Numer 04/2000
W ostatnich latach poszerzyła się oferta roślin używanych jako dodatki do bukietów lub elementy kompozycji. Ważne miejsce w tym doborze zajmuje solidaster żółty (X Solidaster luteus). Ten bylinowy gatunek powstał we Francji na początku XX wieku.
Jest to mieszaniec międzyrodzajowy otrzymany w wyniku skrzyżowania nawłoci — Solidago eliptica i astra kichawcowatego (Aster ptarmicoides). Kwiatostan (baldachokształtna wiecha) i wąskolancetowate liście odziedziczył solidaster po pierwszym z rodziców, a pojedyncze, drobne (średnicy 12 mm) koszyczki — po drugim. Barwa kwiatostanów jest cytrynowożółta, ale w miarę przekwitania stają się one białe z żółtym środkiem (fot. 1).
Niezbyt sztywne pędy osiągają w polu długość 60–80 cm, a pod osłonami około 1 m. Początkowo solidaster żółty traktowano jako bylinę ogrodową, jednak w latach osiemdziesiątych wzrosło zainteresowanie uprawą tego gatunku pod osłonami, z przeznaczeniem na kwiat cięty. Na przykład, w Izraelu powierzchnia produkcji wzrosła z 1 ha w sezonie 1986/87 do 80 ha w 1989/90. Na giełdach holenderskich, biorąc pod uwagę wartość obrotów, solidaster znajduje się w pierwszej dwudziestce kwiatów ciętych. W 1998 roku sprzedano 163,6 mln kwiatostanów tej rośliny, o średniej cenie 32 ct. (około 60 gr), a obroty sięgnęły 51,6 mln guldenów (93 mln zł). | |||
|
| |||
| Odmiany | |||
Pod koniec lat 80. w Niemczech uprawiano odmianę 'Pratteln', natomiast holenderska firma Bartels wprowadziła na początku obecnej dekady dwie odmiany, 'Yellow Submarine' ('Kibago') oraz 'Tarę' ('Kibadol', fot. 2) — obficie kwitnące, przeznaczone do całorocznej uprawy pod osłonami.
Niektóre odmiany, między innymi, 'Ledsham' i 'Golden Shower', zależnie od źródła, są klasyfikowane do rodzaju Solidaster lub Solidago. Istnieje zresztą synonimowa nazwa solidastra — Solidago x luteus. W istocie odmiany należące do tych dwu rodzajów niewiele różnią się między sobą — zwykle u solidastra pojedyncze koszyczki są większe, kwiaty języczkowate dłuższe (fot. 3) i pastelowożółte, a boczne rozgałęzienia kwiatostanów proste oraz sztywniejsze.
Obecne notowania giełd holenderskich prezentują już tylko rodzaj Solidago, który jednak obejmuje mieszańce. W 1998 r. najchętniej kupowaną odmianą była w jego przypadku 'Tara' (141,6 mln szt.), a pierwszą piątkę zamykała 'Yellow Submarine' (2,3 mln szt.). | |||
|
| |||
| Rozmnażanie | |||
| Solidaster rozmnażany jest wegetatywnie, przez podział roślin lub z wierzchołkowych sadzonek pędowych. Podziału roślin na części z 3–5 lub 2, 3 pędami dokonuje się w połowie czerwca. Tak przygotowane fragmenty sadzi się bezpośrednio w polu lub do pojemników o średnicy 13 cm. W tym drugim przypadku — po posadzeniu roślin w szklarni — można otrzymać pierwsze kwiatostany już w październiku. Rośliny wykopane z pola w połowie września i posadzone do pojemników nadają się w lutym do sadzenia na zagonach gruntowych w szklarni. Sadzonki pędowe powinny być pozyskiwane z matecznika założonego z roślin otrzymanych metodą kultur in vitro. Rośliny mateczne sadzi się w szklarni od stycznia do sierpnia w liczbie 10–16 szt./m2. Sadzonki można pobierać przez cały rok. Przy rozmnażaniu w maju udaje się uzyskać w następnym roku plon o 60% wyższy w porównaniu z tym, jaki jest osiągalny z roślin otrzymanych z ukorzeniania w końcu czerwca. Przy wcześniejszych terminach rozmnażania rośliny są silniej rozkrzewione i gwarantują obfitsze plonowanie. Z tego względu do uprawy przyspieszonej wybiera się rośliny z ubiegłorocznego rozmnażania. Po 2, 3 tygodniach od sadzonkowania ukorzenione rośliny sadzi się do pojemników o średnicy 10 cm wypełnionych mieszaniną torfu wysokiego (70% objętości) i zwykłej ziemi ogrodowej (30%). Do podłoża można dodać (1 kg/m3) nawozu o przedłużonym działaniu, o proporcji N : P2O5 : K2O, jak 16 : 10 : 13. Latem należy usunąć pojawiające się kwiaty, a pęd główny przyciąć. | |||
|
| |||
| Zasady uprawy | |||
