Numer 04/2000
Na rynku kwiaciarskim Unii Europejskiej dla ciętych kwiatów i świeżej zieleni ciętej obowiązują wspólne wymagania jakościowe*. Ponieważ po integracji Polski ze Wspólnotą tamtejsze normy będą musiały być przestrzegane również przez naszych producentów, konieczne wydaje się więc wcześniejsze ich poznanie i stopniowe wdrażanie się do właściwego przygotowania towaru do sprzedaży. Jest to tym bardziej istotne, że takich uregulowań jeszcze w Polsce nie mamy. Standardy unijne obowiązują już od 1968 roku i ze względu na swój uniwersalny charakter dotyczą wszystkich gatunków i odmian. Ponieważ wspólne wymagania jakościowe Unii są dość ogólne, bardzo ważna jest ich jednakowa interpretacja - producenci muszą w ten sam sposób rozumieć takie pojęcia, jak, na przykład, "właściwe stadium rozwoju", czy "nieznaczne defekty dozwolone w klasie II". Dla uzyskania identycznej oceny niezbędne będą więc wspólne szkolenia. Unijne normy jakości dla tej grupy towarów zawierają wymagania minimalne oraz te będące podstawą podziału na klasy jakości wraz z tolerancjami. Dodatkowo uregulowane są także zasady klasyfikacji według rozmiarów oraz pakowania i oznakowania.
| Kwiaty cięte | ||
| Wymagania minimalne określają jedynie, że produkt musi być ścięty lub ostrożnie zerwany i znajdować się we właściwym stadium rozwoju, a pozostałe kryteria są podstawą podziału na klasy: ekstra, I i II. Klasa I — kwiaty cięte zaliczone do niej muszą posiadać cechy charakterystyczne dla danego gatunku i odmiany. Pędy powinny być wystarczająco sztywne, aby utrzymać kwiat. Wszystkie części kwiatu ciętego muszą być całe, świeże, pozbawione śladów uszkodzeń mechanicznych i defektów rozwojowych (zalicza się do nich, na przykład, pęknięty kielich u goździków standardowych), wolne od chorób, szkodników i spowodowanych przez nie uszkodzeń. Poza tym niedopuszczalne są pozostałości środków ochrony roślin i innych obcych substancji wpływających na wygląd. W tej klasie 5% produktów może mieć lekkie defekty, pod warunkiem, że kwiaty w jednostce opakowania są jednorodne. Klasa II obejmuje kwiaty cięte, które nie sprostały wymaganiom klasy I. Również i w tej grupie wszystkie części kwiatów muszą być całe, świeże i wolne od szkodników. Dopuszczalne są jednak pewne defekty, do których zaliczono słabsze i mniej sztywne pędy, nieznaczne zniekształcenia, uszkodzenia mechaniczne oraz spowodowane przez choroby, szkodniki lub środki ochrony roślin. Wady te nie mogą jednak obniżać jakości, wyglądu lub użyteczności produktów. 10% kwiatów ciętych w pojedynczym opakowaniu nie musi spełniać wymagań klasy drugiej, z tego połowa może być porażona przez choroby lub szkodniki (ale pod warunkiem, że nie zmniejsza to wartości ozdobnej produktów). Norma unijna wyróżnia również klasę ekstra, która obejmuje kwiaty cięte zakwalifikowane do klasy I, ale bez żadnej tolerancji jakości. Zgodnie ze standardami UE, długość pędu kwiatowego nie jest brana pod uwagę przy określaniu klas jakości. Te zależą tylko od kryteriów przedstawionych powyżej. Długość jest natomiast podstawą sortowania kwiatów ciętych według rozmiarów. Tak więc możemy mieć na przykład dwa opakowania goździków zaliczonych do I klasy jakości, ale w jednym z nich będą goździki krótsze, a w drugim dłuższe. Jest to podejście najbardziej odpowiednie z punktu widzenia konsumenta, gdyż część nabywców preferuje kwiaty krótkie, a część długie, ale wszyscy poszukują towaru najwyższej jakości. Sortowanie odbywa się według przedziałów długości oznaczonych kodem (tab. 1) określającym minimalną długość pędu w danym przedziale (mierzoną razem z pąkiem kwiatowym).
