzędowymi serii B (B2, B3, B4). Zakres wykorzystania tych siewników jest taki sam, jak urządzeń prowadzonych ręcznie produkowanych przez tę firmę (patrz wcześniej). W wyposażeniu standardowym rama nośna siewnika ma szerokość 1,8 m, liczba sekcji (1–6) zmienia się w zależności od wersji, maszyna jest podparta na regulowanych kołach ogumionych. Wyposażenie dodatkowe siewnika może stanowić hydrauliczny przerzutnik znaczników oraz rama nośna o szerokości 3 m lub 4,2 m. Głębokość siewu można regulować w zakresie 0–5 cm, gęstość siewu mieści się w zakresie 1,5–55 cm, a minimalna odległość pomiędzy rzędami w sekcji dwurzędowej wynosi 7 cm. Pojemność pojedynczego zbiornika nasion to 0,45 dm3. Zalecana prędkość robocza podczas siewu wynosi 4–6 km/godz., co przy 4-sekcyjnym siewniku daje możliwość obsiania dziennie pola o powierzchni do 2,5 ha. Siewnik warzywniczy 4-sekcyjny jednorzędowy KRUK B4 ma masę 218 kg i wymaga do współpracy ciągnika o mocy 38 KM.

Wytwarzany przez firmę Weremczuk z Lublina siewnik precyzyjny S011 Alex-2 (fot. 1) z taśmowym zespołem wysiewającym przystosowany jest, dzięki wykorzystaniu taśm o różnej wielkości otworów, do siewu nasion o różnych gabarytach. Otwory o średnicy 0,8–14 mm mogą być umieszczone na taśmie  w jednym, dwóch lub trzech rzędach. Duży wpływ na odległość między wysiewanymi nasionami ma prędkość przesuwania się taśmy wysiewającej, zsynchronizowana z prędkością roboczą siewnika, oraz liczbą wykonanych w taśmie otworów. Według wyników badań prowadzonych na AR w Lublinie, dla tego siewnika optymalną prędkością roboczą jest około 2,5 km/godz. (producent zaleca 2,1–4,5 km/godz.), gdyż przy większej rośnie udział tzw. przepustów oraz wysiewów podwójnych, a przy mniejszej — znacznie zmniejsza się wydajności pracy agregatu. Zdaniem producenta, można nim wysiewać nasiona marchwi, pietruszki, cebuli, fasoli szparagowej, buraków, rzodkiewki, ogórków, słonecznika, maku, rzepaku, kukurydzy, kapusty, pasternaku, grochu, gorczycy, kalafiorów i innych gatunków roślin, które wymagają siewu precyzyjnego. Siewnik S011 Alex-2 jest maszyną zawieszaną na trójpunktowym układzie zawieszenia ciągnika, a do belki nośnej o długości 1,8–2,8 m można mocować od 2 do 12 sekcji wysiewających. Napęd elementów roboczych otrzymywany jest od kół podporowych, które są regulowane w płaszczyźnie pionowej, co umożliwia siew na polach płaskich i na redlinach. Możliwy jest dobór 8 przełożeń taśmy wysiewającej. Minimalny rozstaw rzędów wynosi 23 cm, odległość nasion w rzędzie 1,7–4 cm, odległość między skrajnymi rzędami przy siewie dwu- lub trzyrzędowym z pojedynczej sekcji 7,5 cm, a głębokość wysiewu 0,5–7,0 cm. Pojemność zbiornika na nasiona to 4,8 dm3, masa sekcji wynosi 37 kg. Do pracy siewnikiem dwurzędowym S011 Alex-2 wystarczy ciągnik o mocy 40 KM. Siewnik ten może pracować samodzielnie lub
w zestawie z narzędziem do formowania redlin.


