Numer 08/2001
W majowym numerze "Hasła Ogrodniczego" Autorka przedstawiła świadczenia mające zabezpieczyć rodzinę zmarłego rolnika. Poniżej opisane zostały dodatki przysługujące do świadczeń rolniczych (emerytury, renty inwalidzkiej oraz rodzinnej), ich wysokość oraz warunki przyznawania — red.
| Osoby pobierające świadczenia rolnicze: emeryturę, rentę inwalidzką i rentę rodzinną mogą ubiegać się o różne dodatki pieniężne, przyznawane, między innymi, na podstawie przepisów ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zgodnie z tym aktem prawnym do emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej przysługuje dodatek: - pielęgnacyjny, - kombatancki lub z tytułu tajnego nauczania oraz - z tytułu pracy przymusowej. Natomiast do renty rodzinnej rolniczej przysługuje dodatek: - pielęgnacyjny, - kombatancki lub z tytułu tajnego nauczania oraz - dla sieroty zupełnej. Ponadto łącznie z emeryturą lub rentą rolniczą mogą być wypłacane dodatki przysługujące na podstawie innych przepisów: - świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy-górników, - świadczenie pieniężne dla osób deportowanych do pracy przymusowej, - ryczałt energetyczny oraz - dodatek dla osoby, która ukończyła 100 lat. Wymienione dodatki nie są uwzględniane przy ustalaniu wskaźnika wymiaru świadczenia, natomiast wypłacane są łącznie z emeryturą lub rentą. Wyjątkiem jest dodatek z tytułu pracy przymusowej przyznawany na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, doliczany do części składkowej emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej i wpływający na wysokość wskaźnika wymiaru tej części świadczenia. W przypadku, gdy emeryt lub rencista uprawniony jest do kilku świadczeń emerytalno-rentowych (np. z KRUS i z ZUS), przysługuje mu prawo do danego dodatku tylko przy jednym świadczeniu emerytalno-rentowym. Dodatki przyznawane są na podstawie wniosku, składanego w oddziale regionalnym KRUS, który wypłaca świadczeniobiorcy emeryturę lub rentę (wyjątkiem jest dodatek pielęgnacyjny z tytułu ukończenia 75 lat i dodatek dla 100-latka, przyznawany urzędowo). Oprócz wymienionych dodatków — dla ułatwienia procedury wypłaty — oddziały regionalne KRUS razem z emeryturami i rentami wypłacają zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, przysługujące członkom rodziny emeryta lub rencisty (zasady ich przyznawania przedstawimy w jednym z kolejnych numerów HO). | |
|
| |
| Dodatek pielęgnacyjny | |
| Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników (z 20 grudnia 1990 r.), do emerytury rolniczej i renty rolniczej przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości, określonych w przepisach emerytalnych (tj. w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych — Dz. U. nr 162, poz. 1118 z późn. zm.). Zgodnie z nimi, dodatek ten należy się uprawnionemu do emerytury lub renty, który został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji (dawna I grupa inwalidzka) albo ukończył 75 lat. Od 1 czerwca 2001 r. — po kolejnej waloryzacji świadczeń — dodatek pielęgnacyjny wynosi 135,96 zł, a w przypadku inwalidy posiadającego uprawnienia do renty inwalidy wojennego — 203,94 zł. Należy zaznaczyć, że osobie uprawnionej do emerytury lub renty i przebywającej w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym nie przysługuje dodatek pielęgnacyjny, chyba że świadczeniobiorca przebywa poza placówką dłużej niż 2 tygodnie w miesiącu. Ponadto dodatku z tytułu ukończenia 75 lat nie wypłaca się osobom pobierającym rentę lub emeryturę rolniczą, które nie zaprzestały prowadzenia działalności rolniczej w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. | |
|
| |
| Dodatek kombatancki | |
