Numer 05/2001
W poprzednim numerach "Hasła Ogrodniczego" (patrz też www.haslo.pl) Autorka przedstawiła, między innymi, podstawowe pojęcia związane z podatkiem VAT, zasady jego pobierania, sposoby rozliczania, w zależności od wybranego systemu. Przed miesiącem omówione zostały podstawowe informacje o ogólnych zasadach rozliczania VAT-u przez rolników, poniżej zaś bardziej szczegółowe wiadomości na temat zobowiązań podatnika wobec urzędu skarbowego (red.)
| Ogólne zasady rozliczania podatku VAT są dla rolnika korzystniejsze niż otrzymywanie zwrotów zryczałtowanych. Wybór opodatkowania na zasadach ogólnych daje bowiem prawo do pełnego odliczania od podatku należnego (przy sprzedaży własnych produktów) podatku naliczonego przy zakupie towarów (głównie środków produkcji służących bezpośrednio lub pośrednio do produkcji i obrotu) oraz usług związanych ze sprzedawanymi produktami rolnymi. Warunkiem skorzystania z prawa do odliczania podatku naliczonego VAT od zakupów jest istnienie związku pomiędzy nimi a sprzedażą opodatkowaną produktów rolnych (w obrocie krajowym obowiązuje stawka 3,0%, w eksporcie — 0%). Zwolnienie rolnika ryczałtowego z rozliczeń podatkowych z urzędem skarbowym jest przedmiotowe, czyli obejmuje tylko sprzedaż produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej. Podjęcie decyzji o rezygnacji ze zwolnienia i ze statusu rolnika ryczałtowego powoduje, że przez co najmniej trzy lata (od daty rezygnacji) producent musi być podatnikiem opodatkowanym na zasadach ogólnych. Podobne ograniczenie istnieje również w krajach Unii Europejskiej, z tym, że okres jego obowiązywania jest dłuższy, zwykle pięcioletni. | ||
|
| ||
| Stawki podatkowe | ||
| W niektórych państwach, oprócz stawki podstawowej i obniżonej, stosuje się także podwyższoną. W Unii Europejskiej każdy z krajów członkowskich ustala wysokość stawek samodzielnie, jednak stawka podstawowa nie może być niższa od 15%, a obniżona niższa od 5%. W Polsce obowiązuje kilka różnych stawek podatku VAT: - podstawowa — 22%; - obniżona — 7%, obejmuje obecnie, między innymi, sprzedaż większości towarów związanych z ochroną zdrowia, niektóre artykuły spożywcze i wyroby dla dzieci, część materiałów budowlanych, usługi budowlano-montażowe związane z budownictwem mieszkaniowym, budowę i remonty niektórych obiektów, w tym mieszkaniowych; - 3% — na nieprzetworzone oraz nisko przetworzone produkty rolne oraz większość wyrobów rękodzieła ludowego (o charakterze artystycznym i etnograficznym); - 0% — dotyczy między innymi podstawowych środków produkcji dla rolnictwa, niektórych wyrobów medycznych i sanitarnych oraz innych, a przede wszystkim eksportu towarów i usług (takie rozwiązanie jest powszechnie stosowane na świecie). Ponadto sprzedaż niektórych towarów i świadczenie wybranych usług zostały zwolnione od podatku VAT (tzw. zwolnienia przedmiotowe). Ostatnia nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług jest dopiero pierwszym etapem wprowadzania VAT dla rolnictwa, leśnictwa oraz rybołówstwa. Pełne dostosowanie do postanowień szóstej dyrektywy Rady Unii Europejskiej — w zakresie VAT — wymaga: - docelowego opodatkowania nieprzetworzonych płodów rolnych stawką 7%; - podwyższenia stawki opodatkowania środków produkcji rolnej (z 0% na 7% dla nawozów sztucznych, pasz przemysłowych, środków ochrony roślin, itp. oraz z 0% na 22% dla ciągników i maszyn rolniczych); - wprowadzenia stawki 7% na usługi rolnicze; - wprowadzenia stawki 22% na usługi remontowe sprzętu rolniczego; - podwyższenia stawki zryczałtowanego zwrotu podatku z 3% do 7%. UE nie nakłada na Polskę obowiązku wiernego przyjęcia prawa ustanowionego we Wspólnocie. Trzeba je jednak traktować jako wzorzec dla polskiego ustawodawstwa, gdyż dostosowanie naszego prawa gospodarczego do standardów unijnych to podstawowy warunek uzyskania przez Polskę równorzędnych praw członkowskich we Wspólnocie. | ||
|
| ||
| Podstawa opodatkowania, podatek naliczony oraz należny | ||