Fot. 1. Siewnik S011 Alex-2

Firma Stanhay Webb produkuje kilka modeli siewników mechanicznych. Do tej grupy można zaliczyć m.in. modele Stanhay 870, Robin 840 i Robin 820 (przeznaczone do wysiewu warzyw). Siewnik Stanhay 870 możne być wykorzystany do wysiewu prawie wszystkich drobnych nasion warzyw i roślin ozdobnych, a także grubych, np. grochu i fasoli. Najlepiej sprawdza się przy wysiewie nasion otoczkowanych, a nieco słabiej przy nasionach naturalnych. Zmniejszenie strat nasion i zachowanie dokładności wysiewu osiągnięto w tej maszynie przez zminimalizowanie wysokości, z której nasiona spadają na dno utworzonej przez redlicę bruzdy. Siewnikiem można wysiewać nasiona w technologii na płasko lub na redlinach. W zależności od potrzeb i gatunku warzyw, każda sekcja wysiewająca może wysiewać w jednym, dwóch lub trzech rzędach, co zapewnia pasek z odpowiednią liczbą linii z otworami. Możliwy jest dobór różnych redlic, kół i wałków dociskających nasiona. W siewniku zastosowano mechaniczne znaczniki śladu oraz prostą regulację zespołów, co obniża cenę maszyny i upraszcza jej obsługę.

Do wysiewu nasion warzyw na małych polach można wykorzystać siewnik mechaniczny Stanhay Robin 840, zawieszany na małym ciągniku, co pozwala zmniejszyć ugniatanie gleby. Zespół wysiewający w tym siewniku jest taki sam, jak w modelu Stanhay 870, i każda jego sekcja jest niezależnie napędzana od własnego koła dociskowego.

Do omawianej grupy siewników zalicza się również szwedzki Nibex 500, produkowany w kilku wersjach konstrukcyjnych (od 2 do 11 sekcji). W siewnikach tej firmy użyto łyżeczkowego systemu wysiewającego lub sekcji wyposażonych w zespoły tarczowe. Nasiona mogą być wysiewane w systemie jednorzędowym lub pasowo-rzędowym. Do regulacji gęstości wysiewu wykorzystano 36-stopniową skrzynię przekładniową, a dla głębokości siewu regulację bezstopniową, nastawianą ręcznym pokrętłem. W standardowym wyposażeniu, z przodu każdej sekcji montowane jest samooczyszczające się koło Nibflex z bezciśnieniową oponą ogumioną, a z tyłu wleczone koło klatkowe. Z tyłu można też instalować:

  • gładkie rolki o różnej szerokości, które powinny być dobierane w zależności od systemu siewu nasion (do pojedynczych rzędów — najwęższe), nadają się do wszystkich rodzajów redlic przy siewie nasion naturalnych (nieotoczkowanych);
  • ogumione kółka ugniatające ze wspornikiem obrotowym, zalecane do siewu nasion otoczkowanych, ze względu na zmniejszenie uszkodzeń. Do siewu rzędowego wykorzystywane są redlice, które różnią się końcówkami przystosowanymi do siewu na różną głębokość — 7, 15 lub 25 mm.

Do siewu pasmowego można wybrać redlice o szerokości 65 mm lub 105 mm (fot. 2). Istnieje możliwość łączenia zespołów do jednoczesnego siewu nasion i nawozów granulowanych. Siewniki, których szerokość przekracza 3 m, są montowane w sekcjach, co pozwala na składanie ich na czas transportu i bezpieczne poruszanie się po drogach publicznych. Do transportu może być wykorzystany również wózek podłączany do zaczepu transportowego ciągnika.


