Numer 10/2001
Na eustomie — w różnych stadiach jej rozwoju — może występować szereg patogenów, co w efekcie prowadzi do obniżenia jakości roślin lub — często — do ich wyginięcia. Niektóre z chorób pojawiają się w początkowym etapie uprawy, a inne obserwowane są później, aż do zbioru kwiatów. Do najgroźniejszych należą patogeny glebowe, infekujące system korzeniowy i podstawę pędu.
| Zgorzel zgnilakowa | ||
| Objawy i rozwój choroby. Wywoływana jest przez grzyb Pythium spinosum. Może wystąpić w ciągu kilku, kilkunastu dni od posadzenia roślin na miejsce stałe lub — w razie niekorzystnych warunków uprawy — również w późniejszym okresie wzrostu eustomy. Zainfekowane korzenie brązowieją począwszy od wierzchołka lub od miejsca uszkodzenia. Po kilku dniach może dojść do porażenia całego systemu korzeniowego. Korzenie są wówczas płaskie, brązowe lub brunatne, a pod wpływem dotyku rozpadają się i pozostaje z nich tylko walec osiowy. Bywa, że grzyb przerasta również na nasadę pędu, oraz, niekiedy, na najniższe liście powodując ich brązowienie lub brunatnienie. Porażone rośliny nie rosną i szybko zamierają. Warunki rozwoju. Źródłem patogenu jest zakażone podłoże, do którego sadzi się rozsadę. Grzyb rozwija się szybko przy dużych wahaniach temperatury i wysokiej wilgotności podłoża. Zwalczanie. - Bardzo istotne jest, aby nie sadzić roślin za głęboko oraz nie podlewać ich zbyt obficie, zwłaszcza przy spadkach temperatury. - Po zauważeniu pierwszych chorych roślin należy je usunąć, a pozostałe podlać preparatem Fongarid 25 WP (0,05%) lub Previcur 607 SL (0,3%) w ilości 2 l cieczy użytkowej na metr kwadratowy. Do ochrony eustomy przed P. spinosum można zastosować również Biosept 33 SL (0,05%), który zwalcza także inne choroby. Biopreparat ten, którego najlepiej użyć bezpośrednio po sadzeniu roślin, znacznie obniża liczebność patogenu w podłożu hamując formowanie się zarodni pływkowych, uwalnianie się z nich zoospor oraz kiełkowanie tych zarodników pływkowych. | ||
|
| ||
| Fuzarioza naczyniowa | ||
Objawy i rozwój choroby. Sprawcą choroby jest grzyb Fusarium oxysporum f. sp. eustomae. Zmiany na roślinach wywołane obecnością tego patogenu na ogół widoczne są po kilku tygodniach uprawy eustomy, najczęściej przed lub w czasie jej kwitnienia. Do zakażenia dochodzi jednak znacznie wcześniej. Patogen może występować w podłożu, w którym uprzednio uprawiano eustomę, lub rozprzestrzenia się razem z siewkami. Wnika do korzeni przez zranienia, a następnie dostaje się do wiązek przewodzących, które sukcesywnie niszczy. Prowadzi to najpierw do zahamowania wzrostu, następnie zmiany zabarwienia liści (zwykle po jednej stronie pędu), więdnięcia, a w końcowej fazie — do zamierania rośliny. Bardzo charakterystyczne dla tej choroby są szarawe smugi na pędzie, zwykle po jednej jego stronie, tworzące się w obrębie zbrązowienia wiązek przewodzących (fot. l). Fuzarioza naczyniowa jest jedną z najgroźniejszych chorób eustomy i, gdy wystąpi na plantacji, może zniszczyć nawet 40% roślin.
