Każdego roku areał upraw szklarniowych w rejonie kalisko-pleszewskim zwiększa się o kilkadziesiąt hektarów. W zbliżającym się sezonie powierzchnia ta powinna wzrosnąć o mniej więcej 25–30 hektarów. Powstające obiekty są coraz nowocześniejsze. Mają wysoką 4–4,5-metrową ścianę boczną i szerokie szyby (0,8–1,0 m). Do wnętrza takich szklarni dociera więcej światła niż do obiektów starego typu, co sprzyja wczesnemu rozpoczynaniu produkcji oraz korzystnie wpływa na wzrost i rozwój roślin. Nowe obiekty wyposażone są w wiele urządzeń, które pomagają ogrodnikowi kontrolować klimat w szklarni, a tym samym rozwój roślin. Są to urządzenia (fot. 1, 2) do pomiaru temperatury oraz wilgotności powietrza i podłoża, instalacje rozprowadzające CO₂, wentylatory (fot. 3). Aby w początkowym okresie uprawy zmniejszyć zużycie energii na ogrzewanie obiektów, w wielu szklarniach montowane są kurtyny energooszczędne, które latem można wykorzystać do cieniowania roślin.

Fot. 1. Urządzenie do pomiaru temperatury, wilgotności i stężenia CO₂ w powietrzu

Fot. 2. WCM — miernik wilgotności, temperatury i EC w podłożu

Fot. 3. Hygrofan — miesza powietrze i zwiększa jego wilgotność
oraz obniża temperaturę otoczenia

Koszty ogrzewania szklarni każdego roku są wyższe, w związku z tym obserwuje się tendencję do późniejszego rozpoczynania produkcji. Zwłaszcza gospodarstwa małe, które nie dysponują nowoczesnym wyposażeniem technicznym, w bieżącym sezonie początek produkcji przewidywały na pierwszą połowę lutego lub nawet na późniejszy okres.
W obiektach dużych i nowoczesnych — z reguły wyposażonych w rozwiązania umożliwiające oszczędzanie energii — nie zmienia się raczej terminu rozpoczęcia produkcji, co oznacza, że rozsadę do szklarni (fot. 4) wnoszono od 10 do 20 stycznia.

Fot. 4. W rejonie Kalisza w dużych gospodarstwach rozsadę pomidorów wnoszono do szklarni w drugiej dekadzie stycznia

W produkcji pomidorów w cyklu przedłużonym dla uzyskania dobrych rezultatów bardzo ważny jest wybór podłoża uprawowego, tym bardziej że rośliny rosną w ograniczonej jego objętości. Ogrodnicy mają do wyboru duży asortyment, zwłaszcza podłoży inertnych. Może to być piasek, perlit, pianka poliuretanowa, aminowa lub żywiczna, keramzyt oraz, najbardziej rozpowszechniona w uprawach, wełna mineralna, oferowana w dużym wyborze m.in. przez firmy Grodan, Pargro, Cultilene, Agrosil, Agroban i Bomat. Wełny przeznaczone do upraw ogrodniczych mają gęstość od 65 do 90 kg/m³. Wełny o dużej gęstości mają znaczną pojemność wodną i dobra retencję (dłużej utrzymują większe ilości wody), ale mniejsza jest w nich wówczas zawartość powietrza. Maty takie trudniej jest przepłukać i przesuszyć niż wełnę o mniejszej gęstości, a łatwiej dopuścić w nich do "zalania" korzeni. Przy wyborze typu maty bardzo ważne jest, aby miała ona odpowiednią strukturę włókien, ponieważ mata nie może zbyt szybko "osiadać", czyli zmniejszać swojej objętości. Nawet mata o niskiej gęstości ustawiona na najkrótszym boku powinna zachować sztywność. W rejonie Kalisza ogrodnicy są coraz bardziej świadomi znaczenia, jakie dla uprawianych roślin ma podłoże dobrej jakości, o korzystnych właściwościach fizycznych. Sprawia ono mniej kłopotów przez cały okres uprawy pomidorów, a zwłaszcza w przedłużonym cyklu, który trwa 10 miesięcy i w tym czasie panuje różna pogoda. W dużych gospodarstwach bardzo często wykorzystywane są maty Master z firmy Grodan. Mają one warstwowo zróżnicowaną gęstość, dzięki czemu zapewnione są odpowiednie warunki powietrzno-wodne dla rozrastania się korzeni w całej ich objętości. Maty z firmy Pargro mają jednakową gęstość w całej objętości, ale są bardzo sprężyste i nie osiadają w czasie uprawy.