| Przysługuje na podstawie przepisów ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 1997 r., nr 142, poz. 950, z późn. zm.). O spełnieniu warunków wymaganych do otrzymania uprawnień kombatanckich (w tym i dodatku) orzeka — na podstawie udokumentowanego wniosku oraz rekomendacji stowarzyszenia właściwego dla określonego rodzaju działalności kombatanckiej lub represji — kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych lub upoważniona przez niego osoba. Wymieniony urząd wydaje zaświadczenie, będące podstawą do wypłaty przez KRUS dodatku kombatanckiego. Należy dodać, że dodatek ten przysługuje wyłącznie osobom, posiadającym uprawnienia kombatanckie lub tym, które zostały uznane za osoby represjonowane. W związku z tym wdowa lub wdowiec po kombatancie nie ma prawa do tego dodatku. Jest on podwyższany od miesiąca, w którym jest przeprowadzana waloryzacja — od czerwca 2001 r. wynosi 135,96 zł. Dodatek kombatancki jest wypłacany, o ile świadczeniobiorca nie otrzymuje już dodatku z tytułu tajnego nauczania, przyznawanego (w tej samej wysokości) nauczycielom, którzy podczas okupacji prowadzili tajne nauczanie lub przed 1.09.1939 r. nauczali w języku polskim w szkołach polskich na terenie III Rzeszy Niemieckiej oraz Wolnego Miasta Gdańska. | |
|
| |
| Dodatek z tytułu pracy przymusowej | |
| Termin pracy przymusowej został określony w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Za przymusową uznaje się każdą pracę wykonywaną w określonych rygorach, pod groźbą jakiejkolwiek kary, o ile dana osoba nie wykonywała tych czynności dobrowolnie (w oparciu o umowę o pracę bądź z przymusu ekonomicznego). Do tego rodzaju dodatku uprawniają więc okresy pracy wykonywanej: - na rzecz hitlerowskich Niemiec podczas II wojny światowej, - na obszarze ZSRR od 17 września 1939 r. do 31 grudnia 1956 r., - na rozkaz władz alianckich do 31 grudnia 1945 r., - w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranu podczas odbywania służby wojskowej w Wojsku Polskim. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników zakłada, że do emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej przysługuje dodatek z tytułu pracy przymusowej po 1 września 1939 r., w wysokości 2% emerytury podstawowej za każdy pełny rok takiej pracy. Oznacza to, że uprawniony do rolniczego świadczenia emerytalno-rentowego, który udokumentuje okres pracy przymusowej krótszy niż 12 miesięcy, nie nabędzie prawa do tego dodatku. Czas wykonywania pracy przymusowej może być udowodniony wszelkimi dokumentami, a w przypadku braku takiej możliwości — oryginalnymi oświadczeniami co najmniej 2 świadków. Dodatek z tego tytułu przysługuje bez względu na fakt, że okres pracy przymusowej został uwzględniony do ustalenia prawa i wysokości emerytury lub renty z innego tytułu. | |
|
| |
| Świadczenie pieniężne dla osób deportowanych do pracy przymusowej | |
| Przyznaje je ustawa z 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR (Dz. U. nr 87, poz. 395, z późn. zm.). Przysługuje wyłącznie osobom, które nie mają ustalonego prawa do dodatku kombatanckiego oraz za tajne nauczanie. Osobom uprawnionym równocześnie do tego świadczenia oraz dodatku z tytułu pracy przymusowej lub świadczenia dla byłych żołnierzy górników przysługuje to świadczenie pieniężne albo jeden z dodatków (wyższy lub wybrany przez uprawnionego). KRUS wypłaca powyższe świadczenie po złożeniu przez zainteresowaną osobę wniosku (z dołączoną decyzją kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych) o jego przyznanie. Kwotę świadczenia podwyższa się od miesiąca, w którym dokonywana jest waloryzacja rent i emerytur — od 1 czerwca 2001 r. wynosi maksymalnie 135,96 zł. | |
|
| |
| Świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy-górników | |
