Hasło Ogrodnicze 01/2007
Zmiany w handlu jabłkami na świecie były tematem kongresu, który towarzyszył ubiegłorocznej wystawie Interpoma zorganizowanej 9–11 listopada w Bolzano we Włoszech (napiszę o niej w jednym z kolejnych numerów HO). Z kongresowych prezentacji można wysnuć wniosek, że producenci jabłek — niezależnie od kontynentu, na którym działają — muszą dzisiaj przyglądać się sytuacji na całym świecie. W Unii Europejskiej popyt na jabłka trudno będzie bowiem zwiększyć i, aby zagospodarować produkowane owoce, trzeba myśleć o nowych rynkach zbytu lub o "odświeżeniu" wizerunku jabłek w oczach młodszych nabywców. Poniżej przedstawiam niektóre z tematów poruszanych w Bolzano.
RYNEK
SADOWNICY NA RYNKU
Powszechne narzekanie na słabe zorganizowanie się sadowników jest usprawiedliwione niedogodnościami, jakie ta sytuacja powoduje na rynku, utrudniając działalność handlową w branży owoców. Chociaż zmiany następują, do zrobienia pozostało jeszcze dużo. Poniższy tekst jest próbą opisania bieżącego stanu zorganizowania się sadowników, charakteru zachodzących przemian oraz ich kierunków w przyszłości. Trudno podać w tym kontekście konkretne dane liczbowe w skali kraju. Zorganizowane formy działania sadowników stanowią bowiem niewątpliwie wierzchołek piramidy, której podstawę tworzą producenci, w większości nadal indywidualnie funkcjonujący na rynku. Podobnie jak różne są możliwości działalności zorganizowanej, tak samo odmiennie przedstawiają się recepty sadowników na rozwiązywanie rynkowych problemów.
19 października 2006 r. Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach zorganizował konferencję na temat rolnictwa ekologicznego. W spotkaniu, które adresowane było do producentów, przetwórców i odbiorców żywności ekologicznej, uczestniczyło około 200 osób, a zatłoczona sala wykładowa świadczyła o dużym zainteresowaniu małopolskich rolników tą dziedziną produkcji.
W poprzednich artykułach z tego cyklu Autor przedstawił wpływ niskiej temperatury na koszty ogrzewania obiektów pod osłonami (HO 4/2006) oraz opisał, jak można te koszty obniżyć (HO 10/2006). Podał także zalety i wady kotłów na miał węglowy i możliwości wykorzystania ich przez ogrodników. Poniżej opisuje niektóre problemy, które można napotkać w korzystających z wody jako nośnika ciepła instalacjach grzewczych. (red.)
SADOWNICTWO
PO KRAJACH EUROPY ZACHODNIEJ (CZ. I). NIEMCY
Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych w sierpniu ubiegłego roku zorganizowało wyjazd szkoleniowo-turystyczny. Osobą odpowiedzialną za program merytoryczny tej wycieczki był profesor Eberhard Makosz prezes TRSK. Celem wyjazdu było zapoznanie się z produkcją owoców i ich dystrybucją w krajach, które w niej przodują, a także prześledzenie zmian zachodzących tam w sadownictwie w ostatnich kilku latach, oraz poznanie najnowszych kierunków jego rozwoju. Odwiedziliśmy Niemcy, Holandię, Belgię, Francję, Włochy i Austrię.
Przymrozki wiosenne są przyczyną bardzo poważnych strat w gospodarstwach sadowniczych, mogą występować lokalnie, ale także obejmować stosunkowo duży obszar. Wytrzymałość roślin na przymrozki jest nie tylko cechą gatunkową czy nawet odmianową, lecz zależy również od stopnia rozwoju kwiatów. Największe ryzyko strat przymrozkowych występuje u gatunków, które najwcześniej kwitną (grupa pestkowych), morele, brzoskwinie, czereśnie i wiśnie. Często jednak straty te obserwujemy też na gruszach i jabłoniach. Poziom uszkodzeń zależy od fazy rozwoju pąków kwiatowych oraz od temperatury. Najwrażliwsze na niską temperaturę są kwiatostany w okresie od początku do końca kwitnienia. W tym czasie temperatura od –2°C do –4°C może być przyczyną utraty, odpowiednio, od 10% do 90% kwiatów. Wielkość strat przymrozkowych zależy ponadto od uprawianej odmiany, a także kondycji sadu.
