| Różnice między podłożami tradycyjnymi i inertnymi |
|
Podłożem tradycyjnym do uprawy pomidorów na zagonach jest najczęściej gleba mineralna o wysokiej zawartości próchnicy i części ilastych, nawieziona obornikiem oraz wzbogacona torfem, korą, węglem brunatnym lub innymi materiałami organicznymi. Ostatnio używa się również dodatków mineralnych - keramzytu, perlitu, styropianu, wełny mineralnej - co ma na celu poprawienie warunków tlenowych środowiska korzeniowego (na duże znaczenie dobrego napowietrzenia podłoża wskazuje wysoka efektywność uprawy w różnych podłożach inertnych). Wielu producentów prowadzi również uprawę pomidora w balotach ze słomy.
FOT. 1. UPRAWA POMIDORÓW W TRADYCYJNYM PODŁOŻU (TORFOWO-KOROWYM)
|
FOT. 2. POMIDORY W PODŁOŻU TORFOWO-KOROWYM - OKRES INTENSYWNEGO WZROSTU WEGETATYWNEGO
|
FOT. 3. POMIDORY W PODŁOŻU TORFOWO-KOROWYM - PEŁNIA OWOCOWANIA
|
Podłoża tradycyjne w porównaniu z inertnymi charakteryzują się: - gorszymi właściwościami powietrznymi; - mniejszą trwałością utrzymywania dobrej struktury; - większym stopniem zasiedlenia środowiska korzeniowego przez patogeny; - wysoką pojemnością sorpcyjną (inertne nie mają tej właściwości). Podłoże tradycyjne sorbuje zatem składniki pokarmowe i balastowe, mogąc doprowadzić do nagromadzenia się ich w ilościach toksycznych. Efekt ten nie występuje w podłożach inertnych. |
|
| Liczby graniczne dla pomidorów |
|
| W tradycyjnej uprawie pomidorów konieczne jest wykonywanie co 4-6 tygodni analizy podłoża na zawartość makro- i mikroelementów (nie wykonuje się jej w podłożach inertnych). Trzeba również znać skład chemiczny wody używanej do podlewania. Na tej podstawie dostosowuje się nawożenie - głównie w formie fertygacji - do aktualnej zasobności podłoża. Nawożenie kontrolowane jest zatem podstawą uzyskiwania plonu dobrego zarówno pod względem wielkości, jak i jakości. Na podstawie badań i obserwacji autora, jako optymalne dla uprawy pomidora w podłożach tradycyjnych, z zastosowaniem nawożenia posypowego lub płynnego, można zalecać (w mg/dm podłoża): N-H4 do 50, N-N0.3 230-270, P - 220-250, K - 350-380, Mg - 210-240, Ca - zależnie od wartości pH, jednak nie więcej niż 2000, Na do 150, Cl do 150, S-S04 - 120-150, Fe - 50-100, Mn - 5-25, Zn - 5-50, Cu - 3-6, B - 0,5-2,0, Mo - 0,1-2,0; zasolenie do 3,0 g NaCI/dm3 podłoża, pH 5,5-6,5. W przypadku fertygacji kroplowej zawartości składników mogą być utrzymywane w dolnym zakresie optymalnych poziomów, jakkolwiek tolerancja pomidorów znacznie przekracza górne zakresy tych stężeń. |
|
| Zasobność podłoży w uprawach produkcyjnych |
|
Badania autora przeprowadzone w gospodarstwach prywatnych (patrz tabela), wykazały niewłaściwy stan zasobności podłoży - między składnikami nie są zachowane odpowiednie relacje ilościowe, występują także duże zakłócenia w żywieniu roślin mikroelementami. Porównując wyniki zawarte w tabeli z liczbami granicznymi możemy stwierdzić, że większość badanych podłoży zawierała nadmierne ilości fosforu, potasu, magnezu, siarczanów i manganu. Zarejestrowano również przenawożenie azotem przed sadzeniem rozsady oraz niedostateczną zasobność w ten składnik w okresie wzrostu roślin.