W normie unijnej zwraca się szczególną uwagę na jednolitość towaru. Stąd też określona została dopuszczalna różnica pomiędzy maksymalną i minimalną długością kwiatów w opakowaniu jednostkowym (wiązanka, pęczek, bukiet, pudło, itp.). Różnica ta nie może przekraczać 2,5 cm dla kwiatów w kodzie 15 i poniżej, 5 cm dla tych w kodzie 20 (włącznie) do 50 (włącznie) i 10 cm w kodzie 60 i powyżej. Różnice te mogą być podwojone dla kwiatów ciętych pakowanych w formie wachlarza (określenie to oznacza w nomenklaturze unijnej kwiaty przewlekane przez otwory w kartonowych przekładkach w taki sposób, że pąk i pęd kwiatowy znajdują się po przeciwnych stronach kartonu), a dla przygotowanych w ten sposób chryzantem standardowych w kodach 20–50 (włącznie) mogą wzrosnąć nawet do 20 cm. Przepisy UE normalizują także sposób pakowania kwiatów ciętych. Opakowanie jednostkowe musi zawierać 5, 10 lub wielokrotność 10 sztuk. Jednakże zasada ta nie obowiązuje w przypadku kwiatów zwyczajowo sprzedawanych pojedynczo lub na wagę oraz, gdy sprzedający i kupujący wyraźnie zgadzają się na inną liczbę sztuk w opakowaniu. To ostatnie odstępstwo jest dopuszczalne jedynie w transakcjach zawieranych poza rynkami hurtowymi, pod warunkami, że: - kwiaty sprzedawane są bezpośrednio detaliście lub osobie działającej w jego imieniu po cenie hurtowej za jednostkę opakowania; - towarowi towarzyszy rachunek, faktura dostawy lub podobny dokument potwierdzający wyżej wymienioną cenę sprzedaży; - opakowanie jednostkowe (pozwalające na identyfikację towaru) jest tym, w którym produkt trafi od detalisty do nabywcy finalnego. Każde opakowanie jednostkowe musi zawierać kwiaty cięte jednego rodzaju, gatunku lub odmiany, o tej samej klasie jakości oraz stopniu rozwoju. Dozwolone są mieszanki różnych kwiatów ciętych, ale pod warunkiem, że użyte produkty są odpowiednio oznakowane i należą do tej samej klasy jakości. Opakowanie musi odpowiednio chronić towar — papier lub inne materiały będące w bezpośrednim kontakcie z kwiatami ciętymi winny być nowe. Każde opakowanie musi zawierać szereg informacji, przy czym obowiązkowe jest podanie nazwiska i adresu (lub znaku kodowego) spedytora albo pakującego oraz charakterystyki produktu (rodzaju, gatunku, odmiany uprawnej lub koloru kwiatów, a także słowa "mieszanka" lub odpowiednika tego terminu, jeśli dotyczy to danej partii). Dodatkowo na opakowaniu — nieobowiązkowo —mogą się znaleźć: pochodzenie produktu (państwo, region lub miejscowość), specyfikacje handlowe (klasa, rozmiar w postaci kodu lub minimalnej i maksymalnej długości pędów oraz ich liczba lub masa netto), a także oficjalny znak kontroli. | ||
|
| ||
| Świeża zieleń cięta | ||
| Wymagania jakościowe dla zieleni ciętej dotyczą świeżych liści, pędów z liśćmi lub bez i innych — poza kwiatami — części roślin, używanych w celach dekoracyjnych. Ze względu na dużą różnorodność produktów, normy określają jedynie wspólne kryteria jakości (czyli wyglądu) wraz z dopuszczalną tolerancją oraz sposób oznakowania opakowań. Tylko dla szparaga gęstokwiatowego** (Asparagus densiflorus) 'Sprengeri' i szparaga włosowatego** (Asparagus setaceus) standardy są bardziej szczegółowe. Poza dodatkowymi wymaganiami jakościowymi, będącymi podstawą podziału na klasy I i II, dla tych dwóch gatunków określone zostały także zasady klasyfikacji pędów według rozmiarów oraz uregulowania dotyczące pakowania i oznaczania opakowań. Podobnie jak w przypadku kwiatów ciętych, długości pędów szparagów nie bierze się pod uwagę przy sortowaniu na wybory. Jest ona jedynie podstawą klasyfikacji według rozmiarów. Również dla tej grupy produktów normy podkreślają wagę jednolitości (czyli długości) i jednorodności (rodzaj, gatunek, klasa, itd.) pędów w pojedynczym opakowaniu. Wspólne wymagania jakościowe dla całej świeżej ozdobnej zieleni ciętej określają jedynie, że rośliny muszą być delikatnie ścięte w odpowiednim stadium dojrzałości i niezawilgocone. Ponadto powinny mieć świeży wygląd, kolor typowy dla gatunku lub odmiany, być wolne od pozostałości środków ochrony roślin, szkodników i chorób (oraz spowodowanych przez nie uszkodzeń), a także innych obcych ciał wpływających na efekty zdobnicze. Dopuszczalna tolerancja jakości przewiduje, że od powyższych wymagań może odbiegać najwyżej 10% roślin w każdym opakowaniu jednostkowym. W oznakowaniu tego ostatniego muszą się znajdować: nazwisko i adres lub znak kodowy spedytora (albo pakującego) oraz charakterystyka produktu (napis "świeża ozdobna zieleń cięta" albo rodzaj lub gatunek). | ||
|
| ||
| Dodatkowe wymagania dla szparaga gęstokwiatowego | ||
| Norma UE przewiduje w stosunku do tego gatunku takie same wymagania minimalne, jak te obowiązujące dla całej zieleni ciętej, a dodatkowo podział na I i II klasę jakości. W klasie I wszystkie pędy muszą być dobrze rozwinięte, gęste, z mocno trzymającymi się gałęziakami, niepołamane, bez bocznych rozgałęzień, owoców i śladów żółknięcia. Klasa II obejmuje produkty niespełniające wymagań klasy I, ale mieszczące się w kryteriach dla świeżej ozdobnej zieleni ciętej, szczególnie w odniesieniu do typowego wybarwienia (które wyłącza wszelkie żółknięcie). Dopuszczalna tolerancja jakości określa, że w każdym opakowaniu jednostkowym pędów zaliczonych do klasy I, najwyżej 10% z nich może odbiegać od wymagań dla tej klasy, spełniając jednak standardy klasy II. W żadnym przypadku pędy nie mogą być połamane lub posiadać bocznych rozgałęzień. W klasie II 10% pędów może odbiegać od jej wymagań, ale żadne defekty nie mogą zmniejszać użyteczności produktów. Pędy szparaga gęstokwiatowego sortuje się według długości (mierzonej od dolnego końca pędu do wierzchołka — tab. 2). Te tworzące pojedynczy pęczek muszą być mniej więcej jednolitej długości. W każdym opakowaniu jednostkowym 10% z nich może przekraczać podane wyżej ograniczenia, przy czym te minimalnej długości nie mogą jednak w żadnym przypadku być krótsze o ponad 5 cm od zadeklarowanego kodu.
