Podstawowymi zabiegami w produkcji owoców, przy których niezbędny jest ciągnik, są pielęgnacja roślin i gleby, zabiegi ochrony przed chorobami i szkodnikami, nawożenie, zbiory i transport owoców. Jego silnik powinien zagwarantować taką moc, by pokryć zapotrzebowanie na energię współpracującej maszyny, pokryć straty energii wynikające z przeniesienia napędu od silnika do części roboczych oraz pokonać opory przetaczania agregatu. Najbardziej energochłonne maszyny w sadownictwie to opryskiwacze i kosiarko-rozdrabniacze (tab. l), więc to one determinują dobór mocy ciągnika.

TABELA 1. ZAPOTRZEBOWANIE MOCY Z WOM DLA WAŻNIEJSZYCH MASZYN SADOWNICZYCH: a - rozdrabnienie gałęzi; b - koszenie trawy; 1, 2 - przełożenie napędu wentylatora

Uliczki robocze w sadach intensywnych i na plantacjach towarowych krzewów jagodowych narzucają konieczność użycia ciągników wąskich. Dla ciągników o szerokości powyżej 1,5 m uliczki winny mieć 1,8–2,0 m, natomiast dla tych do 1,3 m szerokości wystarczają 1,5-metrowe. Produkowane w kraju ciągniki wąskie mają silniki o mocy do 35 kW/47 KM (tab. 2).

TABELA 2. WAŻNIEJSZE PARAMETRY WYBRANYCH CIĄGNIKÓW MOGĄCYCH MIEĆ ZASTOSOWANIE W GOSPODARSTWACH SADOWNICZYCH: * 1kN = 102 kG, ** uniwersalne ciągniki rolnicze, *** ciągniki z napędem na 4 koła

FOT. 1. WĄSKI CIĄGNIK SADOWNICZY URSUS 3502

FOT. 2. CIĄGNIK LAMBORGHINI RUNNER 450 PODCZAS TRANSPORTU JABŁEK

FOT. 3. WĄSKI CIĄGNIK NEW HOLLAND 55-86

Zakłady Mechaniczne Ursus przygotowują się do uruchomienia produkcji wąskiego ciągnika o mocy o powyżej 40 kW. Mniej ważnym wskaźnikiem jest siła uciągu ciągnika. Związane jest to z tym, że w międzyrzędziach sadu gleba utrzymywana jest w murawie, która często jest koszona. Przetaczanie więc wszystkich agregatów wykonujących zabiegi w sadach jest znacznie ułatwione (tab. 3).

TABELA 3. ZAPOTRZEBOWANIE MOCY NA PRZETACZANIE AGREGATÓW PODCZAS WAŻNIEJSZYCH ZABIEGÓW W SADZIE

Zabiegiem wymagającym najwięcej energii jest ochrona opryskiwaczami z pomocniczym strumieniem powietrza. W sadach o odstępach między rzędami powyżej 5 m, z drzewami wysokimi i wymagającymi dużego zasięgu strumienia cieczy, gdzie zapotrzebowanie energetyczne (tab. 1) na sam napęd opryskiwacza sięga 30 kW (około 43 KM) potrzebne są więc ciągniki o mocy silnika około 40 kW (około 60 KM) i sile uciągu 9 kN (900 kG). W tabeli 2 zestawiono ważniejsze parametry ciągników produkcji krajowej i niektórych zagranicznych mogących mieć zastosowanie w sadach i na plantacjach krzewów jagodowych.
Dobierając ciągnik do potrzeb gospodarstwa należy pamiętać, by jego silnik miał około 20% nadmiaru mocy w stosunku do przewidywanych obciążeń. Zagwarantuje to jego eksploatację w obszarze ekonomicznego zużycia paliwa i uchroni przed przedwczesnym zużyciem. Jak wynika z tabeli 3, zapotrzebowanie mocy na przetaczanie agregatów na terenach pochyłych jest znacznie zwiększone podczas jazdy pod górę i przy pochyleniu 5° prawie się podwaja. Związane jest to ściśle ze wzrostem oporów przetaczania. Na murawie sadu leżącego na terenie płaskim opory przetaczania agregatów stanowią 8–10% całkowitej wagi agregatu, a na stoku o nachyleniu 5° dochodzą do 18%. Należy więc pamiętać, by dla sadów na terenach górzystych uwzględnić ten czynnik przy doborze ciągnika.
Plantacje krzewów, na których planowany jest kombajnowy zbiór owoców, powinny mieć do dyspozycji ciągnik, którego przełożenia skrzyni biegów umożliwią mu ruch z prędkością około l km/godz. W tabeli 2 zestawiono również prześwity poszczególnych ciągników — te do 200 mm wymagają równych dróg dojazdowych oraz dobrze wyrównanej i zadarnionej powierzchni gleby w międzyrzędziach. Należy również pamiętać, że ciągniki zwężone są mniej stabilne i nie nadają się do celów transportowych na drogach publicznych, szczególnie z bardzo obciążonymi przyczepami.
Przedstawione w tabeli 2 ciągniki zagraniczne są bardzo nowoczesne, wyposażone w szczelne kabiny. Są to profesjonalne maszyny dla sadów, ale też i ponadtrzykrotnie droższe od ciągników produkcji krajowej — na ich zakup będzie stać jedynie duże i bogate gospodarstwa towarowe. Jednak na dużych areałach, ze względu na ich trwałość i niezawodność, koszty eksploatacji mogą niewiele odbiegać od tych, jakie pociąga za sobą użytkowanie ciągników tańszych.
Ważnym czynnikiem jest również wyposażenie ciągnika w hydraulikę zewnętrzną. Korzystne jest, gdy posiada ona cztery wyjścia oraz wydatek pompy powyżej 25 dcm3/min przy ciśnieniu 15 MPa (150 atm). Takie wyposażenie pozwala na stosowanie współpracujących maszyn o napędzie hydraulicznym.

FOT. 4. SADOWNICZY CIĄGNIK NEW HOLLAND NAJNOWSZEJ GENERACJI