Fot. 2. Redlice do siewu pasowego

Ciągnikowe siewniki pneumatyczne

Siewniki z pneumatycznym transportem nasion charakteryzują się lepszą jakością i wydajnością pracy, ale są droższe, ze względu na konieczność zainstalowania dmuchawy, jej osprzętu oraz precyzyjniejszych urządzeń wysiewających. Siewniki pneumatyczne mogą być wykorzystywane do wysiewu różnych nasion, o różnym kształcie i wielkości. Praca tych maszyn może być oparta na układzie nadciśnieniowym lub podciśnieniowym. W siewnikach nadciśnieniowych pojedyncze nasiono jest dociskane strumieniem powietrza do o-
tworu w tarczy wysiewającej (fot. 3) i jednocześnie nadmiar nasion znajdujących się przy otworze jest usuwany do zbiornika. W siewniku podciśnieniowym nasiona są przyssane do otworu tarczy podciśnieniem i przez jej obrót transportowane ze zbiornika do redlicy.


Fot. 3. Tarcza wysiewająca

Firma Weremczuk ma w swojej ofercie siewniki pneumatyczne do warzyw, w wersji 2-, 3-, 4-, 5- i 6-sekcyjnej. Siewnik punktowy Max Pneumatic przeznaczony jest do punktowego wysiewu nasion niemal wszystkich gatunków warzyw, tj. marchwi, kapusty, pietruszki, kalafiora, cebuli, rzodkiewki, grochu. Nasiona przeznaczone do wysiewu powinny być kalibrowane, ale niekoniecznie otoczkowane. Siewnik dostosowany jest zarówno do siewu jednorzędowego, jak i dwurzędowego z każdej sekcji (fot. 4). Minimalna rozstawa rzędów wynosi 20 cm, regulowana odległość wysiewu nasion w rzędzie to 1–75 cm, a głębokość wysiewu 0,5–5 cm. Przy siewie dwurzędowym z każdej sekcji odległość między skrajnymi liniami siewu może wynosić 5, 7,5 lub 10 cm. Wysiew może być prowadzony na płasko bądź na redlinach. Siewnik Max Pneumatic standardowo wyposażony jest w sprężarkę do przedmuchiwania otworów w tarczy, wysysacz do oczyszczania zbiorników z resztek nasion, instalację mieszania nasion w komorze nasiennej, pistolet do czyszczenia elementów siewnika. Ma także sprzęgła, pozwalające wyłączać poszczególne sekcje.


Fot. 4. Sekcja wysiewająca siewnika pneumatycznego Max Pneumatic

Dużą ofertę siewników precyzyjnych posiada firma Monosem, której maszyny w Polsce są sprzedawane przez Dom Handlowy Henryki i Pawła Korbanków. W grupie urządzeń pneumatycznych podciśnieniowych do siewu warzyw oferowane są maszyny oznaczone symbolem MS, o liczbie sekcji 2, 3, 4, 5, 6 lub 8 i każda w wersji A, B, C, D. W zależności od gatunku rośliny, siewniki mogą być wyposażone w jeden lub dwa aparaty wysiewające w jednej sekcji. Każda sekcja wysiewająca jest wyposażona w rozbijacz grudek i wąskie redliczki oraz różnego typu kółka samoczyszczące. Aparat wysiewający siewnika punktowego Monosem MS jest przystosowany do współpracy z różnymi tarczami wysiewającymi, o różnej średnicy otworów i różnych odstępach między nimi. Mieszadło tarczy zostało wykonane ze specjalnego stopu brązu, eliminującego zjawisko elektryzowania się wysiewanych nasion. Do dyspozycji użytkownika jest ponad 200 tarcz wysiewających do nasion warzyw, które wysiewa się w jednym rzędzie (wersja A, B i D) lub w dwóch rzędach (wersja C). Dzięki zastosowaniu 18-stopniowej skrzyni przekładniowej osiąga się szeroki zakres regulacji odległości między nasionami w rzędzie (1–35,5 cm). Siewnik punktowy Monosem można wyposażyć w podsiewacz mikrogranulatów Microsem nadający się (w zależności od wybranej wersji urządzenia) do dozowania insektycydów lub moluskocydów (czyli środków do zwalczania ślimaków). Podsiewacz mikrogranulatów Microsem ma zbiornik o pojemności 18 dm3, mechanizm dozujący, w którym zastosowano śrubę ślimakową, 1 lub 2 otwory zsypowe oraz elastyczne przewody prowadzące mikrogranulat do redlic. Siewniki punktowe Monosem mogą zostać wyposażone w elektroniczny licznik obsianej powierzchni, z którym współpracuje czujnik umieszczony na sześciokątnym wałku przenoszącym napęd na sekcjach wysiewających siewnika.