Cięte pędy szparaga gęstokwiatowego wiąże się w pęczki o wadze 100 g, 250 g lub wielokrotności 250 g. Produkty połamane grupuje się oddzielnie. Pędy w tym samym pęczku muszą być jednorodne pod względem kształtu i koloru. Opakowanie winno odpowiednio chronić produkt. Papier lub inne materiały znajdujące się w bezpośrednim kontakcie z roślinami muszą być nowe, a nadruki można umieszczać tylko na zewnętrznej stronie, tak aby nie wchodziły w kontakt z produktem. Na opakowaniu jednostkowym muszą się znajdować: nazwisko i adres lub znak kodowy pakującego (albo spedytora); charakterystyka produktu — napis: Asparagus sprengeri** lub Asparagus densiflorus** (jeżeli to możliwe, także nazwa odmiany) oraz specyfikacje handlowe— klasa, minimalna i maksymalna długość lub kod rozmiaru, liczba pęczków lub jednostkowa waga każdego z nich. Nieobowiązkowo można także podać pochodzenie produktu (nazwę państwa, regionu lub miejscowości) oraz oficjalny znak kontroli. | ||
|
| ||
| Dodatkowe wymagania dla szparaga włosowatego | ||
| Do specjalnych wymagań zalicza się typowe wybarwienie odmianowe (obejmuje również zakres zróżnicowanych odcieni zieleni), jednakże gałęziaki nie mogą być chlorotyczne i wszystkie muszą mieć taką samą barwę. Cięte pędy szparaga włosowatego mogą być prezentowane w formie "paproci" (pędy regularnie zbudowane i nierozgałęzione) oraz "przyciętej paproci" (pędy formowane, których górne końce przycięto). W klasie I wszystkie pędy muszą być prawidłowo rozwinięte, z gęstymi i mocno trzymającymi się gałęziakami. Te w formie "paproci" nie mogą być połamane ani rozgałęzione, a forma "przyciętej paproci" również może być włączona do tej klasy. Klasa II obejmuje produkty odbiegające od kryteriów dla klasy I, ale wciąż spełniające wymagania wspólne dla świeżej zieleni ciętej oraz wymienione wyżej standardy. Pędy połamane powinny być pakowane oddzielnie. W każdym opakowaniu jednostkowym produktów w klasie I 10% pędów może odbiegać od jej wymagań, ale musi odpowiadać standardom klasy II (jeżeli pędy w formie "paproci" są połamane lub mają rozgałęzienia boczne, to muszą odpowiadać wszystkim kryteriom). W klasie II 10% łodyg może nie spełniać jej wymogów, żadne defekty nie mogą jednak zmniejszać ich użyteczności. Szparag włosowaty sortuje się według długości pędów, mierzonej od ich dolnego końca do szczytu i oznacza kodem (tab. 3).
W każdym opakowaniu jednostkowym dopuszcza się 10% produktów, które nie odpowiadają powyższym ograniczeniom. W żadnym przypadku pędy nie mogą jednak być krótsze o więcej niż 5 cm od zadeklarowanego kodu. Szparag włosowaty wiąże się w pęczki po 10 sztuk (lub wielokrotność 10). Pędy w formie "paproci" w jednym pęczku muszą mieć takie samo wybarwienie, a te w formie "paproci", "przyciętej paproci" oraz "paproci" bez wierzchołków, zaklasyfikowane do klasy II, powinny być łączone oddzielnie. Opakowanie musi spełniać podobne warunki, jak w przypadku całej zieleni ciętej, a schemat oznakowania odpowiada temu opracowanemu dla szparaga gęstokwiatowego. Odmienne są jedynie charakterystyka produktu (napis Asparagus plumosus** lub Asparagus setaceus**) oraz oznaczenie "paproć" lub "przycięta paproć". Autorka jest pracownikiem Zakładu Organizacji i Ekonomiki Ogrodnictwa w SGGW w Warszawie | ||