W pierwszej części relacji (HO 12/2006) przedstawione zostały zmiany związane z cięciem i nawożeniem, wprowadzone w gospodarstwie Ryszarda Słabego, jego syna Michała i zięcia Pawła Baryły z Białej Rządowej koło Wielunia w celu zwiększenia wydajności produkcji owoców przy zachowaniu ich wysokiej jakości. Poniżej przedstawiam informacje o tym, jak zbiera się, przechowuje i sprzedaje owoce w tym gospodarstwie.
SADOWNICTWO
DOBRY SEZON JABŁKOWY
W 2006 roku korzystny był przebieg skupu jabłek, a ceny atrakcyjne dla producenta. Wiosną (pod koniec sezonu sprzedaży jabłek ze zbiorów w 2005 r.) cena 1 kg jabłek dobrej jakości i nowych odmian przekraczała 2 zł. Cena jabłek wczesnych odmian wynosiła latem około 1,50 zł/kg.
SADOWNICTWO
O 'SAMPIONIE' I PORZECZKACH Z PODBESKIDZIA
Pierwsi odmianę 'ampion' do Polski sprowadzili pracownicy Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach w celach badawczych, a w 1983 roku w swoim gospodarstwie posadził ją Andrzej Rymarczyk ze Sczyrzyca koło Góry Jana (woj. małopolskie). W gospodarstwie tym została założona kolekcja odmian przez prof. Eberharda Makosza. Sadownik stwierdził wtedy, że odmiana ta bardzo dobrze plonuje, ale ma zbyt drobne owoce. Dopiero właściwe poprowadzenie drzew i przerzedzanie spowodowały, że stała się w ciągu następnych kilkudziesięciu lat jedną z odmian jabłoni uprawianych na największą skalę w polskich sadach. W ciągu tych lat 'ampion' dał wiele różnych mutacji — właściwych i niezbyt interesujących. Gospodarstwo, w którym od wielu lat ocenia się część z tych mutacji, należy do Józefa Sułkowskiego (fot. 1) z miejscowości Stronie koło Nowego Sącza.
Celem cięcia krzewów jagodowych jest utrzymanie ich wysokiej plenności oraz zdrowotności. Na plantacjach, na których owoce zbierane są mechanicznie, ważne jest także uzyskanie optymalnego dla pracy kombajnu pokroju krzewów. Zasadnicze prace pielęgnacyjne, takie jak usuwanie zbędnych, chorych lub uszkodzonych mechanicznie pędów, wykonuje się ręcznie. Ręczne cięcie krzewów jest bardzo pracochłonne, a ponieważ wykonywane jest w różnych warunkach pogodowych, również szczególnie uciążliwe. Istnieje jednak możliwość częściowego zmechanizowania prac pielęgnacyjnych.
W usuwaniu pędów wyrastających z odrostów korzeniowych, zbyt nisko położonych czy starych gałęzi wykorzystać można ciągnikowe podcinacze lub kosiarki konturowe.
W usuwaniu pędów wyrastających z odrostów korzeniowych, zbyt nisko położonych czy starych gałęzi wykorzystać można ciągnikowe podcinacze lub kosiarki konturowe.
SADOWNICTWO
NAJWAŻNIEJSZE SĄ TRUSKAWKI DESEROWE
Mirosław i Bożena Miturowie (fot. 1) z miejscowości Garwolewo koło Czerwińska nad Wisłą prowadzą jedno z nowocześniejszych gospodarstw z produkcją truskawek i warzyw polowych w tym regionie. W kierowaniu prawie 100-hektarowym gospodarstwem pomagają trzej synowie Piotr, Grzegorz, Krzysztof — studenci Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Najważniejszą uprawą są truskawki odmian typowo deserowych, sadzi się również kapustę pekińską, kalafiory i ogórki polowe. Uprawa warzyw pozwala na lepsze wykorzystanie pola — po zbiorze truskawek, których dojrzewanie przyspieszano, sadzi się np. kapustę pekińską, co umożliwia uzyskanie dwóch plonów (truskawek i kapusty) w jednym roku. Dodatkowo uprawa warzyw pozwala dłużej utrzymać pracowników w gospodarstwie.
Prawidłowo przygotowana rozsada, o właściwych parametrach, to początek sukcesu w bezglebowej uprawie pomidorów w cyklu przedłużonym.
WARZYWNICTWO
SAŁATA I INNE WARZYWA Z CERTYFIKATEM
W rejonie Piotrkowa Trybunalskiego w wielu gospodarstwach sałata jest podstawowym gatunkiem produkowanym przez cały rok. Oprócz niej, uprawia się często inne nowalijki. By mieć zapewniony zbyt na tego typu produkty, niektórzy producenci zdecydowali się na współpracę z supermarketami, konieczne w takich przypadkach było wprowadzanie w gospodarstwach systemu EUREPGAP.
