Numer 04/2001
W poprzednich numerach Autorka przedstawiła podstawowe pojęcia związane z podatkiem VAT, zasady jego pobierania, przykładowe sposoby rozliczania, różnice pomiędzy rolnikiem ryczałtowym, a tym rozliczającym się na zasadach ogólnych oraz ryczałtowy system zwrotu VAT. Poniżej przedstawia drugą możliwość, czyli rozliczanie podatku od towarów i usług na zasadach ogólnych (red.).
| Przepisy dotyczące podatku od towarów i usług umożliwiają rolnikowi ryczałtowemu — zwolnionemu od VAT — rezygnację ze zwolnienia i rozliczanie VAT-u na zasadach ogólnych, co może okazać się korzystniejszą formą opodatkowania niż otrzymywanie zwrotów ryczałtowych. Wybór opodatkowania na zasadach ogólnych może nastąpić, jeżeli rolnik: - udokumentował w poprzednim roku podatkowym sprzedaż produktów rolnych (z wyłączeniem zakupionych wcześniej oraz importowanych) z własnego gospodarstwa o łącznej wartości przekraczającej 20 000 zł; - złożył zgłoszenie rejestracyjne dla potrzeb podatku od towarów i usług w urzędzie skarbowym; - prowadził ewidencję sprzedaży przez co najmniej trzy kolejne miesiące, bezpośrednio poprzedzające miesiąc, w którym zrezygnował ze zwolnienia; - prowadził ewidencję sprzedaży i zakupu towarów oraz usług dla celów rozliczeniowych od momentu podjęcia decyzji o formie opodatkowania. Zgłoszenie rejestracyjne dla potrzeb podatku VAT winno być złożone przed pierwszą sprzedażą podlegającą opodatkowaniu. Dla gospodarstw rodzinnych zgłoszenie to może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na którą będą wystawiane faktury, zarówno przy zakupie towarów oraz usług, jak i sprzedaży produktów rolnych (lub innych towarów czy usług). Osoba ta otrzymuje numer identyfikacyjny (NIP) i staje się zarejestrowanym podatnikiem VAT, reprezentującym gospodarstwo w transakcjach kupna i sprzedaży towarów oraz usług. Numer NIP należy wpisywać na wszelkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych, wystawianych i otrzymywanych fakturach VAT, fakturach VAT RR oraz na innych dokumentach rozliczeniowych. Na podstawie prowadzonej ewidencji sprzedaży i zakupów towarów oraz usług podatnik uzyskuje dane liczbowe niezbędne do sporządzenia deklaracji VAT-7. Należą do nich: 1. kwota podatku naliczonego związana ze - sprzedażą opodatkowaną, - zwolnioną od podatku, - zarówno opodatkowaną, jak i zwolnioną oraz - z łączną sumą podlegającą odliczeniu (od podatku należnego); 2. wartość sprzedanych towarów i usług; 3. kwota podatku należnego z tytułu sprzedaży; 4. kwota podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu. Ustalenie powyższych danych jest możliwe, jeśli prowadzona jest szczegółowa ewidencja zakupów i sprzedaży w formie odrębnych rejestrów, które powinny mieć formę zestawienia tabelarycznego w porządku chronologicznym (według dat zakupów lub sprzedaży oraz otrzymywania lub wystawiania dokumentów). | ||
|
| ||
| Rejestr sprzedaży | ||
| Jeżeli rolnik-podatnik sprzedaje wyłącznie produkty rolne opodatkowane stawką 3%, prowadzenie ewidencji sprzedaży jest dość proste. Należy w niej ująć: - datę sprzedaży, - określenie dokumentu sprzedaży (nr faktury), - przedmiot sprzedaży, czyli rodzaj i ilość sprzedanego produktu, - nazwę, adres oraz numer NIP nabywcy, - wartość sprzedaży (z rozdzieleniem krajowej i na eksport), - wartość podatku należnego od sprzedaży, - wartość sprzedaży nieopodatkowanej. Natomiast dla rolników-podatników, którzy sprzedają nie tylko produkty rolne, ale i inne towary czy usługi, ewidencja powinna być bardziej rozbudowana (tab. 1). W tym przypadku w rejestrze sprzedaży ujmuje się dane z faktur VAT, faktur VAT RR oraz innych dokumentów wystawianych przez sprzedającego, rejestruje się wartość sprzedaży netto oraz kwoty należnego VAT w podziale na poszczególne stawki podatkowe.
| ||
|
| ||
| Rejestr zakupów | ||
Służy on do zaewidencjonowania dokonanych w danym miesiącu (lub kwartale) zakupów towarów i usług na podstawie danych z faktur VAT otrzymanych od dostawców lub wykonawców. Rejestruje się dane dotyczące zakupów opodatkowanych, związanych ze sprzedażą opodatkowaną, zwolnioną, oraz takich, które służą jednej i drugiej (tab. 2).
