Ekologiczna ekonomia

Przy spalaniu paliwa stałego do atmosfery emitowany jest pył powstały w wyniku spalania miału lub węgla. Przyczynia się on nie tylko do zanieczyszczenia atmo­sfery, ale również osiada na połaciach dachu ogrzewanego obiektu, w znacznym stopniu ograniczając dopływ świat­ła do roślin. Pojawia się więc konieczność kilkakrotnego mycia szklarni. Oczywiście masa emitowanego pyłu zależy od ilości spalanego paliwa. Jeśli więc ogrodnik posiada szklarnie o powierzchni 1000 m², to w sezonie grzewczym wymagane jest dostarczenie przeciętnie 70 ton paliwa stałego. W obliczeniach przyjęto: obiekt pokryty szkłem ogrodniczym (dach) oraz poliwęglanem o grubości 6 mm (ściany szczytowe i boczne), maksymalną różnicę temperatury między wnętrzem obiektu a otoczeniem równą 36°C, średni roczny współczynnik wykorzys­tania maksymalnej mocy grzewczej równy 0,3, wartość opałowa równą 21 MJ/kg, długość sezonu grzewczego 4300 godzin oraz współczynnik sprawności kotła wynoszący 0,8. Przy obiekcie pokrytym pojedynczym szkłem ogrodniczym masa opału wzrośnie do około 85 ton. Według obecnie obowiązujących norm, wytworzenie 1 GJ ciepła powoduje emisję do atmosfery około 0,6 kg pyłu. Wyliczona tu ilość spalanego paliwa spowoduje więc emisję około 823 kg (szklarnia pokryta poliwęglanem i szkłem) lub około 1 t (dla szklarni pokrytej tylko szkłem) pyłu. Zgodnie z obowiązującymi stawkami za zanieczyszczenie środowiska (marzec 2004 r.), producent tylko za emisję pyłu zmuszony jest uiścić opłatę w wysokości 230 zł (szklarnia ze szkłem i poliwęglanem) lub 280 zł (szklarnia pokryta szkłem). W przypadku spalania oleju opałowego nie występuje emisja pyłu oraz nie występują odpady paleniskowe (popiół), na których wywóz i utylizację należy również ponieść dodatkowe koszty.

Trudno o jednoznaczną odpowiedź na pytanie, którym paliwem opłaca się bardziej ogrzewać szklarnie. Uzależnione jest to bowiem od relacji ceny paliwa stałego do ceny oleju opałowego (obecnie cena netto miału wynosi około 250 zł/tonę, zaś oleju opałowego około 750 zł/tonę). Należy jednak mieć świadomość, że ceny oleju opałowego uzależnione są od cen ropy naftowej na rynkach światowych, kursu walut oraz (tak jak w przypadku oleju C3) od pory roku. Z doświadczeń ostatnich lat wynika, że olej ten jest najtańszy zimą, bowiem rafinerie zaprzestają wówczas wytwarzania surowców do produkcji asfaltów i powstaje konieczność zagospodarowania większej ilości produktów odpadowych ropy naftowej. Właściciel obiektu musi jednak posiadać odpowiednio podgrzewany, zaizolowany oraz pojemny zbiornik do magazynowania oleju.

Gdy uwzględni się wyższe wartości opałowe, wyższą sprawność energetyczną kotłów opalanych olejem opałowym, niższe koszty opłat poniesionych na użytkowanie środowiska naturalnego, robocizny, w ubiegłym roku koszt wytworzenia ciepła w obydwu kotłowniach był porównywalny.

