Numer 02/2001
17-18 listopada 2000 roku odbyło się w Poznaniu 26. spotkanie miłośników i producentów chryzantem. Tegoroczne, podobnie jak wcześniejsze, zorganizowane zostało przez profesora Tadeusza Baranowskiego z Akademii Rolniczej w Poznaniu, dobrze znanego popularyzatora wiedzy na temat tych roślin ozdobnych, które już od kilku lat zajmują w Polsce - pod względem popularności - drugie miejsce po różach. Poznańskie spotkania odbywają się kilkanaście dni po Święcie Zmarłych i stanowią swego rodzaju podsumowanie sezonu. Zasadniczą częścią imprezy jest konferencja, ale ostatnio włącza się do programu także wizyty u producentów chryzantem, czyniąc go bardziej atrakcyjnym.
| Wysoka frekwencja, przyjacielska atmosfera i dobre humory uczestników — tak w skrócie można by podsumować tegoroczne spotkanie lub skomentować je cytując jedną z uczestniczek: "kto nie był, niech żałuje". Nieobecnym — poza zaplanowaniem udziału w przyszłorocznej konferencji — pozostaje zapoznanie się z 24. zeszytem "Wiadomości Chryzantemowych", wydawnictwem, które ukazało się przy okazji ostatniego sympozjum i zawiera streszczenia wykładów przedstawionych w Poznaniu. | |||
|
| |||
| Nowe odmiany | |||
Duże zainteresowanie wzbudziło wystąpienie prof. Anny Lisieckiej z AR w Poznaniu przedstawiające nowe odmiany chryzantem oraz strukturę upraw i ceny na giełdach w Holandii w 1999 r. Prelegentka podzieliła się jednocześnie swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi ostatniej wystawy w Amsterdamie (patrz str. 68). Szczególnie wyróżniła gałązkową odmianę 'Ufo' z firmy Fides Goldstock Breeding, o zielonym środku koszyczka i białych, łyżeczkowatych kwiatach języczkowatych (fot. 1). Oprócz oryginalnej budowy kwiatostanu, zaletą tej odmiany jest bardzo duża tolerancyjność wobec temperatury uprawy, a ponadto łatwe farbowanie kwiatów sztucznymi barwnikami. Inne nowe kreacje z grupy chryzantem gałązkowych, na które wykładowczyni zwróciła uwagę, to: 'Delianne Yellow' (z firmy Deliflor), 'Furore' (obfite kwitnienie, dobrze znosi transport), 'Everglades' (6,5-tygodniowa reakcja fotoperiodyczna; dwie ostatnie odmiany pochodzą z firmy Dekker).
Struktura produkcji w Holandii, gdzie chryzantemy uprawia się na około 820 ha, przedstawia się następująco: dominują odmiany gałązkowe (1,12 mld kwiatów ciętych w 1999 r.), na drugim miejscu plasują się te z grupy Santini (180 mln), a na trzecim — standardowe (68 mln). Choć wzrosła liczba sprzedanych kwiatów ciętych chryzantem i powierzchnia upraw, zmniejszyły się ogólne obroty, co świadczy o spadku cen jednostkowych produktu. Jedyną grupą, która przeżywa rozkwit (obroty zwiększyły się o 13,5%) są chryzantemy Santini. Notuje się w niej zarazem najwięcej nowości i zmian w rankingu popularności poszczególnych odmian. Wprawdzie czołowe miejsce zajmuje obecnie dobrze znana 'Fatima', ale na 3. pozycji uplasowała się 'Yoko Ono', która światową premierę miała zaledwie rok temu, a już jest masowo uprawiana w Holandii. Dużym powodzeniem cieszyły się też inne nowości — 'John Lennon' (5. miejsce) i 'Bingo' (7. lokata). W grupie chryzantem gałązkowych najwyższe ceny (średnio 55 centów hol.*/szt.) uzyskiwano za odmiany czerwone, które są coraz modniejsze (podobna tendencja panuje w grupie chryzantem standardowych). Najdroższa okazała się 'Crawley' (118 ct./szt.), jednak wciąż największą popularnością cieszą się sporty Reagana. Najbardziej znaczący wzrost wartości sprzedaży (o 175%) zanotowano w przypadku odmiany 'Euro' posiadającej już liczne, barwne formy. Wśród chryzantem standardowych zwiększyło się zainteresowanie odmianami przydatnymi do upraw polowych (głównie 'Astro' — średnia cena 52 ct./szt.). Najwyższe notowania giełdowe (159 ct./szt.) uzyskiwała jednak nowość, odmiana 'Green Wonder', o zielonym koszyczku. | |||
|
| |||
| Nowe licencje | |||
Dla producentów sadzonek chryzantem interesujący był wykład dr. Jerzego Adlera z COBORU w Słupi Wielkiej mówiący o problemach związanych z prawną ochroną odmian. Przypomniał o przykrych konsekwencjach nielegalnego rozmnażania i sprzedaży sadzonek odmian licencjonowanych (czyli zgłoszonych lub wpisanych do Księgi Ochrony Wyłącznego Prawa), których przybywa (tabela).
