Numer 08/2000
Wielkość plonu owoców handlowych, a zatem i opłacalność uprawy, zależy w dużej mierze od przebiegu pogody podczas dojrzewania owoców - w sierpniu i pierwszej połowie września. Chłody i deszcze w tym okresie opóźniają i rozciągają w czasie proces dojrzewania, a ponadto sprzyjają masowemu porażeniu owoców przez choroby, głównie zarazę ziemniaka.
| Wielkość plonu owoców handlowych, a zatem i opłacalność uprawy, zależy w dużej mierze od przebiegu pogody podczas dojrzewania owoców — w sierpniu i pierwszej połowie września. Chłody i deszcze w tym okresie opóźniają i rozciągają w czasie proces dojrzewania, a ponadto sprzyjają masowemu porażeniu owoców przez choroby, głównie zarazę ziemniaka. | ||
|
| ||
| Gazowy hormon roślinny | ||
| Przyspieszenie dojrzewania owoców w niesprzyjających warunkach umożliwia uzyskanie opłacalnego plonu i zebranie dużej części handlowych owoców. Używając preparatów zawierających etefon (kwas 2-chloro-etylo-fosfoniowy), czyli substancję chemiczną z grupy regulatorów wzrostu, stymuluje się tworzenie w owocach czerwonego barwnika — likopenu. Etefon jest substancją trwałą w środowisku kwaśnym (pH poniżej 4,1). W tkance roślinnej, której pH jest wyższe, ulega rozkładowi chemicznemu uwalniając etylen — gazowy hormon roślinny — wytwarzany w naturalnie dojrzewających owocach i warzywach, powodujący szybszą przemianę chlorofilu w likopen. Etylen ulega dalszemu rozkładowi na dwutlenek węgla i wodę. Etefon przyspiesza dojrzewanie owoców w pełni wyrośniętych, zielonych, nie działa natomiast na owoce małe, niewyrośnięte oraz takie, które zaczęły już dojrzewać. | ||
|
| ||
| Dostępne preparaty | ||
| W uprawie pomidorów można używać dwóch zarejestrowanych w Polsce preparatów: Ethrelu 480 SL (39,5% etefonu) oraz Flordimeksu 420 SL (42%). Są to preparaty płynne, z których sporządza się roztwory wodne do opryskiwania całych roślin, najczęściej jednorazowo, na początku dojrzewania owoców. Najlepszy efekt daje opryskanie w czasie, gdy większość owoców na roślinie (50–70%) jest w fazie pełnej dojrzałości zielonej (osiągnęły swą maksymalną wielkość, mają komory nasienne wypełnione nasionami otoczonymi galaretką, ale nie zaczęły się jeszcze przebarwiać). W tym czasie owoce dojrzewające (czerwone i "zapalone") powinny stanowić u odmian wczesnych i średnio wczesnych 5–15% ogółu owoców na roślinie. Odmiany późne można opryskiwać trochę później — gdy owoce dojrzewające stanowią 15–25% ogółu owoców na roślinie. W uprawie pomidorów z rozsady zabieg przeprowadza się najczęściej w pierwszej połowie sierpnia, natomiast w tej z siewu — w końcu sierpnia lub pierwszej połowie września. | ||
|
| ||
| Zalecenia praktyczne | ||
| Skuteczność Ethrelu lub Flordimeksu zależy w dużej mierze od temperatury powietrza w czasie opryskiwania i dokładności wykonania zabiegu. Optymalna temperatura to 20–25°C, jeśli spada poniżej 16°C, preparat działa bardzo powoli, a efekty są słabo widoczne. Opryskiwanie powinno być wykonane we wczesnych godzinach przedpołudniowych, ale po obeschnięciu roślin. Podczas upałów unika się dzięki temu oparzenia roślin przy dużym nasłonecznieniu, natomiast w okresie chłodów zapewnione jest pożądane, kilkugodzinne ocieplenie po użyciu preparatu. Ethrel 480 SL stosuje się w dawce 2,5–3,5 l/ha, a Flordimex 420 SL w dawce 2–3 l/ha. W okresie chłodniejszym, a także w przypadku odmian późnych oraz silnie rozrośniętych roślin o dużej masie liści, wskazane jest podawanie wyższej z wymienionych dawek. Dobrą skuteczność preparatów osiąga się zużywając 600–1000 litrów cieczy użytkowej na hektar w formie opryskiwania grubokroplistego, przy dokładnym pokryciu roślin cieczą, także w ich części środkowej. | ||
|
| ||
| Skuteczność zabiegu | ||
Termin dojrzewania owoców po zabiegu zależy od przebiegu pogody oraz od odmiany. Pomidory wczesne dojrzewają po 7–10 dniach, a późne po około 13–16 dniach. Przy ciepłej pogodzie okres ten jest krótszy. Ethrel i Flordimex zwiększają plon owoców handlowych średnio o około 30% (rysunek). W latach ciepłych zwiększenie plonu może przekraczać nawet 50%. Na plantacjach traktowanych etefonem zbiory są skoncentrowane w czasie, a rośliny szybciej kończą wegetację. Ubocznym skutkiem używania tego związku jest żółknięcie i zasychanie liści po 4–7 dni od zabiegu
.Przyspieszanie dojrzewania owoców z wykorzystaniem preparatów chemicznych najbardziej opłaca się na zadbanych plantacjach z silnie rozwiniętymi roślinami, które wytworzyły dostateczną ilość owoców. W uprawach gorzej prowadzonych, gdzie rośliny są niedożywione, mają słaby system korzeniowy, cierpią z powodu suszy, porażenia chorobami lub szkodnikami, użycie preparatów nie daje spodziewanych efektów i jest bezcelowe. Owoce traktowane etefonem można zbierać po 10 dniach od zabiegu. Preparatami Ethrel i Flordimex nie można opryskiwać owoców po zbiorze. | ||