Zwalczanie. - Jeśli choroba pojawi się w szklarni lub tunelu, nie można uprawiać ponownie eustomy na tym samym stanowisku bez uprzedniego, dokładnego odkażenia (np. parowania) podłoża. - Po zauważeniu pierwszych porażonych roślin należy je niezwłocznie usunąć i spalić. Jest to konieczne, gdyż na powierzchni chorych tkanek mogą się tworzyć liczne zarodniki konidialne patogenu, którego grzybnia przerasta z wiązek przewodzących na zewnątrz. Zarodniki te łatwo rozprzestrzeniają się w obrębie uprawy. - Eustomy rosnące w sąsiedztwie miejsca po tej usuniętej, porażonej trzeba podlać preparatem Sarfun 500 SC, Topsin M 500 SC lub Topsin M 70 WP (każdy w stężeniu 0,1%, po 3–4 litry cieczy użytkowej na 1 m2), a pozostałe opryskać jednym z tych fungicydów. Opryskiwanie trzeba powtarzać co 14 dni. Wyżej wymienione środki można stosować przemiennie z biopreparatem Biosept 33 SL (0,05%), który zwalcza patogen i jednocześnie powoduje wzrost odporności roślin na czynnik chorobotwórczy. | ||
|
| ||
| Fuzaryjna zgnilizna podstawy pędu | ||
Objawy i rozwój choroby. Jest to jedna z najpowszechniejszych chorób eustomy, wywoływana przez grzyby: Fusarium avenaceum, F. culmorum, F. solani. Atakuje rośliny we wszystkich fazach ich rozwoju. Początkowo na pędzie (zwykle po jednej stronie rośliny) pojawiają się niewielkie, jasnobrązowe plamy rozszerzające się ku górze. Następnie nekroza obejmuje cały obwód pędu. Zniszczenie tkanek podstawy pędu prowadzi do zamierania całych roślin. Niekiedy objawy mogą wystąpić na łodydze kilkanaście centymetrów nad ziemią. Przy wysokiej wilgotności powietrza na nekrotycznych plamach pojawia się biały lub czerwonawy nalot grzybni z pomarańczowymi lub szarawymi skupieniami zarodników (fot. 2), które — z wodą i prądami powietrza — mogą być bardzo szybko rozniesione po szklarni lub tunelu. Grzyby powodujące tę chorobę rozwijają się w różnej temperaturze, ale najbardziej sprzyja im 20–25°C. Zwalczanie. - Należy postępować podobnie, jak w przypadku fuzariozy naczyniowej.
| ||
|
| ||
| Zgnilizna twardzikowa | ||
Objawy i rozwój choroby. Wywołuje ją grzyb Sclerotinia sclerotiorum. Choroba może się pojawić wtedy, gdy eustomę uprawia się w podłożu po innych roślinach, na których wystąpił ten patogen. Na zainfekowanych łodygach i liściach widoczna jest biała, obfita grzybnia, która przerasta na sąsiednie rośliny. Tworzą się w niej początkowo białe, potem brązowiejące i czerniejące sklerocja (fot. 3), średnicy do 0,5 cm. Mogą się one również formować wewnątrz łodyg. Porażone rośliny zamierają.
Zwalczanie. - Po zauważeniu pierwszych objawów chorobowych trzeba usunąć i spalić porażone rośliny, a pozostałe opryskać 2-, 3-krotnie co 10 dni stosując Rovral FLO 255 SC (0,2%), Sarfun 500 SC, Topsin M 500 SC lub Topsin M 70 WP — trzy ostatnie preparaty w stężeniu 0,1%. - Ogrodnicy, którzy chcą ograniczyć ochronę chemiczną, mogą użyć biopreparatu Contans — zgodnie z instrukcją na opakowaniu. | ||
|
| ||
| Mączniak prawdziwy | ||
