• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 02/2007

UPRAWA AGRESTU W WIELKIEJ BRYTANII

W Wielkiej Brytanii uprawia się około 150 odmian agrestu. Większość z nich to stare odmiany, które nadal dostępne są w specjalistycznych szkółkach. Na plantacjach towarowych dominują jednak nowe, do których zalicza się m.in. 'Invicta', odporne lub mało podatne na amerykańskiego mączniaka agrestu. Ważnym kierunkiem uprawy jest produkcja owoców do bezpośredniego spożycia i właśnie tego typu uprawom poświęcony będzie poniższy materiał.

Uprawa na zagonach

Agrest uprawiany jest w polu na podwyższonych zagonach. Przed założeniem plantacji glebę orze się i bronuje, a następnie formuje się zagony o wysokości ok. 30 cm i szerokości mniej więcej 60 cm. Na zagonach rozkłada się linie nawodnieniowe. Zagony można zostawić odkryte (fot. 1) lub okryć je czarną folią (fot. 2), co powstrzymuje rozwój chwastów i przyspiesza ogrzewanie się gleby wiosną. Młode krzewy z kilkoma gałązkami (fot. 3) i odpowiednio rozbudowanym systemem korzeniowym sadzi się w Anglii pod koniec lutego.


Fot. 1. Kilkuletnie krzewy agrestu w uprawie szpalerowej


Fot. 2. Dwuletnie krzewy agrestu posadzone w szpalerze
na zagonach przykrytych czarną folią


Fot. 3. Młody krzew agrestu po posadzeniu

Systemy prowadzenia krzewów

Na krótkim pniu. Na jednorocznym krzewie wycina się wszystkie pędy wyrastające na przewodniku do wysokości 10 cm od powierzchni gleby (rys. 1, fot. 4). Pozostałe pędy skraca się o połowę, przycinając je ponad pąkiem skierowanym na zewnątrz, aby uformować krzew o regularnej, otwartej strukturze. Krzewy sadzi się w tym systemie co 1,2–1,5 m w rzędzie.


Fot. 4. 10-centymetrowy "pień" kilkuletniego krzewu

Rys. 1. Na krótkim pniu

 

Forma pienna. Odmiany, które mają być prowadzone w tym systemie, szcze-pione są na podkładkach amerykańskich, tj. porzeczce wonnej (Ribes odoratum) lub agreście rozkrzewionym (R. divaricatum). Jeden silny pęd podkładki prowadzi się pionowo do góry, aby uformował pień. Kiedy osiągnie on wysokość 1–1,2 m, usuwa się boczne pędy, a na wierzchołku szczepi się zraz odmiany szlachetnej agrestu. Rozwijające się gałęzie są przycinane i prowadzone tak, jak u typowej formy piennej (rys. 2). Należy pamiętać o regularnym usuwaniu pędów wyrastających z podkładki.

Rys. 2. Typowa forma pienna

Wachlarz. Można prowadzić go przy rusztowaniu z drutu. Zimą sadzi się jednoroczny krzew i przycina się główny pęd nad dwiema silnymi gałęziami bocznymi, które przygina się tak, aby rosły na boki (pod kątem 45°), i usuwa wszystkie boczne pędy. Latem wybiera się 3 lub 4 silne pędy i prowadzi się je tak, aby stworzyć kształt wachlarza (rys. 3), który stopniowo się wypełnia młodymi pędami. Rośliny sadzi się w odległości 15 cm od podpory, w rzędzie odległość pomiędzy roślinami powinna wynosić 1,5 m.

Rys. 3. Krzew agrestu prowadzony w formie wachlarza

Wrzeciono. W ten sposób prowadzi się krzewy przy rusztowaniu z rozpiętych wzdłuż rzędu drutów, które umieszcza się w regularnych odstępach zaczynając na wysokości ok. 30 cm od powierzchni gruntu. Wrzeciono może być jedno- (rys. 4), dwu- lub wielopędowe. Aby stworzyć kordon, zimą sadzi się jednoroczny krzew z jednym pędem, który prowadzi się pionowo do góry, przymocowując go do podpory. Główny pęd skraca sie o połowę, a boczne pędy przycina się mocniej, zostawiając jeden pąk. Latem ucina się pędy boczne za 5. liściem. Coroczne cięcie polega na skracaniu nowych pędów o 1/4 długości. Odstęp pomiędzy roślinami w rzędzie powinien wynosić 30–40 cm dla wrzeciona jednopędowego, dla dwu- lub wielopędowych należy dodać po 30 cm dla każdego pędu.

Rys. 4. Wrzeciono jednopędowe

W formie szpaleru

Plantacje agrestu zazwyczaj prowadzi się w formie szpalerowej, pojedynczej lub podwójnej. Na plantacjach towarowych wykorzystuje się jedną z czterech ww. form krzewów, choć najpopularniejsze są krzewy na krótkim pniu. Pomiędzy szpalerami pozostawia się przestrzeń dostatecznie szeroką, aby mógł w nią wjechać ciągnik z opryskiwaczem. Jest to dobra metoda prowadzenia plantacji agrestu, gdyż łatwe jest wtedy dotarcie do krzewu z każdej strony, co ułatwia zbiór. Szpalery ułatwiają też dostęp światła i powietrza do wnętrza krzewu.

Cięcie

Prowadzone na plantacji krzewy agrestu mają owocować przez co najmniej 10 lat, dlatego bardzo ważne jest cięcie krzewów.

Po posadzeniu — pędy młodych roślin są przycinane do około 3/4 długości. Istnieją dwie różne metody cięcia agrestu.

Cięcie stymulujące wyrastanie nowych pędów i produktywność krzewu wykonuje się co roku na starszych roślinach późną zimą lub wczesną wiosną, zanim ruszy wegetacja. Usuwa się wtedy starsze, mniej produktywne gałęzie, a także pędy słabe lub chore. Zimowe cięcie ma zapewnić dobry dostęp światła i powietrza do krzewów, co zapobiega rozwojowi chorób, a także usprawnia zbiór owoców.

Skracanie wszystkich młodych pędów zimą do długości ok. 8 cm. Metoda ta, którą stosuje się jako alternatywę dla powyżej opisywanego sposobu cięcia, jest bardzo pracochłonna i powoduje, że ilość owoców na krzewie jest mniejsza, ale są one większe niż w przypadku cięcia stymulującego.

Fertygacja

Agrest należy nawadniać regularnie, zwłaszcza w okresie formowania owoców. Cotygodniowe dawki nawozów dostarczane są razem z wodą za pomocą systemu nawadniającego. Ważne jest, aby dostarczyć roślinom odpowiedniej ilości potasu, którego niedobór wyraźnie obniża wielkość i jakość plonu owoców.

Przykładowe mieszanki nawozowe: l w okresie kwitnienia — 20 kg/ha/tydz. nawozu HortiMix Extra (15% N, 7% P2O5, 30% K2O, 60% MgO, 1533 mg Fe/kg, 1000 mg Mn/kg, 300 mg B/kg, 270 mg Zn/kg, 200 mg Cu/kg, 120 mg Mo/kg) + 5 kg/ha/tydz. siarczanu amonu;

  • w okresie owocowania — 20 kg/ha/tydz. HortiMix Extra + 10 kg/ha/tydz. siarczanu potasu;
  • po zbiorze owoców — 20 kg/ha/tydz. HortiMix Extra + 5 kg/ha/tydz. fosforanu amonu.

Nawożenie kończy się w drugiej połowie września.

Najgroźniejsza choroba

Najpoważniejszym problemem w uprawie tego gatunku jest amerykański mączniak agrestu. Chorobie sprzyja niewystarczający dostęp powietrza do krzewów i przenawożenie azotem. Białawy nalot, będący objawem choroby, przede wszystkim pojawia się na wierzchołkach pędów. Wtedy najlepiej usunąć porażone pędy (bardzo pracochłonne i polecane na małych plantacjach) lub opryskiwać rośliny preparatami zwalczającymi tę chorobę. Gdy mączniak wystąpi w okresie dojrzewania owoców, można usunąć porażone pędy, jednak plantacje towarowe opryskuje się naturalnymi preparatami, np. Orizorb (wykonany na bazie miażdżonych skórek pomarańczowych — dlatego ma on zerowy okres karencji i owoce można jeść nawet bezpośrednio po zabiegu.