| Do 31.12.1999 r. nazywano je dodatkiem pieniężnym. Przyznawane jest na podstawie ustawy z 2 września 1994 r. o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu (Dz. U. nr 111, poz. 537, z późn. zm.). Przysługuje - żołnierzom zastępczej służby wojskowej, którzy w latach 1949–59 byli przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych oraz - żołnierzom z poboru w 1949 r., wcielanym do ponadkontyngentowych brygad "Służby Polsce" i przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla i kamieniołomach. Nie przysługuje żołnierzom Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wojsk Ochrony Pogranicza odkomenderowanym w 1956 r. do kopalń węgla bez selekcji politycznej określonej kategorią zastępczej służby wojskowej oraz żołnierzom, którzy w ramach werbunku ochotniczego zawarli umowę o pracę w górnictwie węglowym. Osobie uprawnionej jednocześnie do tego dodatku oraz któregokolwiek z wcześniej opisanych (z wyjątkiem pielęgnacyjnego) przysługuje tylko jedno z tych świadczeń lub (dodatków) — wyższe lub wybrane przez osobę zainteresowaną. Podstawą przyznania świadczenia pieniężnego dla byłych górników-żołnierzy jest zaświadczenie organu wojskowego (określonego w rozporządzeniu ministra obrony narodowej z 16 grudnia 1994 r. — Dz. U. nr 136, poz.707) potwierdzającego rodzaj i okres przymusowego zatrudnienia w ramach zastępczej służby wojskowej, które wydaje wojskowy komendant uzupełnień, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Powyższe świadczenie wyliczane jest identycznie, jak świadczenie dla deportowanych do pracy przymusowej i po ostatniej waloryzacji rent i emerytur wynosi maksymalnie 135,96 zł. Przysługuje do każdej emerytury lub renty (także rodzinnej), jeżeli osoba do niego uprawniona była przymusowo zatrudniona w wymienionych miejscach. | |
|
| |
| Ryczałt energetyczny | |
| Jest to dodatek przyznawany również na podstawie wymienionej już ustawy z 24 stycznia 1991 r. Jej przepisy stanowią, że kombatantom i innym uprawnionym — emerytom, rencistom i inwalidom — przysługuje ryczałt energetyczny, w wysokości 50% taryfowych opłat za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej i cieplnej na cele domowe, obliczony na podstawie norm ilościowych. Wysokość ryczałtu oraz termin, od którego obowiązuje jego nowa wysokość, określane są każdorazowo przez kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Ostatnia zmiana ryczałtu miała miejsce od 1 stycznia 2001 r. i obecnie wynosi on 88,23 zł miesięcznie. Uprawnienia do ryczałtu energetycznego przysługują również wdowom lub wdowcom — emerytom i rencistom — pozostającym po kombatantach i innych osobach uprawnionych. Ryczałt energetyczny przysługuje również (od 1 stycznia 2000 r.) osobom, wymienionym w cytowanej ustawie z 2 września 1994 r. o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnionym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu (także wdowom po tych osobach, pobierającym emeryturę lub rentę). W razie zbiegu prawa do ryczałtu energetycznego z innych tytułów przysługuje ryczałt tylko z jednego tytułu. | |
|
| |
| Dodatek dla sieroty zupełnej | |
| Przyznawany jest do renty rodzinnej na podstawie ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, w wysokości określonej w przepisach emerytalnych. Jego kwota wynika zatem z ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, po ostatniej waloryzacji emerytur oraz rent wynosi 255,55 zł. Jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są sieroty zupełne, część tego świadczenia przysługująca każdej z nich, zwiększana jest o powyższą kwotę dodatku. | |
|
| |
| Dodatek z tytułu ukończenia 100 lat życia | |
| Przysługuje i jest wypłacany niezależnie od otrzymywanej już emerytury lub renty oraz przysługujących do tych świadczeń dodatków z innego tytułu. Osobom pobierającym rolnicze emerytury lub renty przyznaje go prezes KRUS. Od 1 czerwca 2001 r. wynosi 1683,27 zł. Mgr Alicja Lejk-Kępka jest głównym specjalistą w Biurze Świadczeń centrali KRUS w Warszawie |