| ||
|
| ||
| Jak rozliczyć VAT? | ||
| Jeżeli rolnik-podatnik sprzedaje tylko produkty opodatkowane, wówczas podatek naliczony, czyli zapłacony w zakupionych środkach produkcji, może w całości odliczyć od VAT należnego (patrz przykład w ramce). Z tych wyliczeń wynika, że rolnik odzyskuje w całości zapłacony podatek VAT, czyli łączną kwotę 1314,00 zł, z tego 384,00 zł od kupujących jego produkty, zaś pozostałą kwotę w formie zwrotu z urzędu skarbowego (930,00 zł). Gdy podatnik dokonuje jednocześnie sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej, musi odrębnie wyliczyć kwotę podatku naliczonego od zakupów związanych ze sprzedażą opodatkowaną i tę zwolnioną od opodatkowania. Takie odrębne określenie kwot podatku naliczonego jest możliwe tylko przy odpowiednim zakwalifikowaniu zakupów pod względem ich związku z rodzajem prowadzonej sprzedaży. PRZYKŁAD Jan Kowalski w pierwszym kwartale 2001 roku - Zakupił środki produkcji i zapłacił VAT wartość netto 15 000 z x 7% = 1050,00 zł wartość netto 1200 zł x 22% = 264,00 zł Razem VAT zapłacony przy zakupach = 1314,00 zł = VAT naliczony - Sprzedał wytworzone produkty wartość sprzedaży netto = 12 800,00 zł podatek należny VAT 12 800 zł x 3% = 384,00 zł Razem należność dla rolnika = 13 184,00 zł - Rozliczenie z urzędem skarbowym podatek VAT naliczony = 1314,00 zł podatek należny = 384,00 zł Różnica do zwrotu z urzędu skarbowego = 930,00 zł Rolnik-podatnik powinien więc przyporządkować danemu rodzajowi sprzedaży podatek naliczony w każdej transakcji zakupu, biorąc pod uwagę związek przyczynowo-skutkowy zakupu z konkretną sprzedażą. Tylko o tę wyodrębnioną kwotę podatku naliczonego, służącego sprzedaży opodatkowanej, podatnik ma prawo pomniejszyć podatek należny. Dla rozliczenia podatku VAT istotne są tylko te zakupy, które składają się na koszt prowadzonej działalności. Podatek naliczony wynikający z faktur, które dokumentują osobiste zakupy podatnika, nie podlega odliczeniu od podatku należnego. Tak więc podstawą do skorzystania przez podatnika z możliwości odliczenia podatku naliczonego od VAT należnego jest bezpośredni związek danego zakupu z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. W praktyce niełatwo jest rozdzielić zakupy służące sprzedaży opodatkowanej od tej nieobciążonej podatkiem. Każda pozycja z faktury zakupu musi być przez podatnika dokładnie przeanalizowana. Dotyczy to zakupu środków obrotowych i środków trwałych. Ale zdarzają się sytuacje, w których jeden zakup może służyć zarówno sprzedaży opodatkowanej, jak i zwolnionej (na przykład paliwo, opłaty za telefony, energię elektryczną). W sytuacji, gdy nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot podatku naliczonego przy zakupach zawiązanych ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną od podatku, można zastosować tak zwane rozliczenie proporcjonalne. Zmniejsza się wtedy podatek należny o taką część podatku naliczonego, która odpowiada procentowemu udziałowi wartości sprzedaży towarów objętych podatkiem w wartości sprzedaży ogółem. Przy ustalaniu wartości sprzedaży należy brać pod uwagę wartość netto, bez kwot podatku należnego (patrz przykład w ramce). PRZYKŁAD Piotr Nowak w pierwszym kwartale 2001 roku - Zakupił środki produkcji i zapłacił VAT wartość netto 15 000 zł x 7% = 1050,00 zł wartość netto 1 200 zł x 22% = 264,00 zł Razem VAT zapłacony przy zakupach = 1314,00 zł = VAT naliczony - Sprzedał wytworzone produkty opodatkowane i zwolnione od podatku na kwotę 15 000 zł, z kwoty tej wartość sprzedaży zwolnionej wyniosła 2250 zł, zaś opodatkowanej 12 750 zł. Wyliczenie podatku naliczonego wygląda więc następująco: - ustalenie procentowego udziału wartości sprzedaży opodatkowanej w wartości sprzedaży ogółem udział = (A/B) x 100% gdzie A — wartość sprzedaży opodakj B — wartość sprzedaży ogółem Dla Piotra Nowaka wyliczenie wygląda więc następująco % udział = (12 750/15 000) x 100% = 85% - ustalenie kwoty podatku naliczonego do odliczenia kwota VAT naliczonego do odliczenia = % udział x VAT naliczony w zakupach/100% Piotr Nowak może więc sobie odliczyć 85 x 1314 zł —————— = 1116,9 zł 100 Rozliczenie z urzędem skarbowym podatek VAT naliczony = 1314,00 zł podatek VAT należny = 384,00 zł podatek VAT naliczony podlegający odliczeniu = 1116,90 zł Do zwrotu z urzędu skarbowego pozostaje 732,90 zł (1116,90 – 384,00). Pozostała część VAT naliczonego nie podlega odliczeniu, czyli stanowi koszty własne działalności. Dr Anna Jargiełło jest pracownikiem AR w Lublinie | ||
