Omawiając różnego typu osłony wykorzystywane w ogrodnictwie dr hab. Piotr Siwek (fot. 1) z Akademii Rolniczej w Krakowie zwracał uwagę, że w niewielu jeszcze naszych gospodarstwach wykorzystuje się materiały do ściółkowania gleby. Tymczasem użycie do tego celu czarnej folii lub czarnej agrowłókniny nie tylko ogranicza wzrost chwastów, ale również przyczynia się do podniesienia temperatury gleby o mniej więcej 5–10°C (co jest szczególnie ważne przy bardzo wczesnych terminach uprawy). Z kolei użycie jako ściółki folii białej sprawia, że rośliny otrzymują więcej światła, ponadto odbite światło może działać oślepiająco na wiele gatunków szkodników i utrudniać ich żerowanie.
Fot. 1. Możliwości zastosowania różnego typu osłon
w uprawach warzyw omówił dr hab. Piotr Siwek
Do osłaniania tuneli, oprócz typowych folii ogrodniczych, można używać folii o specjalnych właściwościach. Na przykład folia antykondensacyjna wzbogacona jest o dodatki zmniejszające napięcie powierzchniowe. Woda zbierająca się po wewnętrznej stronie takiej folii nie formuje dużych kropel, które łatwo mogłyby spadać na rośliny, ale tworzy cienką warstwę. Taka właściwość folii utrzymuje się zazwyczaj nie dłużej niż dwa lata. Niektórzy producenci oferują folie zatrzymujące promieniowanie UV. Pod takimi osłonami w pewnym stopniu ograniczone może być porażenie roślin przez szkodniki — gdy brakuje promieniowania ultrafioletowego przędziorki czy mączlik szklarniowy tracą orientację i nie mogą się przemieszczać. Zdaniem prelegenta, rośliny najlepiej reagują na folie niebieskie, pod takimi osłonami wytwarzają dłuższe pędy kwiatowe (np. róże), a np. sałata tworzy większe liście.
Ofertę odmian warzyw kapustnych polecanych do wczesnych upraw pod osłonami przedstawił Zbigniew Chuchnowski reprezentujący firmę Syngenta Seeds. Nowością wśród wczesnych kapust głowiastych białych jest odmiana Mirror F1 o 50–53-dniowym okresie wegetacji. Tworzy ona główki kuliste, zwarte, o masie do 1,5 kg, odporne na wybijanie w pędy kwiatostanowe i pękanie. Główki są wysoko osadzone, co zapobiega ich gniciu od spodu, ponadto osłaniające je liście są elastyczne i nie łamią się w czasie trasnportu. Rośliny charakteryzują się silnym wigorem i dużym wyrównaniem. Nieco większe główki tworzy odmiana Reactor F1 o trochę dłuższym okresie wegetacji (55–58 dni). Jej zaletą jest bardzo dobre wyrównanie główek, liście nie mają skłonności do łamania się podczas transportu. Gregorian F1 (następca Grenadiera F1) to średnio wczesna odmiana (okres wegetacji 72–75 dni) polecana do uprawy pod osłonami lub w tunelach. Tworzy główki twarde i kształtne, dorastające do 3–3,5 kg, bardzo wyrównane. Oprócz sprzedaży na rynku warzyw świeżych, odmiana ta może być również wykorzystana do najwcześniejszego kiszenia. Takie przeznaczenie może mieć także odmiana Septon F1. Ma 100-dniowy okres wegetacji, tworzy główki bardzo zwarte, o masie do 5–8 kg. Factor F1 jest uniwersalną odmianą, przy wczesnych kwietniowych nasadzeniach główki do końca czerwca dorastają do 6 kg, natomiast sadzona jako poplon, w czerwcu, dorasta do 3–3,5 kg i może być przeznaczona do przechowywania. Zaletą tej odmiany jest duża odporność na wciornastki i mszyce oraz wysokie osadzenie główek, co chroni je przed gniciem od spodu.