| 1. Podłoże i nawożenie. Solidaster może być uprawiany w każdym rodzaju gleby, byle niezbyt ciężkiej. Optymalne pH wynosi 6–7. W pierwszym roku zaleca się nawożenie w dawce 80 kg N/ha, a w latach następnych — 180 kg N/ha. 2. Gęstość sadzenia. Dobrą jakość kwiatostanów w uprawie polowej uzyskuje się sadząc 12–16 rośl./m2, a pod osłonami — 16–32 szt./m2. W krótkotrwałej produkcji na jeden zbiór można zagęścić nasadzenia pod osłonami do 64 rośl./m2. 3. Przycinanie pędów. Po 6–8 dniach od posadzenia przycina się rośliny nad 4.–6. węzłem, co pozwoli uzyskać z jednej rośliny 5 lub 6 (zimą 4) dobrej jakości pędów kwiatostanowych. Regularne przycinanie uprawianych w polu roślin, na wysokości 5 cm nad ziemią, w 18., 21., 24., 27. tygodniu pozwala przesunąć kwitnienie z połowy sierpnia na połowę października. Zarazem plon zwiększa się dwukrotnie. 4. Zabiegi pielęgnacyjne. Podstawowe wymagania uprawowe są podobne, jak te dotyczące chryzantem. Istotne znaczenie, ze względu na niewystarczającą sztywność pędów solidastra, ma założenie konstrukcji wspierającej, która powinna składać się z dwóch pięter siatki. W stadium młodocianym szczególnie ważne jest systematyczne nawadnianie roślin, wtedy rośliny potrzebują więcej wody niż pod koniec wegetacji. Niska wilgotność podłoża zmniejsza jednak trwałość kwiatów ciętych. Optymalna temperatura podczas wzrostu roślin pod osłonami wynosi 12–16°C. Przy nadmiernej ciepłocie należy rośliny cieniować i szklarnię intensywnie wietrzyć. Niższa temperatura, na przykład 10°C w dzień i 6°C w nocy, nie ma wpływu na jakość kwiatostanów. W fazie generatywnej zalecana temperatura, sprzyjająca szybkiemu rozwojowi, wynosi 18°C, choć rośliny dobrze znoszą wahania od 20°C (dzień) do 16°C (noc). Dla prawidłowego wzrostu i osiągnięcia właściwej jakości pędów konieczne są warunki długiego dnia. W okresie naturalnych dni krótkich niezbędne jest doświetlanie fotoperiodyczne przy użyciu lamp żarowych o mocy 15 W/m2, aby wydłużyć dzień do 15–16 godzin. Można doświetlać w sposób ciągły lub cyklicznie (włączanie lamp na 6 minut w cyklach półgodzinnych). Po posadzeniu roślin w szklarni w lutym doświetla się je przez 8–10 tygodni, do 10 kwietnia. Natomiast do indukcji kwiatów potrzebny jest, ale nie bezwzględnie, dzień krótki, dzięki któremu uzyskuje się kwitnienie wcześniejsze o kilka tygodni. Ponadto plon jest bardziej wyrównany, a zbiory bardziej skoncentrowane w czasie. Z reguły roślinom zapewnia się dzień krótki, 10-godzinny (7.00–17.00), gdy osiągną wysokość 40–50 cm. Faza generatywna trwa wówczas 4 tygodnie. Należy liczyć się z tym, że wzrost wydłużeniowy po wprowadzeniu dni krótkich wiosną jest nieco silniejszy niż jesienią. Lepszy wzrost i jakość kwiatostanów otrzymuje się przy dokarmianiu roślin dwutlenkiem węgla w stężeniu 400 ppm. | |||
|
| |||
| Zbiór | |||
| Naturalne kwitnienie solidastrów w polu przypada od końca lipca do sierpnia. Jak już wspomniałam, przycinając rośliny można przesunąć ten okres na połowę października. Natomiast w uprawie pod osłonami w naszych warunkach opłacalne jest przyspieszenie kwitnienia, tak by przypadło ono w połowie maja. Drugi zbiór w szklarni ma wówczas miejsce na przełomie września i października. W uprawie polowej można uzyskać 50–170 kwiatostanów z metra kwadratowego. W uprawie pod osłonami plon jest istotnie mniejszy i średnio wynosi 40–50 pędów/m2. Mimo większej gęstości sadzenia nie powinien on przekraczać 100 kwiatostanów, jeżeli zależy nam na ich dobrej jakości. Kwiatostany należy ścinać nisko, tuż nad powierzchnią podłoża (aby ułatwić dalsze rozrastanie się karpy), kiedy 50–70% koszyczków na pędach jest otwarte. Najlepiej zbiór przeprowadzić wcześnie rano i od razu umieszczać kwiatostany w wodzie. Choć ich trwałość jest dobra, po ścięciu pędy zaleca się umieszczać w roztworze środka kondycjonującego (np. Florissant 400 lub Chrysal OVB). | |||
|
| |||
| Choroby i szkodniki | |||
| Największym zagrożeniem w uprawie solidastra jest porażenie roślin przez mączniaka prawdziwego, dlatego pod osłonami nie należy zbytnio zagęszczać roślin. Trzeba też dobrze wietrzyć plantację. Ze szkodników mogą wystąpić wciornastki, miniarki lub gąsienice motyli. Autorka pracuje w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu | |||