Maty o dobrych właściwościach fizycznych często można wykorzystywać przez dwa sezony i w drugim roku przeznaczać je do uprawy pomidorów lub ogórków.

Jednym z najważniejszych czynników decydujących o powodzeniu uprawy jest wybór odmiany. W powiecie kaliskim od wielu lat w produkcji pomidorów dominują odmiany mięsiste o owocach dużych, około 200-gramowych, które trafiają głównie na rynek krajowy. Mamy duży asortyment takich odmian. Z moich obserwacji, kontaktów ze sklepami ogrodniczymi oraz z rozmów z ogrodnikami wynika, że w bieżącym sezonie w nasadzeniach w grupie pomidorów mięsistych z oferty firmy Syngenta Seeds będą dominowały Macarena F₁ i Growdena F₁. Odmiany te były uprawiane w naszym rejonie w minionym sezonie i bardzo dobrze się sprawdziły. Mają owoce mięsiste, o masie 190–230 g, twarde, błyszczące, o ładnej czerwonej barwie, można je zbierać w pełni wybarwienia. Growdena F₁ charakteryzuje się nieco silniejszym wigorem i jej owoce są trochę większe niż Macareny F₁.

Z odmian firmy Rijk Zwaan w nasadzeniach będzie przeważać Bogota RZ F₁ (ok. 200 g). Jest to pomidor dość wczesny, wyróżniający się ładną barwą owoców, które dobrze zawiązuje, nawet podczas niekorzystnej pogody. Niektórzy ogrodnicy nadal będą uprawiać odmianę Mariachi RZ F₁ z tej samej firmy.

Firma De Ruiter Seeds nadal proponuje odmianę Grace F₁ (200–220 g) — bardzo wczesną i plenną. Nowsza propozycja z tej samej firmy — Geronimo F₁ (190–210 g) — charakteryzuje się intensywniejszym wybarwieniem się owoców niż Grace F₁. Kolejna mięsista odmiana Matrix F₁ (200–220 g) wyróżnia się silnym system korzeniowym.

Seminis w grupie pomidorów mięsistych proponuje odmianę Ivone F₁ (około 220 g) — bardzo wczesną i dobrze znoszącą upały.

Gospodarstwa o powierzchni kilku hektarów mogą mieć problem ze sprzedażą towaru na rynku krajowym, dlatego często podpisują umowy handlowe z eksporterami pomidorów. W Kaliszu i okolicy jest kilka takich firm. Do krajów europejskich wysyłane są pomidory, które mają mniejszą masę (90–120 g) niż te popularne w kraju. Z odmian eksportowych w tegorocznych nasadzeniach w rejonie Kalisza największe znaczenie mają Encore F₁, Tricia F₁ i Espero F₁ (De Ruiter Seeds), Cedrico RZ F₁ i Mecano RZ F₁ (Rijk Zwaan) oraz Axxion F₁ (Seminis).

Coraz więcej ogrodników próbuje uprawiać pomidory szczepione. Lepszy wigor roślin oraz zwiększona odporność na choroby sprzyjają rozpowszechnianiu się takich upraw. Firma De Ruiter Seeds prowadzi pokazy szczepienia u ogrodników. Z informacji podawanych przez jej pracowników wynika, że w nowym sezonie w rejonie Kalisza będzie około 8 ha upraw pomidorów szczepionych przez ogrodników we własnym zakresie (fot. 5). Rośliny takie ogrodnicy zamawiali również w firmach specjalizujących się w produkcji rozsady w Polsce, a także w Holandii i Belgii, dlatego trudno dokładnie określić całkowitą powierzchnię upraw pomidorów szczepionych w tym sezonie, według niektórych szacunków w całej Polsce może ona wynosić około 420 ha, a w rejonie Kalisza między 20 a 30 ha.

Fot. 5. Nieliczni ogrodnicy przygotowują rozsadę pomidorów szczepionych samodzielnie

W uprawie z rozsady szczepionej najczęściej spotyka się odmiany Grace F₁, Admiro F₁, Macarena F₁ i Growdena F₁. Najpopularniejszymi podkładkami są natomiast Maxifort F₁ i Beaufort F₁ (De Ruiter Seeds).