| Objawy i rozwój choroby. Może ona spowodować drastyczne obniżenie jakości liści i kwiatów eustomy. Sprawcą jest grzyb Leveillula taurica, który na liściach, w różnych ich miejscach, występuje w postaci skupień białej grzybni — początkowo niewielkich, ale stopniowo się rozrastających (często zajmują całą powierzchnię blaszki). Patogen opanowuje także wierzchołki łodyg. Niekiedy może pojawić się również na kwiatach. Pod nalotem grzybni tkanki roślinne brązowieją, wówczas liście zwijają się i opadają. Zwalczanie. - Po zauważeniu pierwszych objawów trzeba rośliny opryskać jednym z preparatów: Amistar 250 SC (0,1%), Discus 500 WG (0,03%), Nimrod 250 EC (0,2%), Saprol 190 EC (0,15%) lub Score 250 SC (0,05%). Zabieg należy powtórzyć 2-, 3-krotnie w odstępach 7–10-dniowych. Fungicydy podane wyżej można stosować przemiennie z biopreparatem Biosept 33 SL (0,1%). Już w niewielkim stężeniu znacznie obniża on kiełkowanie zarodników oraz powoduje odwodnienie grzybni, co prowadzi do jej zamierania. | ||
|
| ||
| Mączniak rzekomy | ||
Objawy i rozwój choroby. Wywołuje ją grzyb Peronospora chlorae. Może być niezauważona w początkowej fazie lub też objawy infekcji są utożsamiane z symptomami niewłaściwego nawożenia. Na liściach i łodygach porażonych przez P. chlorae tworzą się żółtawe, nieregularne plamy. Rozszerzają się one stopniowo, co prowadzi do zasychania liści lub załamywania się pędu. Na dolnej stronie zakażonych liści widoczny jest początkowo białawy, a następnie fioletowawy, obfity nalot grzybni i zarodników konidialnych (fot. 4).
Grzyb rozwija się bardzo szybko przy wilgotności względnej powietrza powyżej 90% i przy temperaturze niższej niż 20°C. Prądy powietrza, przechodzenie pomiędzy roślinami oraz zwilżanie liści podczas podlewania, sprzyjają rozprzestrzenianiu się zarodników po obiekcie. Zwalczanie. - Po zauważeniu pierwszych symptomów choroby należy niezwłocznie zmniejszyć wilgotność powietrza wietrząc pomieszczenia lub włączając ogrzewanie. - Rośliny trzeba opryskać jednym z preparatów: Amistar 250 SC (0,1%), Discus 500 WG (0,03%), Fongarid 25 WP (0,05%) lub Sandofan Manco 64 WP (0,2%). Gdy nie ma warunków do obniżenia wilgotności powietrza, zabieg należy powtarzać co tydzień, używając przemiennie wyżej wymienionych preparatów. | ||
|
| ||
| Szara pleśń | ||
Objawy i rozwój choroby. Powodujący ją grzyb Botrytis cinerea może wystąpić na roślinach we wszystkich fazach ich rozwoju. U siewek bywa przyczyną zgnilizny podstawy pędu i plamistości liści, a niekiedy — ich zamierania. Na starszych roślinach wywołuje brunatnienie nasady lub całych liści (fot. 5), a także zamieranie bocznych pędów i formujących się pąków kwiatowych. Porażone kwiaty pokrywają się, początkowo niewielkimi, białawymi, czerwonawymi lub brązowymi (w zależności od barwy płatków), plamami, które łączą się z sobą. Przy wysokiej wilgotności powietrza na porażonych tkankach tworzy się pylący, szary nalot grzybni i zarodników.
Zwalczanie. - Aby zapobiec wystąpieniu choroby, nie wolno dopuszczać do wzrostu (powyżej 92%) wilgotności względnej powietrza. Należy zatem unikać zraszania roślin i często wietrzyć szklarnię lub tunel. - Jeśli pojawią się pierwsze symptomy choroby, trzeba niezwłocznie opryskać rośliny stosując Rovral FLO 255 SC (0,2%), Sumilex 500 SC (0,1%) lub Teldor 500 SC (0,15%). Do ochrony przed grzybem można użyć również biopreparatu Biosept 33 SL (0,2%) — opryskać rośliny tuż przed rozwinięciem pąków kwiatowych, co chroni przed B. cinerea ścięte kwiaty w czasie ich przechowywania i transportu. Artykuł opracowany na podstawie materiałów, które przygotowane zostały na konferencję zorganizowaną podczas Dnia Otwartego firmy Sakata Prof. dr hab. Leszek Orlikowski jest kierownikiem Zakładu Ochrony Roślin Ozdobnych Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach | ||
