Szacuje się, że istnieje kilka tysięcy odmian narcyzów, zaklasyfikowanych do 12 grup. W Holandii największą powierzchnię upraw polowych, która wynosi łącznie 1925 ha, zajmują obecnie Mieszańce cyclamineus (601 ha). Odmiany z tej grupy, a także niektóre zaliczane do Mieszańców tazetta, Mieszańców triandrus i innych, określane są mianem narcyzów miniaturowych, ze względu na niewielki wzrost oraz małe kwiaty, których często jest po kilka na pędzie.
| Dzięki wymienionym cechom, rośliny te bardzo dobrze prezentują się w doniczkach czy innych, ozdobnych naczyniach (fot. 1). W 2000 roku na aukcjach holenderskich sprzedano w sumie 16,2 mln pędzonych narcyzów w pojemnikach (o ponad 10% więcej niż w 1999 r.), z czego gros stanowiły formy miniaturowe. |
FOT. 1. MINIATUROWE NARCYZY PĘDZONE W POJEMNIKACH TO NA ZACHODZIE BARDZO POPULARNY PRODUKT
|
|
|
| Odmiana 'Tete á Tete' i inne |
|
Mieszańce cyclamineus zawdzięczają swoją pozycję przede wszystkim odmianie 'Te^te á Te^te' (488 ha), która w ostatnich latach stała się ogromnie popularna dzięki bardzo dobrej przydatności do pędzenia w doniczkach (fot. 2, tabela 1). W ciągu ostatnich trzech sezonów areał reprodukcji cebul tej odmiany zwiększył się w Holandii aż o 28%, a w ubiegłym roku na giełdach sprzedano 13,6 mln doniczek z pędzonymi narcyzami 'Te^te á Te^te'.
FOT. 1. 'TETE Á TETE'
|
TABELA 1. WYRÓŻNIAJĄCE SIĘ ODMIANY MINIATUROWYCH NARCYZÓW: * P - przykoronek, O - listki okwiatu
|
FOT. 3. 'JET FIRE'
|
FOT. 4. 'FEBRUARY GOLD'
|
FOT. 5. 'RIP VAN WINKLE'
|
|
|
| Zarys reprodukcji cebul |
|
| Narcyzy miniaturowe mogą rosnąć na każdej glebie, poza bardzo lekką i zbyt ciężką, podmokłą. Jednak cebule najlepiej przyrastają na stanowiskach żyznych, dostatecznie wilgotnych. Pole przeznaczone do reprodukcji wymienionych odmian powinno być starannie przygotowane, podobnie jak dla wielkokwiatowych. Zatem jesienią roku poprzedzającego zakładanie plantacji korzystne jest przyoranie obornika, a wiosną wysianie przedplonu z roślin motylkowatych. Na 2, 3 tygodnie przed sadzeniem cebul należy też użyć nawozów fosforowych, a kilka tygodni później, już po posadzeniu — potasowych. Cebule, po zaprawieniu, sadzi się na przełomie sierpnia i września. Narcyzy miniaturowe mają najczęściej mniejsze cebule niż odmiany silnie rosnące, dlatego głębokość sadzenia tych pierwszych wynosi około 12–15 cm na glebach lekkich i 9–10 cm na bardziej zwięzłych. Zalecana odległość pomiędzy cebulami to 6–7 cm. Bezpośrednio po posadzeniu wskazane jest ściółkowanie gleby słomą lub liśćmi, co chroni przed nadmiernym wysychaniem ziemi, zachwaszczeniem i zabezpiecza cebule przed przemarzaniem. Wiosną dwukrotnie dokarmia się narcyzy azotem w postaci saletry wapniowej lub amonowej albo stosuje się mieszankę wieloskładnikową. Pierwszą dawkę trzeba podać po pojawieniu się liści, a drugą 3 tygodnie później (po 30 g/m2). W czasie wegetacji — zwłaszcza tuż przed kwitnieniem i podczas niego — zwykle konieczne jest nawadnianie plantacji. Inne niezbędne zabiegi to opryskiwanie fungicydami i insektycydami oraz usuwanie chorych roślin, opóźnionych w rozwoju, ze zniekształconymi i pożółkłymi liśćmi. W końcu czerwca lub na początku lipca wykopuje się cebule, które następnie suszy się oraz oczyszcza z resztek liści. Później oddziela się cebule przybyszowe i sortuje. Do czasu jesiennego sadzenia przechowuje się je w ażurowych skrzynkach ustawionych w miejscu o temperaturze 17–20°C. |