Nowymi odmianami kalafiorów są Korlanu F1 i Cadillac F1. Pierwsza z nich o 80-dniowym okresie wegetacji może być uprawiana z przeznaczeniem na rynek warzyw świeżych lub dla przetwórstwa. Tworzy zwarte, kształtne róże, śnieżnobiałe, bez omszenia. Jest to kalafior bardzo wyrównany — przy pierwszym zbiorze można zebrać do 70% roślin. Cadillac F1 to z kolei odmiana polecana do nasadzeń najpóźniej do końca czerwca. Tworzy wysoko osadzone róże, które dorastają do masy 1,5–1,8 kg i są całkowicie zakryte liśćmi. Odmiana ta jest tolerancyjna wobec niekorzystnych warunków klimatycznych podczas wzrostu. Do grupy kalafiorów odpornych na kiłę kapusty (dotychczas oferowany był Clapton F1) dołączyła w tym roku odmiana Clarify F1. Mieszaniec ten o 70–75-dniowym okresie wegetacji polecany jest do uprawy wiosennej lub jesiennej. Róże są zwarte, a dzięki dobremu okryciu przez liście zachowują śnieżnobiały kolor.
Do wykorzystywania substratów torfowych firmy Kronen-Klasmann zachęcał podczas spotkania w Piątku jej przedstawiciel Jacek Stępowski (fot. 2). Firma ta pozyskuje torf z torfowisk wysokich na Litwie, wydobywany metodą frezerową (za każdym razem zbierana jest 2–3-cm wierzchnia warstwa torfu) lub cegiełkową. Pierwsza jest znacznie tańsza i szybciej w ten sposób można pozyskać torf, ale naruszona zostaje jego struktura. Metoda cegiełkowa polega na wycinaniu specjalną maszyną torfu w postaci cegiełek, które następnie układane są na powierzchni torfowiska i suszone (fot. 3), są one w tym czasie kilkakrotnie ręcznie przekładane. Metoda ta jest znacznie droższa, ale pozwala uzyskać torf o bardzo dobrej strukturze. Nawet podczas mechanicznego rozdrabniania cegiełek resztki roślinne zachowują w większości nienaruszoną strukturę, dzięki czemu później lepiej chłoną i utrzymują wodę. Substraty torfowe firmy Kronen-Klasmann powstają przez zmieszanie w odpowiedniej proporcji obu wspomnianych typów torfu. Do specjalistycznych podłoży do wysiewu nasion i produkcji rozsad (np. Potgrond H, Potgrond P, Potgrond CB) używana jest mieszanka torfu cegiełkowego (jasnego) i czarnego, który uległ przemrożeniu (tzn. humintorf, o bardzo wysokim stopniu rozkładu). Dzięki takiemu połączeniu duża jest pojemność wodna i możliwości retencyjne substratu. Aby poprawić nasiąkliwość substratów, dodawana jest substancja powierzchniowo czynna, dzięki której równomiernie wchłaniają one wodę w całej objętości. Producentom warzyw J. Stępowski polecał przede wszystkim gotowy substrat torfowy oferowany pod nazwą TS 1 (o recepturze dopasowanej do wymagań poszczególnych gatunków), który wzbogacany jest w startową dawkę nawozów PG-mix. Prelegent zwracał uwagę na to, że przesuszenie torfu powodować będzie utratę jego właściwości (raz przesuszony torf bardzo trudno jest nawodnić i już nigdy nie odzyska on swoich pierwotnych właściwości powietrzno-wodnych). Nie można do tego dopuścić zarówno w produkcji podłoży, jak i w czasie uprawy roślin. Wilgotność „handlowa” (wilgotność podłoża w opakowaniu) powinna wynosić 50–60% p.p.w. W czasie uprawy większość roślin wymaga wilgotności 70–80% p.p.w. Utrzymywanie nadmiernej wilgotności podłoża torfowego skutkuje rozwojem glonów, porostów i mchów (co nie jest jednoznaczne z obniżaniem się pH).
Fot. 2. Na temat substratów torfowych mówił Jacek Stępowski z firmy Kronen-Klasmann
Fot. 3. Torf cegiełkowy po wydobyciu jest dosuszany