WYNIKI ANALIZ PODŁOŻY W WYBRANYCH UPRAWACH PRODUKCYJNYCH POMIDORÓW (PODŁOŻA MINERALNO-ORGANICZNE): * nie badano
|
Niepokojącym faktem jest przenawożenie roślin siarczanami. Jest to skutek permanentnego stosowania siarczanów potasu oraz magnezu, nawozów wieloskładnikowych opartych na tych związkach, bogatej w siarczany wody używanej do podlewania, obornika oraz węgla brunatnego. Nadmiernemu nagromadzeniu tych związków można zapobiegać przez zastąpienie siarczanu potasu saletrą potasową, a siarczanu magnezu coraz powszechniej używaną saletrą magnezową. Problem siarki (jest ona niezbędnym dla roślin makroelementem, często zaniedbywanym w rozpatrywaniu przyczyn nieprawidłowego plonowania roślin) w nawożeniu roślin ogrodniczych jest bardzo istotny i mało jeszcze rozpoznany. Faktem jest, że w przeciwieństwie do upraw pod osłonami, gdzie występuje nadmiar siarki, przykładowo, w glebach sadów jabłoniowych notuje się skrajny jej brak. Jest to skutek nawożenia tych roślin potasem w formie soli potasowej (pomimo wrażliwości jabłoni na chlorki), gdyż siarczan potasu jest znacznie droższy. W grupie mikroelementów największy problem stanowi przenawożenie manganem. Źródłem tego składnika jest kora, węgiel brunatny, obornik, nawozy wieloskładnikowe lub woda o nadmiernej jego zawartości (powyżej 0,27 mg Mn/dm3). W niektórych gospodarstwach stwierdzono również przenawożenie borem, który, podobnie jak mangan, charakteryzuje się dużą toksycznością. Występowały również przypadki nadmiernej zawartości żelaza, którego szkodliwość jest niewielka, oraz chlorków o znacznie wyższej toksyczności. Chlor jest mikroelementem, jednak w podłożach ogrodniczych, ze względu na duże jego nagromadzenie, należy traktować go jako składnik balastowy i zanieczyszczający podłoża. Jedynie zawartość miedzi okazała się niedostateczna (czyt. też HO 12/98). Nie stwierdzono natomiast nieprawidłowej zawartości cynku. |
|
| Kontrolowane nawożenie pomidorów |
|
| Przedstawione wyżej wyniki wskazują, że nawożenie kontrolowane powinno być oparte na analizach zawartości nie tylko makro-, ale również mikroelementów, które w dużym stopniu decydują o jakości plonu. Nadmierna ilość manganu, która występuje w około 75% upraw pomidorów szklarniowych, lub siarczanów (w 90% upraw), uniemożliwia używanie nawozów, również wieloskładnikowych, w których są obecne te składniki. Błędem jest nawożenie jakimikolwiek składnikami, których zawartość przekracza górną liczbę graniczną. Niestety, jest on bardzo powszechnie popełniany w praktyce ogrodniczej. Często wynika to z nieświadomości oraz braku możliwości przeprowadzenia dokładnych analiz. Szczególnie ważne jest badanie wyjściowej zasobności podłoża, która jest podstawą prawidłowego nawożenia startowego. W tradycyjnej uprawie pomidorów o sukcesie decydują zatem następujące czynniki: - Przygotowanie podłoża o dobrej i stabilnej strukturze (nie zagęszczającego się), gwarantującego optymalne natlenienie systemu korzeniowego, a więc o dużym udziale materiałów rozluźniających, jak: słabo rozłożony torf, kora, węgiel brunatny, granulowana wełna czy grubowłókniste trociny drzew iglastych, - Wykonanie analizy wyjściowej zawartości makro- i mikroelementów w podłożu przed posadzeniem rozsady i opracowanie na tej podstawie nawożenia startowego. - Prowadzenie w czasie trwania uprawy, okresowej (co 4-6 tygodni) analizy zawartości makro- i mikroelementów. - Zainstalowanie systemu fertygacji kroplowej. - Wykonanie analizy wody. - Przygotowanie pożywek, uwzględniających chemiczny skład wody, aktualną zawartość makro- i mikroskładników w podłożu oraz fazę rozwojową roślin. Przy przestrzeganiu powyższych zaleceń możliwe jest osiąganie plonów pomidorów na poziomie podobnym do tego, jaki uzyskuje się w uprawie w wełnie mineralnej lub innych podłożach inertnych. Jednak spełnienie powyższych warunków jest trudne, stąd plon w podłożach tradycyjnych jest z reguły niższy. Dyskusyjna jest również jego jakość, szczególnie w kontekście przedstawionych wyników badań zasobności podłoży. Zapewnienie optymalnych warunków dla wzrostu i plonowania roślin nie nastręcza natomiast większych problemów praktycznych w podłożach inertnych, których zasobności nie trzeba badać, a ich właściwości powietrzno-wodne w czasie trwania uprawy utrzymują się na optymalnym i stabilnym poziomie. |