Siewniki pneumatyczne Star i Singulaire 780 firmy Stanhay Webb przeznaczone są do wysiewu różnych gatunków nasion warzyw, a model Dart — do wysiewu nasion kukurydzy i warzyw grubonasiennych. Sekcje robocze siewników Star i Singulaire 780 są przystosowane do siewu nasion w pojedynczych, podwójnych, potrójnych i poczwórnych rzędach. Producent oferuje duży wybór redlic, tarcz wysiewających i rolek dociskających. Znaczniki śladu mogą być składane mechanicznie lub hydraulicznie, zależnie od wielkości siewnika. Singulaire 780 przeznaczony jest dla gospodarstw o powierzchni 10–25 ha, specjalizujących się w produkcji warzyw.

Siewnik Dart służy również do wysiewu nasion w pojedynczych rzędach i umożliwia wysiew około 35 różnych gatunków nasion warzyw (m.in. roślin cebulowych, roślin oleistych, fasoli, grochu, a także zbóż). Tarcza wysiewająca może być też dopasowana do wysiewu nasion drobnych. Gęstość wysiewu w tej maszynie można regulować bezstopniowo za pomocą przekładni Varidrive, którą nastawia się ręcznie, bez potrzeby użycia dodatkowych narzędzi. Siewnik może być wyposażony w elektroniczne urządzenie Seed Manager, które służy do monitorowania prędkości obrotowej wału napędowego, zmian w przepływie nasion do komory wysiewającej, gęstości siewu i poziomu nasion w zbiorniku. Przy wykorzystaniu elektrohyd-
raulicznego układu sterującego łatwe jest również składanie siewnika do wysokości 2 m i szerokości 3 m na czas transportu. W zależności od modelu, Dart może być zbudowany z 1–26 sekcji wysiewających.

Siewnik precyzyjny, ciśnieniowo-podciśnieniowy, model Miniair S firmy Accord (będący w ofercie przedsiębiorstwa Kverneland Group) w standardowej wersji ma 36 sekcji i pozwala na wysiew nasion warzyw w systemie rzędowym lub pasmowo-rzędowym. Podciśnienie jest wykorzystywane do przyssania nasion do otworów tarczy, a nadciśnienie — do przedmuchiwania otworów sprężonym powietrzem, co gwarantuje w kolejnym obiegu przyssanie nasion do każdego otworu i eliminuje tzw. niedosiew. Do siewu rzędowego sekcje robocze prowadzone na równoległoboku są oferowane z pojedynczym, podwójnym lub potrójnym zespołem wysiewającym. Na przykład, przy użyciu sekcji wysiewających podwójnych możliwe jest uzyskanie odstępu między wewnętrznymi rzędami po 5 cm lub 6,5 cm w parze, przy zachowaniu odległości międzyrzędzi 19 (17,5) i 24 cm między sekcjami podwójnymi. Przy bardziej równomiernym rozstawieniu rzędów odległość między wewnętrznymi rzędami może wynosić 11 cm, a szerokość międzyrzędzi 13 cm. Wersja ta może być dodatkowo wyposażona w rzędowy siewnik nawozu, aplikator granulatu i urządzenia do elektronicznego monitorowania wysiewu.

