• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 03/2002

NOWOCZESNA UPRAWA MORELI

Produkcja moreli w Polsce waha się pomiędzy 4000 a 6000 ton rocznie. Według dr. Tadeusza Jakubowskiego z ISK ze Skierniewic, obecny import na poziomie 2000 ton będzie stale wzrastał. Sprowadzamy te owoce głównie z Włoch, Francji, Grecji Turcji, powiększa się również produkcja moreli na Ukrainie, a tym samym rośnie konkurencja za wschodnią granicą.
Gdzie sadzić?
Morela jest gatunkiem klimatu kontynentalnego, jej drzewa wytrzymują bez uszkodzeń spadki temperatury zimą do –30°C. Znacznie wrażliwsze są pąki kwiatowe. Morele zaczynają okres wegetacji jako pierwsze z roślin sadowniczych w naszym kraju. Kilkudniowe ocieplenia zimą lub wczesną wiosną są dla nich bardzo szkodliwe, ponieważ pąki kwiatowe ulegają rozhartowaniu. W fazie białego pąka spadek temperatury do –10°C może prawie całkowicie pozbawić drzewa owoców. W sprzyjających warunkach, po łagodnej zimie morele mogą zakwitnąć już na początku kwietnia, a występujące w tym okresie przymrozki są najczęstszą przyczyną braku ich owocowania. W Polsce najlepsze warunki do uprawy tego gatunku znajdują się w okolicach Sandomierza — regionie, na który wpływa klimat kontynentalny. Utrzymująca się tam z reguły niższa temperatura zimą i wczesną wiosną opóźnia rozpoczęcie wegetacji, dzięki czemu pąki kwiatowe są rzadziej niż w innych rejonach kraju uszkadzane przez przymrozki. Stosunkowo dobre warunki do zakładania towarowych sadów morelowych występują jeszcze w okolicach Wrocławia i Poznania. Morele mają niewielkie wymagania glebowe. Najlepiej rosną jednak na glebach przepuszczalnych i ciepłych. Sady dobrze jest zakładać w miejscach wyżej położonych, by uniknąć zastoisk mrozowych.

Zdrowe drzewa i duże owoce
Drzewa moreli prowadzone są w większości sadów w formie prawie naturalnej (fot. 1).

FOT. 1. DRZEWO MORELI W SADZIE DOŚWIADCZALNYM W DĄBROWICACH


Często popełnianym błędem, obserwowanym też w sadach w rejonie Sandomierza, jest zbyt słabe cięcie (lub jego brak) drzew tego gatunku. W 6–7 roku po posadzeniu warto przeprowadzić cięcie odnawiające — najlepiej latem, po zbiorach. Wiosną należy usunąć tylko suche i chore pędy. W ubiegłym roku kwiaty moreli zostały silnie porażone przez brunatną zgniliznę drzew pestkowych. W sadach, których nie chroniono dostatecznie przed tą chorobą, należy usunąć zmumifikowane owoce oraz pędy z objawami nekroz, będące wiosną źródłem infekcji pierwotnych. Wprowadzone w UE normy nie dopuszczają do sprzedaży moreli o średnicy poniżej 25 milimetrów. Takim wymaganiom już wkrótce będą musieli sprostać krajowi producenci tych owoców. Dlatego, podobnie jak brzoskwinie, warto przerzedzać morele, za których duże i wyrośnięte owoce będzie można uzyskiwać znacznie lepsze ceny. Brak środków chemicznych do przerzedzania powoduje, że producentom pozostaje tylko pracochłonne ręczne usuwanie nadmiaru zawiązków. Warto zadbać o to, aby owoce znajdowały się w odległości minimum 10 centymetrów od siebie. Duże owoce są jednak zagrożone gorzką plamistością podskórną, dlatego drzewa warto opryskiwać preparatami zawierającymi wapń.

Rejestr odmian
W Polsce są obecnie zarejestrowane cztery odmiany moreli. Najbardziej popularna jest 'Early Orange' — jej drzewa i pąki są odporne na mróz i wiosenne przymrozki, wczesne kwitnienie jest jednak często przyczyną przemarzania kwiatów. Drzewa mają tendencję do nadmiernego zawiązywania owoców, dlatego konieczne jest ich przerzedzanie. W ubiegłym roku w Dąbrowicach koło Skierniewic owoce tej odmiany osiągnęły masę 58 gramów. Kolejną odmianą z rejestru jest 'Wczesna z Morden'. Jej kwiaty są również narażone na przymrozki. Dużą zaletą jej owoców jest odporność na pękanie i gnicie. Do zakładania sadów towarowych najlepiej z zarejestrowanych odmian nadaje się 'Harcot'. Zaczyna owocować w 3., 4. roku po posadzeniu. Kwiaty ma średnio wrażliwe na moniliozę i przymrozki. Plonuje obficie, lecz nie wymaga silnego przerzedzania. Owoce 'Somo' — odmiany wyhodowanej w ISK w Skierniewicach — dojrzewają w połowie sierpnia, wymagają przerzedzania. Jej siewki można wykorzystywać jako podkładki pod inne morele. Najnowszą odmianą, zgłoszoną do rejestru w 2001 roku jest 'Keja'. W ubiegłym roku największe owoce w doświadczeniach dr T. Jakubowskiego miała odmiana 'Goldrich' — średnio 133 gramy (fot. 2).

FOT. 2. BARDZO DUŻE OWOCE ODMIANY GOLDRICH


W Czechach do uprawy poleca się 21 odmian moreli. Część z nich można po okresie aklimatyzacji sadzić również w Polsce. Należy do nich 'Karola' — wczesna morela dojrzewająca przed 'Early Orange', której owoce o wadze średnio 50 g pokrywają się czerwonawym rumieńcem. Z późniejszych warto sadzić 'Harogem' (fot. 3).

FOT. 3. HAROGEM MA BARDZO DUŻE OWOCE


Jej owoce — średnio 50-gramowe — dojrzewają tydzień po 'Early Orange'. Jednymi z najpóźniej dojrzewających są 'Sireana' — 23 dni oraz 'Ketskej Roza' (fot. 4) — 26 dni po 'Early Orange'.

FOT. 4. JEDNA Z PÓŹNIEJSZYCH MORELI KECSKEI ROZSA


Gatunkiem wartym sprawdzenia jest śliwomorela, powstała ze skrzyżowania moreli ze śliwą japońską. Jej owoce podobnie jak śliwy japońskiej, są różnokolorowe. Większość odmian tego gatunku znajdujących się w sprzedaży jest opatentowana (na przykład: 'Dapple Dandy', która ma bardzo duże owoce o średnicy 70 mm). Większość z nowoprowadzonych badań dotyczących moreli opiera się na nowych odmianach, jednak dr T. Jakubowski nie wyklucza z produkcji starych odmian, które już od kilkudziesięciu lat uprawia się w Polsce. W ubiegłym roku w czasie kwitnienia moreli panowała niska temperatura oraz wysoka wilgotność sprzyjająca rozwojowi brunatnej zgnilizny drzew pestkowych porażającej kwiaty. U moreli chorobę tą można zwalczać preparatami Topsin M 70 WP, Merpan 50 WP oraz różnymi formami Miedzianu. Dla wiśni i śliw do zwalczania brunatnej zgnilizny drzew pestkowych poleca się preparat Horizon 250 EW.