Aby ograniczyć porażenie roślin agrestu przez amerykańskiego mączniaka agrestu, wprowadza się do uprawy odmiany odporne na tę chorobę, np. 'Invicta' czy 'Greenfinch'.

Inne problemy w uprawie agrestu to obumieranie pędów spowodowane przez grzyb Botrytis cinerea oraz rdza agrestu.

Zbierz sam

Plon z kilkuletniego krzewu agrestu wynosi średnio 3,5–4,5 kg, z pojedynczego pędu w kordonie — około 1 kg.

W Anglii na wielu plantacjach klienci mogą sami zbierać owoce, które chcą kupić. System ten — bardzo popularny w Wielkiej Brytanii — nazywa się pick your own, co znaczy "zbierz swoje własne". I tak, ludzie przyjeżdżają na farmę, zbierają tyle owoców, ile potrzebują, a następnie za nie płacą. Jest to dobry sposób zakupu świeżych owoców — ceny zazwyczaj są nieco wyższe niż w supermarketach, ale też i jakość produktów jest lepsza. Właściciel plantacji natomiast oszczędza na kosztach zbioru, pakowania i przewozu owoców do sklepów.

Odmiany

Spośród odmian deserowych najpopularniejsze w Wielkiej Brytanii są: 'London' — średnio późna, ma bardzo duże, ciemnoczerwone owoce. 'Pax' — wczesna (owoce dojrzewają w Anglii pod koniec maja), obficie owocuje, owoce mogą być wykorzystywane jako deserowe. Krzewy rosną szybko i mocno się rozrastają, dlatego trzeba je starannie formować. Odmiana bezkolcowa (jednak młode pędy mają kolce), jest częściowo odporna na amerykańskiego mączniaka agrestu i plamistość liści, owoce są czerwone, lekko owłosione, słodkie i smaczne. 'Rokula' — wczesna (czerwiec), krzewy rosną wolno i są niewielkie, pędy mają tendencję do zwisania. Odmiana odporna na amerykańskiego mączniaka agrestu, ale podatna na pękanie owoców podczas obfitych deszczów, samopylna. Owoce są okrągłe, ciemnoczerwone, smaczne. 'Rolonda' — późna (lipiec, sierpień), owocuje bardzo obficie (nawet 1–2 kg z krzewu). Rośliny dorastają do wysokości około 1,5 m. Owoce są duże, ciemnoczerwone, bardzo słodkie.

Uprawiane na Wyspach odmiany "uniwersalne", czyli nadające się zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory, to: 'Careless' — w uprawie od 1885 roku, średnio późna (dojrzewa w połowie lipca), owocuje obficie, odporna na amerykańskiego mączniaka agrestu, pędy ma lekko kolczaste. Krzewy rosną dość szybko, dorastając do wysokości 1,5 m i szerokości około 1 m, owoce są duże, żółte, wydłużone, gładkie. 'Greenfinch' — średnio późna, obficie owocuje, odporna na amerykańskiego mączniaka agrestu, mało wrażliwa na choroby liści. Krzewy zwarte, niewielkie. Owoce zielone, słodkie, o gładkiej skórce. 'Invicta' — wczesna (czerwiec), bardzo obficie owocuje. Jest to najpopularniejsza w Wielkiej Brytanii odmiana, ze względu na niemal całkowitą odporność na amerykańskiego mączniaka agrestu. Jest samopylna. Krzewy rosną szybko i są dość duże. Owoce duże, zielonkawe, o gładkiej skórce, smaczne, zachowują swój kształt podczas gotowania i nadają się do zamrażania.