Przykładem pneumatycznego siewnika przeznaczonego do drobnych i dużych nasion warzyw jest Hasia Viaroserm VR, będący w ofercie firmy Kongskilde. Pracuje z dużą precyzją, dzięki zamontowanej sekcji tandem (dwa aparaty wysiewające) wyposażonej w zgarniacze regulowane w zależności od warunków glebowych. Siewnik Viaroserm VR ma koło 
 ugniatające połączone z wałkiem strunowym, które ugniatając glebę stwarzają lepsze warunki kiełkowania nasion i wschodów. Model ten został wyposażony w podciśnieniowe sekcje wysiewające z podglądem i kontrolą poprawności wysiewu. Gęstości wysiewu reguluje się za pomocą przekładni oraz przez wymianę tarcz wysiewających o zróżnicowanej liczbie otworów, których średnica (w zakresie 1,5–20 mm) może być dostosowana do wielkości wysiewanych nasion. Siewniki precyzyjne są dostępne w wersjach o liczbie sekcji od 4 do 12, których ustawienie na ramie jest regulowane, stosownie do wymagań agrotechnicznych. Mogą być wykorzystywane do wysiewu m.in. nasion warzyw kapustnych, ogórka czy fasoli.

W ofercie firmy KMK Agro od niedawna są włoskie siewniki firmy Gaspardo. Coraz większą popularnością cieszą się wśród nich modele wyposażone w oddzielne dystrybutory wysiewające nasiona do każdego z dwóch rzędów w sekcji. System ten pozwala na lepszy siew w trudniejszych warunkach i rozmieszczenie nasion w rzędzie w jednakowej odleg-
łości. Wyrównana głębokość siewu jest zapewniona, dzięki wykorzystaniu specjalnych grotów redlic o podwójnych ostrzach. Do siewu warzyw oferowane są modele OLIMPIA
i ORIETTA. W modelu OLIMPIA minimalna odległość międzyrzędzi wynosi 26 cm. W podwójnych sekcjach, gdzie aparaty wysiewające są ustawione jeden za drugim, odległość między rzędami mieści się w zakresie 4–9 cm lub wynosi 7 cm — gdy zastosowane są koła pośrednie. W modelu ORIETTA (fot. 5) minimalna odległość międzyrzędzi wynosi 7 cm (sekcja szerokości 13 cm). Zbiornik na nasiona ma pojemność 1,5 dm3. Dodatkowo siewniki mogą być wyposażone w wał zagęszczający, system elektronicznej kontroli siewu, 5 rodzajów kół dociskowych, dozowniki mikrogranulatu lub nawozu, z systemem pionowego dozowania Minimax (fot. 6), składaną ramę i znaczniki hydrauliczne.


Fot. 5. Siewnik ORIETTA firmy Gaspardo


Fot. 6. Siewnik Gaspardo z możliwością dawkowania nawozów w czasie siewu

Siewniki punktowe włoskiej firmy Agricola Italiana, specjalizującej się w produkcji maszyn do siewu nasion warzyw, są sprzedawane przez polskie przedsiębiorstwo Agrotop Kaczmarek. W naszym kraju dostępne są modele SN, SNT i SNA, a firma Agricola Italiana oferuje również inne — np. AI i M-815-SN, drugi z wymienionych wyposażony jest we własny silnik spalinowy. Producent oferuje siewniki o liczbie sekcji wysiewających od 3 do 15 (fot. 7, 8). Ciekawym rozwiązaniem technicznym dotyczącym tych maszyn jest przekładnia zębata, która umożliwia zmianę kierunku obrotu tarczy wysiewającej na przeciwny w stosunku do ruchu ciągnika. Taki kierunek obrotów pozwala na zmniejszenie różnicy prędkości i drogi spadku nasion z komory do bruzdy, co poprawia precyzję wysiewu.


Fot. 7. Czterosekcyjny siewnik Agricola Italiana z sekcjami wysiewającymi w podwójne rzędy


Fot. 8. Siewnik 18-sekcyjny Agricola Italiana jest na czas transportu składany