Dr Adler omówił również kilka nowych odmian zgłoszonych do Księgi Ochrony, które znajdują się w badaniach porównawczych COBORU, toteż można się było pokusić o pierwsze wnioski. I tak, 'Yoko Ono' oceniono jako odmianę słabo się krzewiącą, o nieobfitym kwitnieniu, regularnych koszyczkach. Z kolei 'Blizard' okazał się niski (pędy do 60 cm długości), o niewielkich kwiatostanach. 'Lupo' scharakteryzowano jako bardzo ładną kreację (koszyczki pomarańczowe z zielonym środkiem), o zwartych "gałązkach", jednoczesnym kwitnieniu. 'Crocodile' (długie pędy, do 110 cm) oraz 'Vygold' wyróżniały się, między innymi, regularną budową koszyczków. | |||
|
| |||
| Nowe możliwości wykorzystania chryzantem | |||
Prof. Małgorzata Zalewska z Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy przedstawiła, na przykładzie drobnokwiatowych odmian hodowli francuskiej firmy J. P. Ménard, uprawę chryzantem w formie kaskadowej (fot. 2). To ciekawy sposób wykorzystania tych roślin — do dekoracji balkonów, wystaw, itp. Produkcję prowadzi się w dwóch etapach rozpoczynając ją na początku kwietnia. Jest ona dość pracochłonna i wymaga specjalnych podpór, ale efekty nagradzają trud. Kaskadowe chryzantemy podziwiać można w Wersalu i innych francuskich ogrodach, gdzie stanowią atrakcyjną jesienną dekorację.
| |||
|
| |||
| Nowe choroby | |||
| Prof. Czesław Zamorski z SGGW przybliżył choroby chryzantem. Nowym problemem jest wiroid karłowatości chryzantem (CSVd), do niedawna znany tylko z literatury. Objawy, jakie wywołuje, to: zahamowanie wzrostu roślin (obserwowane na niektórych odmianach), matowienie, kurczenie się i chloroza liści, drobnienie kwiatostanów. W naszym kraju może się również pojawić groźna choroba notowana na kontynencie amerykańskim, zwana nekrozą floemu chryzantem (Chrysanthemum Phloem Necrosis), która sprawia tam wiele kłopotów. Jej etiologia nie została do końca rozpoznana i nie określono czynnika chorobotwórczego. Symptomami choroby są nekrotyczne plamy na liściach oraz przedwczesne zasychanie i zamieranie liści. Charakterystyczne są też zmiany w kwiatostanach — pojawienie się kwiatów języczkowatych wśród rurkowatych oraz zielenienie części kwiatów rurkowatych. | |||
|
| |||
| Nowe nazewnictwo | |||
| Wątpliwości związane z poprawnym nazewnictwem chryzantem miał rozwiać referat prof. Marka Jerzego. Złocień ogrodowy to obecnie chryzantema wielkokwiatowa (Dendranthema grandiflora) — gatunek, do którego zalicza się wszystkie odmiany standardowe, gałązkowe i doniczkowe uprawiane pod osłonami oraz w polu. Wykładowca przedstawił też nowe nazwy dla innych gatunków określanych kiedyś mianem złocień, na przykład srebrzeń krzewiasty dla Argyranthemum frutescens. Postulował również, by posługiwać się nazwą "grupa", a nie "seria" lub "rodzina" dla odmian, które wywodzą się od jednej, wyjściowej (różnią się przeważnie kolorami kwiatów) lub łączy je przeznaczenie użytkowe (np. grupa Reagan, grupa Stallion, grupa Time, grupa Sombrero). | |||
|
| |||
| Nowe tunele | |||
Drugi dzień spotkania poświęcono zwiedzaniu gospodarstwa Anieli i Andrzeja Kłaków w Poznaniu-Szczepankowie. Ogrodnictwem zajmują się oni od 1983 roku, kiedy to postawili pierwszy tunel. Od 1990 r. specjalizują się w produkcji sadzonek i kwiatów chryzantem (łącząc ją z uprawą pierwiosnków doniczkowych oraz bratków w cyklu zimowym). Obecnie gospodarują na 3,5 ha, w tym 1 ha zajmują osłony. Jedną z innowacji ostatnich dwóch lat jest zblokowany, 3-nawowy tunel greckiej firmy Geothermika (fot. 3, 4). Jego ściany boczne mają wysokość 4 m, szerokość pojedynczej nawy wynosi 8 m, a łączna powierzchnia — 1440 m2. Jako pokrycia użyto 3-warstwowej, antykondensacyjnej folii polietylenowej grubości 180 m. Szczytowe ściany zbudowane są natomiast z płyt poliwęglanowych. Pomiędzy połaciami dachowymi zamontowano rynny, które zbierają wodę (trafia ona później — po przefiltrowaniu — do zbiornika i jest wykorzystywana podczas produkcji), a zarazem wzmacniają konstrukcję. Jest ona ocynkowana, co dodatkowo różni tunel od tych tradycyjnych.
W gospodarstwie A. A. Kłaków tunele nie są ogrzewane, toteż problemy w zimie może sprawiać gromadzący się na dachu śnieg. Wietrzenie odbywa się automatycznie — otwieraniem połaci dachowych (pod wpływem zbyt wysokiej temperatury) lub ich zamykaniem (w razie silnego wiatru lub deszczu) sterują czujniki umieszczone wewnątrz i na zewnątrz obiektu. Istnieje możliwość dodatkowego wietrzenia tunelu przez otwieranie ścian bocznych, lecz w naszych warunkach klimatycznych raczej nie jest to konieczne. Właściciele podkreślają, że system wentylacji dachowej okazał się wystarczająco wydajny — nawet podczas upałów temperatura oraz wilgotność powietrza w tunelu były niższe niż w sąsiednich zblokowanych szklarniach typu venlo i pozwalały na pracę przez cały dzień. Autorka jest doktorantką w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Krakowie | |||