Obsługa i sterowanie

Przy opalaniu kotłowni paliwem stałym w obsłudze codziennej należy uwzględnić koszty dodatkowej pracy związanej z dostarczaniem paliwa. W kotłowni zasilanej olejem opałowym obsługa codzienna sprowadza się do dozoru odpowiednich urządzeń sterujących. Według producentów, którzy zainstalowali kotłownie olejowe, są one łatwiejsze w dozorze oraz mniej uciążliwe w obsłudze niż węglowe. Istnieje w nich możliwość automatycznego przesyłania (np. przez telefon komórkowy) alarmów o braku energii elektrycznej potrzebnej do podgrzewania mazutu czy o nieodpowiedniej temperaturze kotła. Palniki spalające paliwo ciekłe mają zmienną wydajność grzewczą, przez co umożliwiają łatwe sterowanie mocą grzewczą kotłów, zaś zainstalowanie w kotłowni zaworu trójdrogowego (umożliwiającego tzw. wstępną regulację jakościową wody grzejnej) ułat­wia precyzyjniejsze regulowanie temperatury w ogrzewanym obiekcie.

Komfort termiczny w obiekcie

W obiektach, do których dostarcza się ciepło powstałe w wyniku spalania paliwa stałego, zapewnienie optymalnej temperatury wymaga stosowania skomplikowanych i drogich regulatorów (predykcyjnych, adaptacyjnych lub z rozmytą logiką). Koszt ich jest oczywiście wyższy aniżeli regulatorów w obiektach, do których ciepło dostarczane jest z kotłowni zasilanych mazutem, umożliwiających wstępną regulację ilości ciepła w kotłach oraz łatwiejsze sterowanie ich wydajnością grzewczą.

Przy podjęciu decyzji o modernizacji kotłowni należy również uwzględnić kocioł dodatkowy lub kocioł z systemem dwupaliwowym (poza olejem opalany na przykład gazem ziemnym) oraz system zapewniający utrzymanie optymalnej temperatury oleju przed podaniem go do palnika (ogrzewanie elektryczne lub gorącą wodą dostarczaną z kotła zasilanego innym paliwem — olejem lekkim lub gazem ziemnym). Jeśli gaz nie zawiera w swoim składzie nadmiernych ilości siarki, dokarmianie roślin dwutlenkiem węgla można prowadzić CO₂ odzyskanym z emitowanych do atmosfery spalin. Kocioł dodatkowy (lub system dwupaliwowy), oprócz możliwości odzys­kiwania dwutlenku węgla, zapewnia również pracę kotła podstawowego przy wyższej wartości sprawności energetycznej.

Jak wybierać?

Przy wyborze oferenta kotłowni opalanej olejem opałowym właściciel ogrzewanego obiektu ogrodniczego powinien kierować się zasadą doboru urządzeń od jednego producenta. Uniknie tym samym późniejszych problemów z niedopasowaniem poszczególnych elementów składowych kotłowni, awarii oraz dodatkowych kosztów dokumentacji technicznej. W wyposażeniu swojej kot­łowni musi posiadać agregaty prądotwórcze. Właś­ciciel szklarni winien skierować do producentów kot­łów zapytania ofertowe, które będą zawierać wstępne informacje dotyczące: rodzaju obiektu, jego powierzchni użytkowej, maksymalnej mocy grzewczej kotłowni, pożądanej konfiguracji kotłów (proponowana liczba kotłów lub kocioł dwupaliwowy), istniejących urządzeń do uzdatniania wody kotłowej, przydziału mocy elektrycznej do gospodarstwa ogrodniczego, parametrów fizyko-chemicznych mazutu. Po wyborze konkretnego dostawcy producent kotłowni powinien przedstawić swoją specyfikację zawierającą dokumentację techniczną oferowanych wyrobów, opis procedur związanych z dozorem technicznym na etapie uruchamiania oraz bieżącej i okresowej konserwacji kotłowni, okresy gwarancji na swoje produkty oraz warianty pojemnoś­­-ci zbiorników i sposobów podgrzewania oleju przed dostarczeniem go do palników. W wyborze dostawcy kotłowni należy brać również pod uwagę jego doświadczenia zawodowe (np. wykaz zrealizowanych kotłowni olejowych wykorzystywanych do ogrzewania obiektów ogrodniczych).

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej pojawiła się możliwość skorzystania z programów pomocowych na modernizację kotłowni. Jednak skorzystanie z tego źródła finansowania wymaga od ogrodnika rzetelnego opracowania nowego przedsięwzięcia gospodarczego.