WARZYWNICTWO
ZMIANY W PRODUKCJI WARZYW SZKLARNIOWYCH
Bardzo wyraźne zmiany, jakie nastąpiły w produkcji warzyw pod osłonami w ciągu ostatnich lat, wynikają w dużej mierze z naszej integracji z krajami Unii Europejskiej i ułatwionej wymiany handlowej z Zachodem. Są jednak rejony, w których wszelkie zmiany dokonują się znacznie wolniej — do takich z pewnością zaliczyć trzeba tereny wschodniej Polski.
W ubiegłym roku podczas Dni Ogrodnika w Tłokini (czyt. też HO 11/2006) po raz pierwszy, oprócz przedsiębiorstw oferujących środki produkcji ogrodniczej, pojawiła się firma proponująca usługi doradcze. Dotychczas takie usługi zawsze były w mniejszym lub większym stopniu związane z produktami oferowanymi przez poszczególne firmy, a profesjonalny i kompleksowy serwis doradczy świadczyła dotąd tylko grupa Substratus należąca do Grodanu. Spotkanie w Tłokini z belgijskim doradcą Rudym Devrekerem reprezentującym firmę DLV Plant było okazją do poznania jego opinii o produkcji warzyw szklarniowych w Polsce.
WARZYWNICTWO
ŚWIATŁO A TERMIN ROZPOCZYNANIA UPRAWY OGÓRKÓW
Każdy producent przed przystąpieniem do nowego, zimowo-wiosennego, cyklu uprawy ogórków podejmuje decyzję o terminie sadzenia i wyborze na ten termin odpowiedniej odmiany. Często producenci ścigają się w terminach wysiewów i niepotrzebnie za wcześnie przystępują do uprawy — jak się później okazuje, ponoszą straty. Niestety, błąd ten popełniają co roku. Wynika to prawdopodobnie stąd, że dają się skusić wysokiej cenie owoców z najwcześniejszych zbiorów (w lutym). Cena ta jednak zwykle szybko spada i nie rekompensuje wydatków poniesionych na zbyt wczesne rozpoczęcie produkcji. Czynnikiem, który bezwarunkowo musi być brany pod uwagę przy rozpoczynaniu uprawy ogórka, jest światło.
WARZYWNICTWO
DWA MILIONY HEKTARÓW UPRAW WARZYW
W ostatnich latach w chińskim rolnictwie dokonują się duże zmiany. Maleje powierzchnia, na której uprawia się ryż i pszenicę, a rośnie areał produkcji kukurydzy, trzciny cukrowej oraz warzyw (tab. 1) i owoców. Zdecydowanym liderem w produkcji warzyw w Chinach jest prowincja Shandong, położona 700 km na południowy wschód od Pekinu.
WARZYWNICTWO
PROFILAKTYKA PODSTAWĄ UDANEJ PRODUKCJI WARZYW
Ostatnie kilka lat minęło pod znakiem niepokojących zmian klimatycznych, które dotknęły również Sandomierszczyznę. Stopniowo zanikają charakterystyczne niegdyś okresy przejściowe między porami roku. Często obserwujemy drastyczne — z dnia na dzień — zmiany warunków atmosferycznych. Jest to zjawisko niezwykle niekorzystne dla wszystkich organizmów żywych, również i roślin. Naturalne mechanizmy obronne często nie wystarczają, zwłaszcza w przypadku roślin uprawnych, dużo wrażliwszych od dziko rosnących, np. chwastów. Musimy więc wspomagać uprawiane rośliny poprzez różne działania profilaktyczne.
WARZYWNICTWO
WARZYWA KAPUSTNE W CENTRUM UWAGI (CZ. II)
W poprzedniej części artykułu (HO 12/2006) zawarte są informacje m.in. na temat produkcji warzyw kapustnych w Polsce, Rosji i na Ukrainie oraz dotyczące obserwowanych w Europie trendów w produkcji warzyw. Druga część poświęcona jest głównie zagadnieniom związanym z ochroną i uprawą kapusty, jakie omawiano podczas międzynarodowej konferencji zorganizowanej 2–5 października 2006 r. we Wrocławiu, Sokolnikach i Kaliszu przez firmę Nickerson Zwaan.
WARZYWNICTWO
PORY NA KRESACH
Na Dzień Otwarty poświęcony uprawie porów połączony z prezentacją ich odmian 4 listopada ubiegłego roku firmy Syngenta Seeds i Yara Poland zaprosiły producentów oraz przetwórców z południowo-wschodniej Polski. Kolekcję odmian przygotowano w gospodarstwie Doroty i Marka Wiśniewskich w miejscowości Steniatyn koło Łaszczowa. W trakcie spotkania przeprowadzono pokaz mechanicznego zbioru porów oraz pracy maszyn usprawniających kolejne etapy przygotowania tych warzyw do sprzedaży.
W Żelaznej 18 października ub. roku już po raz 10. zorganizowany został Ogólnopolski Dzień Marchwi. Inicjatorami i organizatorami tego spotkania były: Rolniczy Zakład Doświadczalny Żelazna, Instytut Warzywnictwa w Skierniewicach i Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach. Nie zabrakło ciekawych wykładów, pokazów pracy maszyn w polu i, oczywiście, porównania testowanych tam 86 odmian marchwi konsumpcyjnej i przemysłowej.
WARZYWNICTWO
DOŚWIADCZENIA DO WDROŻENIA
19 października ubiegłego roku w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach zorganizowana została kolejna konferencja z cyklu Nauka — Praktyce. Naukowcy przedstawili wyniki prowadzonych w instytucie badań i zalecenia do wykorzystania w praktyce produkcyjnej. Oprócz informacji, zainteresowani mogli w czasie spotkania otrzymać także próbki nasion nowych odmian, herbicydów i innych środków produkcji do przetestowania w uprawie.
WARZYWNICTWO
KWARANTANNOWE I POKREWNE IM SZKODNIKI WARZYW
Agrofag to gatunek, szczep lub biotyp rośliny, zwierzęcia lub czynnika patogennego szkodliwy dla roślin lub produktów roślinnych, agrofag kwarantannowy to szkodliwy organizm występujący lub mogący zostać zawleczony na nowy teren, gdzie może się rozmnażać i powodować straty o znaczeniu gospodarczym. Taki organizm powinien być zwalczany z urzędu. Międzynarodowa Konwencja Ochrony Roślin tak właśnie definiuje termin "organizm kwarantannowy". Dla każdego kraju opracowano listę organizmów kwarantannowych — w Polsce od 2004 roku obowiązuje lista tożsama z listą Unii Europejskiej. Przepisom fitosanitarnym w UE podlega ponad 120 gatunków owadów.
KWIACIARSTWO
WILEC O OZDOBNYCH LIŚCIACH
Wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas), nazywany zwyczajowo słodkim ziemniakiem, batatem, patatem, kumarą lub boniato, zyskuje popularność jako roślina tła, czyli dodatek do kompozycji balkonowo-tarasowych (fot. 1). Bywa też sadzony pojedynczo, gdyż jest efektowny i szybko rośnie. Na polski rynek trafił około trzech lat temu.
KWIACIARSTWO
KIERUNKI HODOWLI ROŚLIN OZDOBNYCH
Hodowla i nasiennictwo roślin ozdobnych to działalność pochłaniająca wiele czasu i pieniędzy. Branża obejmuje wiele gatunków i odmian, a wymagania klientów są różne i dość powszechnie ulegają wpływom mody. Hodowcy stale śledzą rynek i poszukują nowości, starając się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom odbiorców. O tym, że nowatorskie pomysły są opłacalne, świadczy fakt dość powszechnej prawnej ochrony nowych odmian roślin ozdobnych. Według danych Wspólnotowego Biura Odmian Roślin (CPVO), w 2003 roku do unijnej Księgi Wyłącznego Prawa do Odmiany trafiły łącznie 1082 nowe odmiany roślin ozdobnych. Dla porównania: wpisano do niej wówczas 533 nowe odmiany roślin rolniczych, a warzyw — zaledwie 167. Te liczby są jednym z dowodów na to, że rynek roślin ozdobnych rozwija się dynamicznie. Zarazem podlega charakterystycznym tendencjom.
KWIACIARSTWO
W POŁUDNIOWYM TYROLU (CZ. I)
Ten region Europy, leżący na północy Włoch, kojarzony jest przez ogrodników przede wszystkim z sadami jabłoniowymi. W Italii stanowi on jednak również ważne centrum produkcji roślin ozdobnych, przede wszystkim materiałów wyjściowych, w tym głównie ukorzenionych sadzonek gatunków balkonowych i sezonowych doniczkowych. Ta specjalizacja wspomnianego rejonu wiąże się z faktem, iż Południowy Tyrol był w przeszłości najlepiej nasłonecznioną i najcieplejszą częścią Austro-Węgier, a włączony po I wojnie światowej do Włoch kontynuował dotychczasowe tradycje ogrodnicze. Przetrwały one do dziś, choć firmy dostarczające sadzonek gospodarują już w innych warunkach i muszą sobie w różny sposób radzić z obecnymi wyzwaniami.