Podstawowym zabiegiem zapewniającym handlową jakość owoców jest przerzedzanie zawiązków. W produkcji jabłek wykonywane jest powszechnie, podobnie postępuje się z brzoskwiniami w głównych rejonach ich uprawy — w USA, Włoszech, Francji, Hiszpanii. Przeprowadzenie tego zabiegu o intensywności dostosowanej do modelu prowadzonego drzewa zanim owoce osiągną wielkość orzecha laskowego, dostosowując jego pozwala wyprodukować owoce, które łatwiej jest sprzedać (fot. 1).
FOT. 1. PIĘKNE I DUŻE OWOCE 'BABYGOLD' MOŻNA SPRZEDAĆ KAŻDEMU
|
Najlepsze efekty, mierzone przyrostem wielkości owoców, daje wczesne przerzedzenie, najlepiej kwiatów brzoskwini. W krajach o łagodnym klimacie, w których podczas kwitnienia nie występują przymrozki, na coraz większą skalę przerzedza się je chemicznie. Niestety, brak dokładnych krajowych doświadczeń dotyczących tego zabiegu oraz spadki temperatury poniżej zera, które często występują w trakcie lub bezpośrednio po kwitnieniu, skazują krajowego sadownika na kosztowne i pracochłonne przerzedzanie ręczne. Najlepiej, gdy nadmiar zawiązków zostanie usunięty na samym początku ich rozwoju. Wiosną wszystkie zawiązane owoce "zabiegają" o substancje odżywcze dostarczane przez korzenie drzewa (powierzchnia liściowa nie jest wtedy jeszcze wykształcona). Im mniej zawiązków konkuruje o tę samą ilość substancji, tym każdy z nich będzie lepiej odżywiony, a owoce w czasie zbioru będą większe. Warunki pogodowe mają istotny wpływ na powstawanie i rozwój owoców, zwłaszcza w początkowych jego fazach. Przerzedzanie zawiązków (chemiczne lub ręczne) w tym okresie jest jednak bardzo ryzykowne. Głównym zagrożeniem są przymrozki i chłody w czasie kwitnienia oraz tuż po nim. Mogą one zupełnie zniszczyć kwiaty, albo istotnie zmniejszyć liczbę zawiązanych owoców. W warunkach klimatycznych Polski najlepszym terminem przerzedzania zawiązków brzoskwini są pierwsze tygodnie po kwitnieniu — do czasu, gdy zawiązki osiągną wielkość orzecha laskowego. Można już wtedy ocenić stan faktyczny uprawy i do niego dostosować intensywność zabiegu. Sposób przerzedzania w znacznym stopniu determinowany jest przez rodzaj cięcia drzew. W uprawach, gdzie wykonuje się cięcie tradycyjne, na drzewach przeważają pędy długie. Przerzedzanie na nich jest bardzo proste — na pędzie owocującym pozostawia się zawiązki prawidłowo wykształcone, w odległości co 15–25 cm (fot. 2 a i b).
FOT. 2. OWOCUJĄCY DŁUGOPĘD BRZOSKWINI (a) PRZED PRZERZEDZANIEM ZAWIĄZKÓW i (b) PO TYM ZABIEGU
|
W sadach intensywnych, gdzie skraca się pędy i prowadzi letnie cięcie, na drzewach oprócz pędów długości 50–60 cm, znajduje się dużo krótszych (fot. 3).
FOT. 3. GAŁĄŹ BRZOSKWINI CIĘTEJ NA KRÓTKO, GDZIE PĘDY SĄ RACZEJ SKRACANE NIŻ WYCINANE
|
W sprzyjających warunkach powstaje na nich dużo pąków kwiatowych, z których — gdy nie ma przymrozków — zawiązuje się dużo owoców (fot. 4 a). Przy przerzedzaniu takich drzew, oprócz zachowania odległości między zawiązkami, należy zwracać uwagę, aby każdy z nich znajdował się przy jednym pędzie zielonym, tak zwanym karmiącym (4 b).
FOT. 4 A. NA KAŻDYM WĘŹLE SKRÓCONEGO PĘDU ZNAJDUJĄ SIĘ DWA ALBO TRZY ZAWIĄZKI
|
FOT. 4 B. PO PRZERZEDZENIU DO KAŻDEGO POZOSTAWIONEGO ZAWIĄZKA MOŻNA "PRZYPISAĆ" JEDEN PĘD KARMIĄCY
|
Drzewa brzoskwiń uprawiane w dużym zagęszczeniu muszą mieć niewielkie rozmiary koron, dlatego poza formowaniem różnych typów i kształtów koron, konieczne jest letnie cięcie drzew. Ten ostatni zabieg pobudza też brzoskwinie do bardziej obfitego formowania krótkopędów, które nie są tak długowieczne jak u jabłoni, ale są równie cenne. Najczęściej na krótkopędzie zawiązują się trzy owoce, z których po przerzedzeniu należy pozostawić tylko jeden (fot. 5 a i b).
FOT. 5 A. ZAWIĄZKI NA KRÓTKOPĘDZIE BRZOSKWINI SĄ WYRÓWNANE W ROZWOJU I PODOBNEJ WIELKOŚCI
|
FOT. 5 B. Z TRZECH TAKICH SAMYCH ZAWIĄZKÓW NALEŻY POZOSTAWIĆ JEDEN
|
Gdy zostanie więcej niż jeden zawiązek, uzyskuje się wyrównane, ale niezbyt duże owoce. Jak pokazuje praktyka, najłatwiej jest w kraju sprzedać duże i dobrze wybarwione owoce. |
|
| Wnioski |
|
| 1. Zabieg należy wykonać najwcześniej jak to możliwe, nie później jednak niż do momentu osiągnięcia przez zawiązki wielkości orzecha laskowego. 2. Przede wszystkim należy usuwać zawiązki uszkodzone, małe, źle wykształcone. 3. Zawiązki pozostawione po zabiegu powinny wyrastać w odległości 25–30 cm — u odmian wczesnych, 15–20 cm — u tych o średniej i późnej porze dojrzewania oraz wielkoowocowych. 4. Każdy zawiązek powinien być karmiony przez 1 pęd tegoroczny. 5. Na krótkopędzie należy pozostawiać tylko jeden zawiązek. |
|
|
| Mgr Halina Morgaś jest pracownikiem Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach |
