Numer 10/2005
W poprzednim numerze "Hasła Ogrodniczego" przedstawiłam zasady przyznawania dodatku pieniężnego, o który do 30 września mogli występować do KRUS emeryci i renciści pobierający świadczenie na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Dodatek ten wprowadziła ustawa z 20.05.2005 r. (Dz. U. nr 102, poz. 852), której zapisy wzbudziły wiele wątpliwości zarówno wśród osób ubiegających się o to świadczenie, jak i organów rentowych realizujących tę ustawę. Przyznanie dodatku pieniężnego nie jest akcją jednorazową. Ustawa zakłada, że będzie on przyznawany w roku, w którym nie będzie waloryzac-ji emerytur i rent. W celu wyjaśnienia wątpliwości, w formie pytań i odpowiedzi, przedstawiam najczęściej zgłaszane problemy.
Jakie dochody?
Dodatek pieniężny przysługuje, jeżeli wskaźnik dochodowy emeryta (rencisty) — obliczony na podstawie dochodu z roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym ustalany jest ten dodatek — nie przekracza 9600 zł (netto). Jakie dochody i w jakiej wysokości są uwzględniane przy ustalaniu tego wskaźnika, zwłaszcza gdy sytuacja rodzinna (np. zawarcie lub rozwiązanie związku małżeńskiego, śmierć małżonka, wyłączenie osoby z kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej wieloosobowej) bądź dochodowa rodziny (zmiana powierzchni lub wyzbycie się gospodarstwa) zmieniała się w ciągu roku, to tylko niektóre z wątpliwości, jakie powstały przy ustalaniu prawa i wysokości tego dodatku.
-
Rencistka zawarła związek małżeński w czerwcu 2004 r. Mąż przez cały rok osiągał dochody z tytułu zatrudnienia. Jakie dochody zostaną wzięte pod uwagę przy ustalaniu wskaźnika dochodowego rencistki w 2004 roku?
Wskaźnik dochodowy emeryta lub rencisty, który pozostaje w związku małżeńskim (o ile nie występuje separacja orzeczona prawomocnym wyrokiem sądu), wynosi 50% łącznych dochodów małżonków, natomiast osoby niepozostającej w związku małżeńskim lub pozostającej w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu jest równy dochodowi tej osoby. W podanym przykładzie, przy ustalaniu wskaźnika dochodowego rencistki KRUS zsumuje dochody z tytułu renty za okres od 1 stycznia do 31 maja 2004 r. oraz przyjmie połowę łącznego dochodu małżonków (dochód z tytułu renty i z tytułu zatrudnienia męża) za okres od 1 czerwca do końca grudnia 2004 r.).
-
Rencistka przedstawiła wyrok sądu orzekający separację od listopada 2004 r. Mąż w 2004 r. pobierał również rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jaki dochód zostanie uwzględniony przy ustalaniu wskaźnika dochodowego rencistów w 2004 roku?
Dla każdego z małżonków w okresie od 1 stycznia do 30 października 2004 r. zostanie przyjęta połowa łącznego dochodu w tym okresie, natomiast za okres od listopada do grudnia 2004 r. — dochód z pełnego przysługującego danemu renciście świadczenia. Przy ustalaniu wskaźnika dochodowego przyjmuje się dochód emeryta (rencisty) odrębnie dla okresu pozostawania i niepozostawania w związku małżeńskim (w separacji). Gdy zmiana sytuacji nastąpi w trakcie miesiąca, przyjmuje się, że nowy stan istnieje od pierwszego dnia miesiąca, w którym nastąpiła zmiana.
-
Małżeństwo rencistów pobierało w 2004 r. renty. W sierpniu 2004 r. zmarł mąż. Jak zostanie ustalony wskaźnik dochodowy?
KRUS zsumuje połowę sumy rent obojga małżonków za okres od 1 stycznia do 31 sierpnia 2004 r. oraz pełną rentę żyjącego małżonka za okres od 1 września do 31 grudnia 2004 r. Przy zgonie jednego z małżonków przyjmuje się, że nowy stan rodziny istnieje od pierwszego dnia następnego miesiąca.
-
Rencistka w 2004 r. pobierała rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. Jej mąż przez cały 2004 r. był zatrudniony. W styczniu 2005 r. mąż zmarł i żona od stycznia 2005 r. pobiera rentę rodzinną pracowniczą. Czy do ustalenia wskaźnika dochodowego żony przyjmuje się tylko jej dochody czy również dochody męża z 2004 roku?
Gdy małżonkowie w 2004 r. osiągali dochody, do ustalania wskaźnika dochodowego żyjącego małżonka przyjmowane są dochody obydwu małżonków (nie dotyczy sytuacji, gdy została orzeczona separacja) w wymiarze 50% łącznych dochodów żony i męża. Nie ma znaczenia, że w chwili składania oświadczenia (wniosku) o przyznanie dodatku pieniężnego jeden z małżonków nie żyje. Składając oświadczenie (wniosek) emeryt lub rencista powinien podać wysokość dochodów zmarłego małżonka w 2004 r. (jeżeli takie były). W przeciwnym razie KRUS wyda decyzję odmawiającą prawa do dodatku pieniężnego.
-
Emeryt pobierający w 2004 r. część składkową emerytury rolniczej przekazał w lipcu 2004 r. gospodarstwo rolne. Czy do ustalenia wskaźnika dochodowego emeryta zostanie uwzględniony dochód z gospodarstwa za lipiec 2004 roku?
Przy ustalaniu wskaźnika dochodowego emeryta KRUS przyjmie w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2004 r. dochód z tytułu emerytury rolniczej w części składkowej i dochód z gospodarstwa rolnego, a od 1 lipca do 31 grudnia 2004 r. — dochód z tytułu pełnej emerytury (części składkowej i części uzupełniającej). Nie zostanie przyjęty dochód z gospodarstwa rolnego z miesiąca, w którym zostało ono przekazane.
Rodzina, czyli kto?
Zgodnie z przepisami, uprawnionym członkom rodziny przysługuje łącznie jeden dodatek pieniężny. Wątpliwości dotyczą pojęcia rodziny, zwłaszcza gdy do renty rodzinnej uprawnione są dzieci pełnoletnie, które mają poza rentą rodzinną dodatkowe źródła dochodu bądź takie dochody uzyskują ich małżonkowie. Przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, na które powołuje się ustawa o dodatku pieniężnym, przez rodzinę rozumieją: małżonków, rodziców, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci do 25. roku życia (starsze — jeżeli legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niesprawności, gdy w związku z tą niesprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne). Dla ustalenia wskaźnika dochodowego osoby uprawnionej do ubiegania się o dodatek pieniężny, po ustaleniu członków rodziny uprawnionych do renty rodzinnej, istotne jest ustalenie składu rodziny, a w konsekwencji ustalenie liczby rodzin i członków każdej z nich, a także ich dochodów. Przyjęto, że warunkiem tworzenia rodziny, niezależnie od miejsca zamieszkania jej członków, jest żyjący rodzic, na którego utrzymaniu pozostają osoby uprawnione do renty rodzinnej.
-
Do renty rodzinnej wypłacanej matce uprawnione jest dziecko niepełnoletnie i dwoje pełnoletnich studiujących dzieci, które oświadczają, że nie pozostają na utrzymaniu matki, gdyż osiągają swoje dochody. Czy w takiej sytuacji występują trzy odrębne rodziny i mogą być przyznane trzy dodatki, czy jedna rodzina i jeden dodatek?
W przedstawionym przykładzie występuje jedna rodzina, bowiem jedno z rodziców żyje. Każde uprawnione do renty rodzinnej dziecko może otrzymać 1/3 dodatku pieniężnego.
-
Do renty rodzinnej uprawnione jest dwoje pełnoletnich dzieci, które są sierotami zupełnymi (oboje rodzice nie żyją). Jedno z dzieci, oprócz renty rodzinnej, osiągało w 2004 r. dochody z tytułu zatrudnienia. Ile dodatków przysługuje do renty rodzinnej?
Obydwoje rodzice nie żyją. Osoby pełnoletnie uprawnione do renty rodzinnej tworzą dwie odrębne rodziny, a zatem mogą być przyznane dwa dodatki pieniężne. Dochodem jednego dziecka, który zostanie wzięty pod uwagę przy ustalaniu wskaźnika dochodowego, jest dochód z połowy renty rodzinnej, a drugiego — dochód z połowy renty rodzinnej i dochód z tytułu wynagrodzenia.
Czy przedstawioną zasadę można jednak przyjąć w każdej sytuacji? Czy można uznać, że pełnoletnie dziecko pozostaje na utrzymaniu rodzica i tworzy z nim rodzinę, gdy posiada małżonka, z którym faktycznie tworzy "własną" rodzinę? Czy w takim przypadku, dla celów przyznania dodatku pieniężnego, należy mówić o jednej, czy o dwóch (lub więcej) rodzinach, i czy w związku z tym uprawnionym do renty rodzinnej członkom rodziny przysługuje jeden, czy więcej dodatków pieniężnych?
-
Do renty rodzinnej uprawniona jest wdowa, jej małoletnie dziecko i pełnoletnia córka, która od 2003 r. mieszka ze swoim mężem (studentem). Czy osobom uprawnionym do renty rodzinnej przysługuje jeden dodatek (jedna rodzina), czy więcej? Czy do członków rodziny należy zaliczyć również małżonka pełnoletniego dziecka?
W tym przypadku występują dwie odrębne rodziny, a zatem osoby uprawnione do renty rodzinnej, o ile wskaźnik dochodowy za 2004 r. każdej rodziny nie przekroczy 9600 zł
(netto) otrzymają dwa dodatki. Jeden dodatek zostanie przyznany — jednej rodzinie (wdowie i małoletniemu dziecku), a drugi otrzyma pełnoletnia córka, która tworzy drugą rodzinę z mężem. Ustalając dochód jednej rodziny KRUS uwzględni dochód wdowy i małoletniego dziecka z tytułu renty rodzinnej (2/3 tego świadczenia), a w przypadku drugiej — dochód pełnoletniej córki (1/3 renty rodzinnej) i jej męża (o ile go osiągał w 2004 r.).
-
Do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby pełnoletnie, z których jedna zawarła związek małżeński w lipcu 2004 r. Osoby uprawnione do tej renty zamieszkują wspólnie z matką, która ma swoje dochody z tytułu pracy zawodowej. Ile dodatków może być przyznanych osobom uprawnionym do renty i jakie dochody przyjmuje się do ustalenia dochodu za 2004 rok?
W tym przypadku występują dwie odrębne rodziny, a tym samym mogą być przyznane dwa dodatki pieniężne. W skład pierwszej rodziny wchodzi matka i pełnoletnie dziecko, które nie pozostaje w związku małżeńskim, a w skład drugiej dziecko pozostające w związku małżeńskim i jego małżonek. Do ustalenia dochodu pierwszej rodziny KRUS przyjmie:
-
do 30.06.2004 r. — dochód z tytuły renty w pełnej wysokości dla dwóch osób i dochód rodzica, a sumę tych dochodów podzieli przez 3 (do rodziny należały w tym czasie 3 osoby),
-
od 1.07.2004 r. — dochód z tytułu części renty rodzinnej (1/2) przysługującej pełnoletniemu dziecku, które nie pozostaje w związku małżeńskim, i dochód rodzica, a sumę tych dochodów podzieli przez 2 (od tej daty do rodziny należały już 2 osoby). Do ustalenia dochodu drugiej rodziny KRUS przyjmie: do 30.06.2004 r. — dochód z tytułu renty rodzinnej w pełnej wysokości dla dwóch osób i dochód rodzica, a sumę tych dochodów podzieli przez 3 (jak wyżej), od 1.07.2004 r. — dochód z tytułu części renty rodzinnej przysługującej dziecku pozostającemu w związku małżeńskim oraz dochód jego małżonka, a sumę tych dochodów podzieli przez 2 (od tej daty do rodziny należy pełnoletnie dziecko i jego małżonek).
-
W 2004 r. do renty rodzinnej uprawniony był tylko pełnoletni syn. Matka, która w 2004 r. osiągała dochód z gospodarstwa rolnego i z tytułu umowy zlecenia, otrzymuje rentę rodzinną dopiero od lutego 2005 r. Z wnioskiem o dodatek pieniężny wystąpił syn oraz matka. Ilu uprawnionym do renty przysługuje dodatek pieniężny i w jaki sposób KRUS ustali wskaźnik dochodowy rencistów?
Matka i pełnoletni syn tworzą jedną rodzinę, a więc może im być przyznany tylko jeden dodatek. Mimo że matka w 2004 r. nie pobierała renty rodzinnej, to z uwagi, że renta ta przysługiwała jej w marcu 2005 r. może razem z synem wystąpić o dodatek pieniężny.
Do ustalenia tego wskaźnika na osobę KRUS przyjmie dochód syna z tytułu renty rodzinnej, dochód matki (z tytułu umowy zlecenia i z gospodarstwa rolnego), a następnie sumę tych dochodów podzieli przez 2.
-
Małoletnie dziecko mieszka u ciotki, która do kwietnia 2004 r. była jego opiekunem faktycznym, a od maja 2004 r. została opiekunem prawnym. Czy dochód ciotki zostanie uwzględniony przy ustalaniu wskaźnika dochodowego?
Wskaźnik dochodowy osoby małoletniej będącej jedyną uprawnioną do renty rodzinnej, wynosi 50% łącznych dochodów tej osoby oraz jej rodzica lub opiekuna faktycznego. Ciotka w 2004 r. była opiekunem faktycznym dziecka przez 4 miesiące, dlatego też do ustalenia wskaźnika dochodowego zostanie przyjęty dochód z tytułu renty rodzinnej i dochód opiekuna faktycznego, a suma tych dochodów zostanie podzielona przez dwa, natomiast za pozostałe miesiące (maj — grudzień 2004 r.) przyjęty zostanie wyłącznie dochód dziecka z tytułu renty rodzinnej. Dochód opiekuna prawnego nie jest brany pod uwagę przy ustalaniu wskaźnika dochodowego osoby uprawnionej do renty rodzinnej.