| Jedną z najbardziej istotnych dla podatnika spraw jest określenie momentu powstania obowiązku podatkowego. Na ogół powstaje on z chwilą odstawy, czyli wydania towaru lub wykonania usługi. Jednak w niektórych sytuacjach może być inaczej — na przykład obowiązek powstaje z chwilą wystawienia faktury, jeżeli sprzedaż towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone takim dokumentem. Faktura winna być wystawiona nie później niż w ciągu 7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Ponadto istnieją jeszcze tak zwane szczególne momenty powstania obowiązku podatkowego (na przykład przy dokonywaniu przedpłat, darowizn lub zamiany towarów). Różnica między podatkiem należnym a naliczonym jest zobowiązaniem podatkowym, które podatnik musi obliczać za każdy miesiąc i odprowadzać do urzędu skarbowego do 25. dnia każdego miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. W tym samym terminie podatnicy obowiązani są składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe VAT-7, które dotyczą powstałego zobowiązania podatkowego. Podatnicy, których obroty opodatkowane są wyłącznie stawką 22%, mogą w danym miesiącu pomniejszyć podatek naliczony tylko do wysokości podatku należnego. W praktyce może się zdarzyć, że kwota podatku naliczonego w danym miesiącu może być wyższa od kwoty podatku należnego, na przykład, jeżeli podatnik zakupił duże ilości materiałów do produkcji, a jednocześnie wartość sprzedaży towarów własnej produkcji była stosunkowo niska. Nadwyżka podatku naliczonego nad należnym zawsze będzie rozliczana w następnych okresach. Jednak w niektórych sytuacjach, gdy podatek naliczony przewyższa należny, zamiast możliwości rozliczenia tej nadwyżki w przyszłości podatnikowi przysługuje jej zwrot z urzędu skarbowego. Jest tak wówczas, gdy przynajmniej część sprzedaży realizowanej przez podatnika jest opodatkowana stawką niższą niż podstawowa (22%) — taka sytuacja dotyczy produktów rolnych, opodatkowanych stawką 3% — oraz gdy część podatku naliczonego pochodzi z zakupu towarów i usług, które zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji (jednakże tylko do kwoty podatku naliczonego wynikającej z tych zakupów). Może się też zdarzyć, że podatnik mając część sprzedaży opodatkowanej stawkami niższymi niż podstawowa nie otrzyma z urzędu skarbowego zwrotu całości różnicy między podatkiem naliczonym a podatkiem należnym. Urząd skarbowy ma bowiem prawo ograniczyć kwotę zwrotu, jeżeli przekracza ona 22% wartości obrotu opodatkowanego stawkami niższymi od stawki podstawowej, do wysokości tej ostatniej kwoty. Ograniczenie to nie może obowiązywać jednak dłużej niż przez trzy miesiące. PRZYKŁAD Jan Kowalski prowadząc gospodarstwo ogrodnicze w miesiącu rozliczeniowym: - zakupił środki produkcji — z ewidencji w rejestrze zakupów wynika, że zapłacił podatek naliczony, a kwota do odliczenia wynosi 50 000 zł, w tym 10 000 zł to VAT zapłacony od maszyn i urządzeń (tzw. nakłady inwestycyjne); - sprzedał w ramach prowadzonej działalności gospodarczej — z ewidencji w rejestrze sprzedaży wynikają dane wartościowe przedstawione w tabeli.
Ponieważ Jan Kowalski sprzedawał również produkty opodatkowane stawkami niższymi niż podstawowa, ma prawo do zwrotu różnicy, jednakże z pewnym przesunięciem w czasie: - gdyby cała sprzedaż była opodatkowana stawką 22%, to kwota zwrotu może być podwyższona o 11 000 zł (50 000 zł x 22% = 11 000 zł), - zwrot zapłaconego VAT-u od zakupionych środków trwałych przysługuje podatnikowi w całości, czyli w sumie 10 000 zł. A zatem urząd skarbowy może wydać decyzję o ograniczeniu kwoty zwrotu ustalonej różnicy z 36 300 zł do kwoty 21 000 zł (11 000 + 10 000). Natomiast o pozostałą część ustalonego zwrotu w deklaracji rozliczeniowej VAT-7 (czyli o 15 300 zł) Jan Kowalski może powiększyć podatek naliczony dla następnego okresu rozliczeniowego. Podatnik otrzymuje zwrot różnicy podatku na swój rachunek bankowy w ciągu 25 dni od daty złożenia rozliczenia. Na ewentualny wniosek podatnika urząd skarbowy ma obowiązek dokonania tego zwrotu w ciągu 15 dni, pod warunkiem, że podatnik w ciągu 12 miesięcy przed złożeniem omawianej deklaracji terminowo regulował zobowiązania podatkowe wobec budżetu państwa. Dr Anna Jargiełło jest pracownikiem AR w Lublinie | ||