|
| Pędzenie |
|
Cebule przeznaczone do pędzenia powinny być całkowicie zdrowe. Przed sadzeniem zaprawia się je mieszaniną Sportaku 450 EC lub Sportaku Alpha 380 EC (0,2%) i Kaptanu zawiesinowego 50 (1%). Zabieg ten jest szczególnie ważny dla odmian wrażliwych na choroby (m.in. 'Te^te á Te^te') i w przypadku rozpoczynania przyspieszonej produkcji po 25 października. Doniczki mogą być różnej wielkości. W tych o średnicy 11 cm sadzi się po 3 cebule, a w 18-centymetrowych — po 5, 6. Na dnie pojemników warto ułożyć drenaż. Podłoże do pędzenia ma być przepuszczalne, ubogie w składniki pokarmowe, o pH 5,5–6,0. Może to być, na przykład, ziemia z pola (ale nie po roślinach cebulowych) zmieszana z torfem wysokim w proporcji 2 : 1. Cebule sadzi się tak, aby w 1/4–1/3 wystawały nad powierzchnię podłoża, a pod nimi znajdowała się 8-centymetrowa jego warstwa. Na koniec przykrywa się je cienko piaskiem. Narcyzy pędzone w doniczkach muszą być poddane takim samym zabiegom, jakie są niezbędne przy uprawie na kwiaty cięte, w skrzynkach. Zatem konieczne jest chłodzenie posadzonych cebul przez 13–20 tygodni. Długość tego okresu zależy od terminu kwitnienia (tabela 2) i odmiany (tabela 3). Przy pędzeniu do połowy stycznia konieczne jest także chłodzenie "na sucho", a wcześniej preparowanie.
TABELA 2. SCHEMAT PĘDZENIA MINIATUROWYCH NARCYZÓW W DONICZKACH
|
TABELA 3. CHARAKTERYSTYKA ODMIAN POLECANYCH DO PĘDZENIA W DONICZKACH
|
Posadzone cebule można chłodzić w dołowniku lub w specjalnym pomieszczeniu. To ostatnie pozwala stale utrzymywać żądaną temperaturę, a zatem jest korzystniejsze. Do połowy listopada lub początku grudnia (w zależności od terminu pędzenia), czyli do czasu dobrego ukorzenienia się cebul, zalecana temperatura to 9°C. Do początku stycznia utrzymuje się ją na poziomie 5°C, a następnie obniża do 0–2°C. Optymalna wilgotność względna w pomieszczeniu wynosi 90–95%. Rośliny, których kwitnienie można zacząć przyspieszać pod osłonami, powinny mieć wyczuwalne pąki kwiatowe pomiędzy liśćmi. Po zakończeniu chłodzenia należy doniczki wstawić najpierw na jeden dzień do pomieszczenia o temperaturze około 10°C, a dopiero potem przenieść do szklarni lub tunelu. Zalecana temperatura uprawy pod osłonami wynosi 17–18°C (dla odmian pełnokwiatowych lub o barwnym przykoronku — 15°C) i nie powinna spadać poniżej 15°C, gdyż powodowałoby to wydłużenie okresu pędzenia. Natomiast za wysoka temperatura jest przyczyną zasychania kwiatów i nadmiernego wzrostu roślin. Wysokość roślin można ograniczać za pomocą retardantów wzrostu. Z preparatów dostępnych na naszym rynku nadaje się do tego celu Topflor (opryskiwanie roztworem o stężeniu 0,05%). Zabieg przeprowadza się wtedy, gdy liście mają długość 7–10 cm. Niekiedy wskazane jest powtórzenie go po 2, 3 dniach. Wartość handlową miniaturowe narcyzy w doniczkach uzyskują w fazie rozwijania się pierwszych kwiatów. Dr Agnieszka Krzymińska pracuje w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu |
