• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 09/2001

TRZY MILIONY TON?

Według wstępnych szacunków opublikowanych przez GUS 31 lipca br., w tym roku zbierzemy ponad 3,15 mln ton owoców. Warto przypomnieć, że w latach 1991–95 średni poziom zbiorów wynosił 2,238 mln ton, natomiast w latach 1997–2000 — od 2,246 mln ton (w 2000 r.) do 2,888 mln ton (w 1997 r.). Wygląda więc na to, że zbiory będą rekordowe. Jeśli uwzględni się malejącą siłę nabywczą polskiego społeczeństwa i stan organizacji rynku, nie są to dobre wiadomości.
Owoców z drzew ma być o ponad 44% więcej (2,647 mln ton) niż w ubiegłym roku. Przewiduje się, że największy będzie przyrost zbiorów jabłek — o około 52% (do 2,2 mln ton), a w dalszej kolejności wiśni — o 26% (176 tys. ton), śliwek — 17,6% (126 tys. ton) oraz czereśni — 17% (45 tys. ton). Pozostałych gatunków (moreli, brzoskwiń i orzechów włoskich) powinno być o około 10% więcej (łącznie 22 tys. ton), z tym, że brzoskwinie będą prawdopodobnie plonowały nieco gorzej niż rok temu, a orzechy włoskie i morele — lepiej. Jedynie zbiory gruszek będą mniejsze (o około 5%) niż przed rokiem i wyniosą mniej więcej 78 tys. ton. Niektórzy analitycy uważają jednak, że zbiory (szczególnie jabłek) mogą być jeszcze wyższe. Zbiory owoców jagodowych ocenia się w tym roku na 509 tys. ton, czyli o 24% więcej niż w 2000 roku. Największy przyrost (o ponad 28%, do 220 tys. ton) dotyczyć ma truskawek. Malin będzie prawdopodobnie więcej o 16% (46 tys. ton), porzeczek — prawie o 25% (183 tys. ton), a agrestu o około 4% (30 tys. ton). Jednak największy wzrost (o około 30%, do 30 tys. ton) ma nastąpić w przypadku tak zwanych "pozostałych" owoców jagodowych, czyli głównie aronii i borówki wysokiej, których powierzchnia upraw zwiększyła się o 24% w porównaniu z tą sprzed roku.

Agrest
Ceny skupu (tab. 1) wynosiły 1,10–1,31 zł/kg. Przy zbiorze kombajnowym i plonie około 8 ton/ha, koszty produkcji kilograma owoców szacuję w tym roku na około 1 zł. Tak więc, na dużych plantacjach, produkcja tego gatunku mogła być opłacalna. W sprzedaży prawie nie ma owoców deserowych, mimo że dysponujemy odpowiednimi odmianami.

TABELA 1. ŚREDNIE KOSZTY PRODUKCJI OWOCÓW W 2000 r. ORAZ CENY OFEROWANE PRZEZ ZAKŁADY PRZETWÓRCZE W 2001 ROKU. Źródło: dane IERiGŻ; x - brak danych, * - poza okresem zbiorów



Truskawki
Na rynku owoców dla przetwórstwa — załamanie cen (czytaj HO 8/2001). Można jednak powiedzieć, że straciliśmy podwójnie. Warto bowiem przypomnieć, że zgodnie z umową o wzajemnej liberalizacji handlu, eksport deserowych owoców jagodowych do UE może się odbywać bez cła i ograniczeń ilościowych. W tym sezonie w wielu krajach Wspólnoty (Niemcy, Holandia, Belgia, Francja) brakowało truskawek deserowych, które były o 30–40% droższe niż w roku ubiegłym. Tymczasem w Polsce mieliśmy nadmiar tych owoców i to większość doskonałej jakości. Duży deficyt truskawek do mrożenia (około 200 tys. ton) notowano także w Stanach Zjednoczonych. Na rynku owoców deserowych o opóźnionym terminie dojrzewania na początku sierpnia najwięcej było 'Elsanty', głównie pakowanej w pojemniki o pojemności 0,5 kg. Na początku lipca minimalne ceny hurtowe wynosiły około 1 zł/kg, w połowie miesiąca — 2,5 zł, a na początku sierpnia — około 4,5 zł/kg (średnie ceny detaliczne były o 4 złote wyższe).

Maliny
Ceny płacone przez zakłady przetwórcze mogą gwarantować opłacalność produkcji przy plonach około10 ton/ha. Jakość owoców jest w tym roku bardzo dobra. Maliny deserowe pojawiły się w sprzedaży już na początku lipca — jak zawsze wyłącznie w pojemnikach. Kosztowały wtedy w hurcie około 4 zł/kg, w pierwszym tygodniu sierpnia — ponad 5 zł. Na początku tego drugiego miesiąca rozpoczęły się już zbiory owoców 'Polany', a sporadycznie można było także kupić żółtoowocową 'Poranną Rosę' (w hurcie po 6–7 zł/kg).

Porzeczki czarne
Ceny owoców przemysłowych były w tym sezonie znacznie niższe niż w ubiegłym roku, ale przy zbiorze kombajnowym i plonach 5–6 ton/ha produkcja tego gatunku jest opłacalna, tym bardziej że niektórzy przetwórcy płacili nieco więcej dużym plantatorom, z którymi kooperują od lat. Podobnie jak w przypadku agrestu, dysponujemy już odmianami o owocach deserowych, ale do sprzedaży trafiają one bardzo rzadko.

TABELA 2. WYSOKOŚĆ ORAZ DYNAMIKA ŚREDNICH CEN (W ZŁ/KG) OWOCÓW WYBRANYCH GATUNKÓW I ODMIAN NA RYNKU WARSZAWSKIM - SIERPIEŃ 2001/SIERPIEŃ 2000: * - współczynnik konkurencyjności cenowej (ceny jabłek importowanych/ceny jabłek krajowych), x) - odmiany: 'Golden Delicious', 'Granny Smith', 'Jonagold'



Porzeczki czerwone
W stosunku do danych z ubiegłych lat, w zasadzie nie zmieniła się opłacalność produkcji tych owoców dla przemysłu. Tegoroczne ceny zapewniały zwrot poniesionych kosztów przy plonie około 10 ton/ha, przy wyższych — produkcja była opłacalna. Na rynku deserowym — sytuacja podobna do tej, z którą mamy do czynienia przy agreście i czarnych porzeczkach.

Wiśnie
Załamanie rynku owoców dla przetwórstwa było równie dotkliwe, jak w przypadku truskawek. Na dodatek, były problemy ze zbytem. Produkcja opłacała się przy plonach przekraczających 15 ton/ha, a i to raczej teoretycznie, gdyż popyt był ograniczony. Owoców deserowych (dobrej jakości) było w tym sezonie znacznie więcej niż w latach ubiegłych. Niestety, ich ceny były także bardzo niskie (w lipcu około 2 zł/kg, w sezonie zbiorów 'Łutówki'— zaledwie 1 zł/kg). Prawdopodobnie, w związku z tym, tanie będą drzewka. Jest to więc chyba odpowiedni moment dla założenia sadu intensywnego z koronami osiowymi, przystosowanego do zbioru kombajnowego.

Śliwy
Skup owoców dla przemysłu na początku sierpnia jeszcze się nie rozpoczął, ale prognozy cen już były złe. Trwały wtedy zbiory odmian wczesnych, a na rynku widać było skutki głębokich zmian w doborze odmian. W poprzednich latach podaż śliwek była ograniczona i nieciągła. W sprzedaży były 2, 3 odmiany. Obecnie jest ich 6, 7 (oferuje się nawet owoce 'Węgierki Lutzelzachskiej', której kwiaty często u nas przemarzają). Ceny, niestety, znacznie niższe niż w ubiegłych latach. Pierwsze owoce 'Ruth Gerstetter' pojawiły się w połowie lipca i kosztowały w sprzedaży detalicznej 5 zł/kg (w latach poprzednich — 8–10 zł/kg). Na początku sierpnia cenowym liderem była 'Cacanska Rana' (około 3 zł/kg w hurcie), a 'Opal' kosztował zaledwie około 1 zł/kg. Podobnie 'St. Hubertus', który pomimo znakomitej plenności i słabego wzrostu, kariery na rynku raczej nie zrobi. Za owoce 'Hermana', który został już chyba zaakceptowany przez konsumentów, żądano 1,5 zł/kg. Z nowości trzeba wspomnieć o japońskiej śliwie 'Santa Rosa' (cena detaliczna do 5 zł/kg), której owoce są kolorowe i efektowne, ale smakują jak dobrze dojrzałe mirabelki. Sądzę jednak, że ta i inne śliwy japońskie (aż do następnej mroźnej zimy) mają na rynku szanse. W końcu jabłka 'Connell Red' sprzedaje się od lat i to po całkiem znośnych cenach.

Jabłka
W sierpniu zaczynał się skup nie tyle owoców przemysłowych, ile raczej bardzo dużych zawiązków pozostałych po przerywaniu. Dobrze, że ten zabieg wykonuje się coraz powszechniej. Szczególnie w tym sezonie bardzo się on przyda. Cena — 0,1 zł/kg — nie może jednak nikogo satysfakcjonować. Dalsze prognozy są także złe. Nie jestem jednak przekonany, czy się sprawdzą. Kłopoty z parchem są bowiem na tyle duże, że "trudno znaleźć sad, gdzie jest czysto". Nawet w zadbanym zdarza się parch na 'Šampionie' czy 'Ligolu'. Do tego dochodzi gorsze plonowanie drzew przydomowych. W sumie dość prawdopodobne, że będzie tak, jak przewiduje profesor Makosz: jabłek dużo, ale tych dobrej jakości nie będzie w nadmiarze.

DYNAMIKA HURTOWYCH CEN JABEK NA RYNKU WARSZAWSKIM W SEZONACH 1999/2000 I 2000/2001


Początek sierpnia to zarazem początek nowego sezonu na tym rynku. Dlatego porównania z ubiegłym miesiącem nie mają sensu. Natomiast w stosunku do niezłych cen z ubiegłego roku, tegoroczne są niższe o 8–9%, czyli też nie najgorsze. Z oceną dalszego rozwoju sytuacji trzeba jednak jeszcze poczekać. Zestaw odmian taki sam, jak w ubiegłym roku. O nowości łatwiej w sadach niż na rynku. Nie zmieniła się również fatalna jakość sporej części oferty odmian letnich — jabłka są małe, nierzadko z parchem.